Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Keywords: Alata, biodiversity, ecosystem
GİRİŞ

Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’ne ekosistem yaklaşımı ile bakabilmek için önce bu kavramın tanımını ve önemini ortaya koymakta yarar olacaktır. Kısaca ekosistem olarak anılan kelime ekolojik ve sistem kelimelerinin birleşerek kısalmasından oluşmaktadır. Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır, dolayısıyla ekolojik bu dala aitliği belirtir. Sistem ise birbirleriyle etkileşim içinde olan bağımlı parçaların oluşturduğu bütündür. Bu iki tanımın birleşmesiyle; “Ekosistem değişik organizmalarla onların fiziksel-kimyasal çevrelerinin oluşturduğu ve bir bütün olarak ele alınabilen birimdir.” şeklinde tanımlanabilir (Berkes, 1990). Çağdaş ekolojiye yön verdiği kabul edilen Odum’a göre (1971) “ekoloji, temel olarak ekosistemlerin işleyişini inceleyen bilim dalıdır.”

Ele alacağımız tüm ekosistemler global ekosistemin ve global ekosistemin üç temel alt sistemi olan doğal ekosistemler, tarım ekosistemleri ve endüstriyel-metropolitan ekosistemlerin alt sistemleri olacaktır (Odum, 1993). Amaca ve zamana göre hücreden, evrene ana ekosistemimizi ve buna bağlı sayısız seçenek içinden alt sistemlerimizi seçmemiz mümkündür. Ekosistem yaklaşımı fen bilimleri ile sosyal bilimlerin birlikte kullanıldığı ve birçok alt bilim dalı için uygun bir yaklaşımdır. Örneklemek istersek Türkiye Doğu Akdenizi’ni seçili ekosistemimiz olarak aldığımızda; tıp doktoru için; insan sağlığının bu sistemin öğe ve ilişkileri, özellikle iklim faktörü ile kurduğu denge, mimar için; ekosisteme en uygun yapılar üzerinde çalışma, yemek uzmanı için Akdeniz flora ve faunasının lezzet olarak yaşama aktarılması, folklorik araştırmacı için Akdeniz elementi biyolojik çeşitliliğin türküye, kilime yansıması, tarımcı için seçtiği tarımsal pratiklerin sistemin doğal kaynak tabanını desteklerken en iyi kullanım yararının sağlanması şeklinde ara hedeflere yansır. Ancak bu hedeflerin tamamı seçtiğimiz ekosistemin ekolojik, ekonomik ve sosyal anlamda değerlerini dengeleyebilmesine hizmet eder.

“Biyoçeşitlilik Sözleşmesi” konferansında taraflar sözleşme hedeflerinin uygulanması için “Ekosistem Yaklaşımı”görüşünü benimsediler. Haziran 1997’de bu görüş “Birleşmiş Milletler Genel Kurulu” tarafından özel bir oturumla onaylanmıştır (http://www.biodiv.org). Ekosistem yaklaşımının en göze çarpan yönü şüphesiz ekosistemin yapı ve fonksiyonunun korunmasıdır. Bu da tür içi türler arası ve ekosistem biyoçeşitliliğinin korunması demektir. Ekosistem yaklaşımı arzulanan sosyal yararı sağlamak için biyoçeşitliliği özellikle vurgulayabildiği gibi doğrudan hedef almayabilir, biyoçeşitliliğin koruma ve kullanımı arasında uygun denge arar.

Global ekosistemin üç ana alt sisteminin içiçe kompleks yapı ve etkileşimini ancak holistik bir ekosistem yaklaşımıyla anlayabilir ve alt sistemler için spesifik çözümlere gidebiliriz. Tarım doğadan ve insan unsurundan ayrı düşünülemez. Ekolojik duyarlı bütüncül tarım modellerine doğru arayışta biyoçeşitliliği ekosistem yaklaşımı ile tarım sistemlerine entegre etmek doğru bir yönlenme olacaktır (Kara, 1996).

Bu çalışmada ana birim olarak Alata ekosistemi alt birimler olarak Alata sınırları içerisinde bulunan Doğal, Tarım, Yerleşim olmak üzere üç ana alt sistem hedeflenmiştir. Ekosistemlerin kendi içinde dengede olmakla birlikte dışa açık olduğu gerçeği gözardı edilmemiştir. Gerektiğinde ana alt sistemler kendi alt sistemlerine ayrılarak düşünülmüştür.