Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu Əhmədov

Qabağın müalicəvi xassələri. Qabağın tərkibində 0,7%-ə qədər sellülozanın və üzvi turşuların olması ondan mədə-bağırsaq xəstəliklərində istifadə etməyə imkan verir. Pektinin çox olması isə yoğun bağırsağın iltihabında xüsusilə müsbət təsir göstərir. Pektin orqanizmdən xolesterinin çıxarılmasına təsir göstərdiyindən, aterosklerozun profilaktikasında da faydalıdır.

Çiy qabaq ətliyi bağırsaqların fəaliyyətini yaxşılaşdırır. Ona görə də davamlı qəbizlikdə gündə 0,5 kq çiy qabaq yemək məsləhət görülür. Qabağın enerji dəyəri az olduğundan kökəlməyə qarşı da qida rasionuna salınması məsləhət görülür.

Qabağın sidikqovucu təsiri olduğundan ürək-damar xəs­təlikləri və bəzi böyrək və sidik kisəsi ilə əlaqəli şişlərdə pəhriz qidası kimi istifadə oluna bilər. Belə hallarda qabaqla sıyıq hazırlayıb gündə iki dəfə yemək lazımdır. Xalq təbabə­tində qaraciyər və böyrək xəstəliklərində gündə 1-1/2 stəkan təzə qabaq şirəsi içmək nəzərdə tutulur. Yuxusuzluq və səksəkəli yuxu zamanı sakitləşdirici vasitə kimi 75-100 q ballı qabaq həlimi içmək məsləhət görülür. Danimarkada xalq təbabətində qabaq titrətmə və qızdırmaya qarşı tətbiq edilir.

Qabağın ətliyinin müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmasına baxmayaraq, tibbi praktikada artıq 200 ilə yaxındır ki, qabaq toxumlarından qurdqovucu vasitə kimi istifadə olu­nur. Qabaq toxumları istər xalis və istərsə də emulsiya forma­sında həm girdə (askarid), həm də lentvarı qurdlara qarşı isti­fadə olunur. Qabaq toxumlarından aşağıdakı qaydada müalicə təyin olunur.

Birinci gün müalicəyə hazırlıq görülür, xəstə pəhriz saxlayır, axşam yüngül yemək yeyir, yaxud gecə işlətmə duzu (Na₂SO₄) qəbul edir. Ikinci gün səhər tezdən acqarına qabaq toxumlarından hazırlanan preparatlardan biri, 2-3 saatdan sonra isə işlətmə duzu verilir.

Preparatı hazırlamaq üçün havada qurudulmuş toxumlar qabıqdan təmizlənir, lakin ləpənin üzərindəki nazik yaşılımtıl qılaf saxlanılmaqla həvəngdə əzilir. Əzilmiş kütlə (300 q) balla və ya mürəbbə şirəsi (100 q) ilə qarışdırılır, acqarına bir saat ərzində az-az yeyilir. Təxminən 3 saatdan sonra işlətmə dərmanı verilir və imalə (klizma) edilir. Toxumun miqdarı 3-4 yaşlı uşaqlar üçün 75 q, 10 yaşlılar üçün isə 150 q-dır. Qurd­qovucu vasitə kimi bir başqa preparat - toxumlardan hazırlanan həlimdir. Bunun üçün 500 q qabıqdan təmizlənməmiş toxum­ları 1 litr su ilə qarışdırıb 2 saat su hamamında (qaynatmamaq şərtilə) saxlayır, 10 dəq ərzində soyudub süzür, alınmış həlim bir saat ərzində az-az içilir. Həlimin dadını yaxşılaşdırmaq üçün azacıq şəkər əlavə etmək olar. Bütün həlimi içdikdən 2 saat sonra xəstəyə işlətmə dərmanı verilir.

10 yaşında uşaqlar üçün həlimi 300 q toxumdan, 5-7 yaşlılar üçün 200 q, 5 yaşına qədər uşaqlar üçün isə 100-150 q-dan hazırlayır və müvafiq nisbətdə suyun miqdarı da azaldılır.

Qabaq toxumu ilə müalicə yaxşı nəticə verir. Qabağın lət hissəsindən bir sıra xəstəliklərin müalicəsində, o cümlədən mədə-bağırsaq, böyrək xəstəliklərində, öd kisəsinin iltihabında gözəl şəfaverici vasitə kimi istifadə olunur.