Elektrik ark ocaklı demir çelik tesisleri için met kılavuzu

6EMİSYON İZLEME VE KONTROLÜ

Emisyon izleme ve kontrol hakkındaki bu bölüm hazırlanırken aşağıdaki temel bilgi ve belgelerden yararlanılmıştır:

• 
  Demir çelik üretimine ilişkin MET Sonuçları
  
• 
  Demir çelik üretimine ilişkin MET Referans Belgesi
  
• 
  Referans belgesi (İzlemenin Genel Prensipleri)
  
• 
  İzleme konusundaki Türk çevre mevzuatı
  
• 
  Bask Bölgesi demir çelik sektöründe IPPC uygulama deneyimleri
  
• 
  Çelik üretimi hakkındaki diğer Avrupa IPPC kılavuz dökümanları (Kok, demir ve çelik üretimi için Birleşik Krallık EPA IPPC kılavuz belgeleri, EPA İrlanda Demir Çelik Üretimi Sektörü ve Birincil Ergitme için Mevcut En İyi Tekniklere İlişkin MET Kılavuz Notları Nihai Taslağı)
  

Bu bilgiler ve bu belgenin önceki bölümlerindeki bilgiler ışığında, bu bölümde havaya, suya ve toprağa yapılan emisyonlar konusundaki izleme ve raporlama ölçütleri aşağıdaki açılardan ifade edilmektedir :

İzlenecek parametreler

Yöntemler

Sıklık

Uygunluk değerlendirmesi

IPPC tesislerinin potansiyel çevre etkilerinin kontrolü için Endüstriyel Emisyonlar Direktifi ile belirlenen idari süreç 3 önemli kısımdan oluşmaktadır :

1. 
   Koşulların belirlendiği izin yazımı;
   
2. 
   Faaliyet süresince izinlere ve yasalara uygunluk sağlanması. Bu bölüm, günümüzde çevrenin korunması açısından gittikçe daha önemli olmaya başlamıştır. Buradaki esas araç, çoğunlukla izleme esnasında yapılan uygunluk değerlendirmesidir. Kısaca, izleme işletmeci tarafından yapıldığı zaman kontrol, idare tarafından yapıldığı zaman ise denetim olarak kabul edilmektedir;
   
3. 
   Mevzuattaki veya tesisteki değişikliklere göre izinlerin revizyonu.
   

İzin koşullarını belirlerken izleme amacının unutulmaması önemlidir. İlk kural verilerin öncelikle işletmeci tarafından ve işletmeci için oluşturulmasıdır. İzleme verisi bir diğer veride olduğu gibi operasyon yönetimi sistemine entegre edilmelidir. Bu sebeple veriden sorumlu olan ve veriyi ilk kullanan, işletmecinin kendisi olmalıdır. İzleme buna ek olarak, ihlal edilmesi durumunda çevre açısından yüksek bir risk teşkil edecek olan koşullara uyulduğunu idareye ve kamuya kanıtmalada yararlı olmasıdır. Bu etkili ve verimli bir yolla yapılmalıdır.

İzlemedeki bir diğer amaç endüstriyel emisyonların çevresel açıdan raporlanmasıdır. Bu bilgi, belirli bir işletmenin genel çevre kirliliğine katkısının belirlenmesi açısından faydalıdır, bu kapsamda yetkili mercilere hem periyodik çevre raporları sunulur, hem de belirli bis sorun yaşandığında raporlama yapılır.

Uygulama ve faaliyet açıosından bakıldığında etkili ve verimli bir izleme için;

• 
  İzin belgesinde Emisyon Sınır Değerleri, izleme sonuçlarıyla açıkça karşılaştırılabilecek ve uygunluk değerlendirmesi yapılabilecek şekilde belirlenmelidir.
  
• 
  İzin belgesi, bir emisyon noktasında izlenecek parametreleri, izleme yöntemi ve sıklığını açıkça belirtmelidir..
  
• 
  Belirsizliklerin nasıl ele alınacağı konusundaki şüpheleri gidermek için uygunluk değerlendirme prosedürleri belirtilmelidir.
  
• 
  Raporlama konusunda, hem olağan dışı olaylar ve uygunluktan sapmaların bildirilmesine ilişkin, hem de genel anlamda raporlamaya ilişkin açık ve net talimatlar yer almalıdır. Her halükarda, önceden üzerinde anlaşılmaya varılmış olan bir formatta raporlama, ve mümkünse elektronik ortamda raporlama, iyi uygulamalar olarak değerlendirilmektedir.
  

6.1Emisyon İzleme Sürecinin Genel Esasları

İzlemenin Genel Esaslarına İlişkin Referans Belgesinde yer alan başlıca genel iyi uygulamalar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

İzleme Genel Esasları İyi Uygulama Referansı
1	“Neden” izleme Başlangıçta izlemenin amacını belgelemek ve bu amaçlara yönelik sistematik inceleme yapmak iyi uygulamadır. Bu bilgi bir izleme programı boyunca amaçlar, yükümlülükler, elde edilen bilginin kullanımını ve kullanıcılarını kapsayabilir. İzlemedeki iki temel neden; Uygunluk değerlendirmeleri ve emisyonların ESD’lere uygunluğunun kontrol edilmesi Bir işletmenin genel çevre kirliliğine katkısını belirlemek Diğerleri; emisyon envanteri için raporlama, Mevcut En İyi Tekniklerin değerlendirilmesi, çevresel etkilerin değerlendirilmesi, süreçlerin optimizasyonu, vb. olabilir.
2	Hangi aşamalar izlenmeli İzleme genellikle, Düzenleyici kuruluş tarafından uygunsuz olduğu belirtilmedikçe faaliyetin tüm aşamalarında gerçekleştirilmelidir ( işletmenin devreye alınması, faaliyete başlaması, normal faaliyet ve kapanış evreleri)
3	İzlemeyi “kim” gerçekleştirir İzleme sorumluluğunun ilgili kişilere verilmesi (işletmeciler, yetkili merciler, yükleniciler) bu kişilerin iş bölümü, görev ve sorumlulukları hakkında bilgi sahibi olmaları açısından oldukça önemlidir. Bu görevlerin ve kullanılacak olan yöntemlerin ayrıntıları izleme programları, planlar, izinler, mevzuat veya uygulanabilir standartlar gibi diğer ilgili belgeşerde belirtilebilir. Bu tür tanımlamalar aşağıdakilere ilişkin ayrıntılar içerebilir: İşletmecinin sorumlu olduğu izleme faaliyetleri, buna dış yüklenicilerin işletmeci adına gerçekleştirdiği izleme faaliyetleri de dahildir; Yetkili merciin sorumlu olduğu izleme faaliyetleri, buna dış yüklenicilerin yetkili merci adına gerçekleştirdiği izleme faaliyetleri de dahildir; her katılımcının rolü ve stratejisi herhangi bir durumda uygulanması gereken yöntemler ve koruma önlemleri, ve raporlama koşulları.
4	İzlemenin nesneleri ve sıklığı Bazıları belirli uygulamalar için uygun olmamasına rağmen, temelde, bir parametrenin izlemesinde kullanılan çeşitli yaklaşımlar vardır: doğrudan ölçümler alt parametreler kütle dengeleri diğer hesaplamalar emisyon faktörleri. İzleme için bu yaklaşımlardan birini seçerken, yöntemin uygulanabilirliği, güvenilirlik, güven düzeyi, maliyetler ve çevresel faydalar arasında bir denge olmalıdır. İzleme rejimi veya sıklığı, çevresel zarar riski yaklaşımına dayalı olarak belirlenmelidir. Bir emisyonunu ESD’den daha yüksek olma riskini etkileyen temel unsurlar şunlardır: ESD’nin aşılma olasılığı ESD’nin aşılmasının sonuçları.
5	Emisyon Sınır Değerleri ve izleme sonuçları nasıl ifade edilmelidir ? Kullanılan en alışılmış ölçüm birimleri, tek tek ya da birleşik olarak, aşağıda verilmiştir: konsantrasyon birimi, zaman içinde oluşan yük birimleri, spesifik birimler ve emisyon faktörleri, termal etki birimleri, diğer emisyon değer birimleri, normalleştirilmiş birimler. Her durumda, uygunluk izlemesi amaçları için kullanılan birimler açıkça açıkça belirtilmelidir, tercihen uluslararası bilinirliği olan birimler ( Uluslararası Sisteme dayalı birimler) kullanılmalı ve bunlar igili parametrelere, uygulamaya ve bağlama uygun olmalıdır.
6	İzlemede zaman faktörü Başlıca zaman faktörleri şunlardır; Numunelerin alındığı ve/veya ölçümlerin yapıldığı anlar, Bir izleme sonucunun, ortalama emisyon yükü veya konsantrasyonunu temsil ettiği düşünülen süre içerisindeki ortalama, İzleme sıklığı, risk yaklaşımına dayalı olmalıdır.
7	Belirsizlikler nasıl ele alınır? Çift anlamlılığı önlemek açısından, belirsizliklerin nasıl ele alınacağına ilişkin öngörülen düzenlemelerin izin belgesinde açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Örneğin; „sonuçlar (eksi) belirsizlik (eşittir) ESD’den düşük olmalıdır. Öyle ki, kabul edilen maksimum belirsizlik bazı durumlarda belirtilir.
8	İzin belgesinde ESD’lerle ilişkili izleme gereklilikleri İzlemeninin yasal olarak gerekli olduğu açıkça belirtilmelidir. Sınırlandırılan kirletici veya parametre açık ve net olarak belirtilmelidir. Numunelerin alınacağı ve ölçümlerin yapılacağı noktalar açıkça belirtilmelidir. İzlemeye ilişkin zamanlama koşulları belirtilmelidir Mevcut ölçme yöntemleri bağlamında sınır değerlerin uygulanabilirliği gözden geçirilmelidir. Ölçüm yöntemlerinin teknik ayrıntıları verilmelidir. İşletmeci tarafından izleme yapılan durumlarda izlenebilirliğe ilişkin periyodik kontrol prosedürleri açıkça belirtilmelidir. İzlemenin gerçekleştirileceği ofaaliyet koşulları (örn. üretim yükü ) belirtilmelidir. Uygunluk değerlendirme prosedürleri, örneğin, belirsizliklerin nasıl ele alınacağı, vb açıkça belirtilmelidir. Raporlama gereklilikleri belirtilmelidir. Sonuçların güvenilir, karşılaştırılabilir, tutarlı ve denetlenebilir olmasını sağlamak olmak adına uygun Kalite Teminatı Kontrol gereklilikleri yer almalıdır. İstisnai emisyonların raporlanması ve değerlendirilmesime ilişkin düzenlemeler yapılmalıdır.
9	Sürekli izleme Sürekli izleme ve kayıt (veya en azından su numunesi alma) aşağıda belirtilen durumlarda gerekmektedir: Potansiyel çevresel etkinin önemli olduğu veya madde konsantrasyonunun büyük ölçüde değişiklik gösterdiği durumlarda. Bir maddenin salınımının azaltılması durumunda, azaltma planının performansını göstermek için maddenin sürekli izlenmesi gereklidir. Örneğin; bir torba filtrenin konulmasından sonra filtrenin etkililiğinin ve bakımın gerekli olacağı zamanın anlaşılması için tozun sürekli izlenmesi, veya bir atık arıtma tesisinden BOİ numunelerinin alınması. Emisyon Sınır değerleri’ne uygunluk için, azaltma kontrollerine ek olarak, diğer önlemlerin gerekli olduğu durumlarda. (ör.; fırına beslenecek malzemenin, emisyonların azaltılmasını sağlayacak şekilde seçilmesi) Mevzuatta belirtildiği taktirde; örneğin kirleticilerin emisyon yükünün belirli eşiklerin üzerinde olması durumunda.
10	Difüz ve kaçak emisyonların izlenmesi Güncel emisyon kontrol teknikleri, kanalize edilmiş emisyonların azaltımında (her boru türünde) etkili olmuştur. Böyle bir durumda, difüz emisyonlar (ocak şarjı sırasında tahliye sistemleri tarafından yakalanamayan toz gibi uçucu veya hafif toz maddeleri) ve kaçak (conta gibi sızdırmazlık parçası eksiklikliğinden kaynaklanan) emisyonlar oldukça önemlidir. Difüz ve kaçak emisyonlarının ölçülmesi için aşağıda bazı teknikler sıralanmıştır: Kanalize edilmiş emisyonlara benzer yöntem. Bu, bir madde akışının ölçüldüğü pencere ya da baca yüzeyleri olabilir.. Ekipman sızıntılarının değerlendirmesi. ABD Çevre Koruma Ajansı’nın (US EPA) bu konu üzerine “ Ekipman Sızıntı Emisyon Tahminleri Protokolü” bulunmaktadır. Prensip, Sızıntı Saptama ve Onarma Programında (LDAR) desteklenmesine yönelik olarak sızıntıların görüntülenmesidir. Depolama tankları yükleme, boşaltma ve yardımcı uygulamalardan kaynaklanan emisyonlar. Bu emisyonlar genel emisyon faktorlerine dayanarak hesaplanmaktadır. Uzun menzilli optik monitörler. Kirleticilerin rüzgarla taşınan yoğunlukları elektromanyetik radyasyon yöntemiyle ölçülür. En bilinen ekipmanlar, UOB emisyonlarının izlemesinde bazı ülkelerde kullanılan Diferansiyel Kızılötesi Absorpsiyon Lazeri (DIAL) ve Diferansiyel Optik Absopsiyon Spektometrisi’dir (DOAS). Kütle dengeleri. Normalde girdiler ve çıktılar arasında küçük farklar bulunmaktadır. Girdi, çıktı ve belirsizliklerin kesin olarak belirlendiği durumlarda uygulanabilir. Kirletici izleri. Rüzgarla tşaınan bu kalıntıların izlenmesi sayesinde emisyon oranları, sabite yakın koşullar altında basit akış varsayımlarıyla, ve herhangi bir gaz reaksiyonu ya da birikimi olmadığı varsayılarak hesaplanabilir. Benzerlik değerlendirmesi. “Ters” atmosferik dispersiyon modelleri rüzgar yönünde ölçülen hava kalitesi ve meteorolojik veriler yoluyla emisyonların tahminine yardımcı olabilir. Tesisin ıslak ve kuru rüzgar birikimi değerlendirmesi. Nicel izleme, nicel kaynak belirlemeye olanak tanıyabilir. Stabil bileşiklerde ( metaller, dioksinler,..) bio-izleme yöntemi bir seçenek olabilir.
11	İstisnai emisyonlar Normal faaliyet koşulları dışındaki bir olaydan kaynaklanan emisyonlardır. Bu emisyonlar öngörülebilen (devreye alma, kapatma, bakım işleri, kesikli prosesler veya malzemelerin kalitesi,...) ve öngörülemeyen ( ekipman arızası, insan hataları, proses bozuklukları, … ) emisyonlar olarak sınıflandırılabilir..
12	İzleme verilerinin güvenilirlik ve karşılaştırılabilirliği Güvenilirlik, ölçümlerin gerçek değere olan yakınlığı şeklinde dikkate alınabilir. Doğruluk olarak da bilinmektedir. Veri üretim zincirinde nitelikle ilgili bütün unsurlar dikkate alınmalıdır. Bütün adımların belirsizlik düzeyine ilişkin bilgiler de toplanmalıdır. Numune alma, belirsizliklerin ele alınmasına en fazla katkıta bulunan aşama olarak görülmektedir. Bu sebeple özel bir dikkat gerektirmektedir. Veri üretim zincirindeki aşamalar şunları kapsamaktadır: debi/miktar ölçümleri; numune alma, numune depolama, transfer ve koruma; numune üzerinde yapılan işlemler, numune analizi, veri işleme ve raporlama. Karşılaştırılabilirlik bir veri setini diğeri ile karşılatıran bir güvenilirlik ölçme yöntemidir. Karşılaştırılabilirliğin sağlanması için aşağıdaki önlemler alınabilir. Numune alma ve analiz prosedürleri için yayımlanmış standartları, mümkünse tercihen Avrupa CEN standartlarının v kullanılması. Toplanan örneklerin taşınması ve nakli için standart prosedürlerin kullanılması. Program boyunca deneyimli personel bulundurulması. Sonuçları raporlarken tutarlı birimlerin kullanılması Adil bir veri karşılaştırması için aşağıdaki bilgiler uygun olduğunda verilkere eşlik etmelidir: analiz yöntemi, belirsizlik, izlenebilirlik, ortalaması alınan süre, sıklık, ortalamanın hesaplanması, birimler, ölçülen kaynaklar, numune alma ve ek ölçümler sırasında geçerli olan proses koşulları.
13	Uygunluk değerlendirmesi Uygunluk değerlendirmesi aşağıda belirtilenler arasında, istatistiksel olabilecek bir karşılaştırmasını yapılmasını gerektirir : Ölçümler veya ölçümlerden tahmin olarak çıkarılan özet bir istatistik. Ölçüm belirsizliği İlgili emisyon sınır değer veya eşdeğer parametre Karşılaştırma yapılırken 3 kategori bulunabilir: Uygun. Ölçülen değerin, belirsizlik değeri bu değere eklenmesi durumunda dahi ESD altında olduğu zamanlarda. Sınırda. Ölçülen değer (ESD – belirsizlik) ve (ESD +belirsizlik) arasında olacaktır. Uygun değil. Ölçülen değerin, belirsizlik nedeniyle aşağı çekilmesi halinde, ESD den yüksek olması durumunda.