Elektrik ark ocaklı demir çelik tesisleri için met kılavuzu

6.2Hava emisyonlarının izlenmesi

Hava emisyonları, elektrik ark ocaklı çelik üretiminde en önemli konulardan biridir. Bu sebeple izlenmesi çok önemlidir. Bu konudaki parametreler ve ölçüm sıklığı, AB mevzuatında ve MET Referans Belgelerinde açıkça belirtilmemiştir. Dolayuısyla bu bölümde derlenen bilgiler, izin yazım sürecinde, ve/veya işletmeci tarafından gerçekleştirilen izleme sürecinde referans bilgi olarak dikkate alınmalıdır.

Türkiye’deki işletmeciler, Türkiye’deki mevzuata uygun olarak halihazırda kontrol ve izleme işlemlerini yürütmektedir. Bu izleme gereklilikleri, çeşitli AB üye ülkelerinde çelik sektöründeki IPPC Direktifi, EED ve çelik sektörü MET Referans Belgeleri ve MET Sonuçları uygulamalarına ilişkin bilgileri de göz önünde bulundurarak, aşağıdaki bölümlere ayrılmıştır.

Havaya salınan emisyonlar

Aşağıdaki tablo havaya salınan emisyonların izlemesini sırasında dikkate alınacak temel kriterleri özetlemektedir. Bu süreç tesis sahasına bağlı olarak değişeceğinden, saha ve lokasyonun özelliklerine göre uyarlanmalıdır.

Süreç	Parametre	Sıklık	Yöntem
Ham maddeler ve atığın işlenmesi (curuf ve toz işlemesi)	Partikül madde	Günlük	Sürekli gözlem ve yıllık salınım tahmini
EAO/İkincil metalurji	Partikül madde	Sürekli	CEMS^2
	Partikül madde CO NOx SO2 HF, HCl, Cl PCDD/F Metaller (Zn, Pb, Ni, Hg, Cu, Cr, As, Cd) NMCOV	Yılda 1 kez	Periyodik izleme
	PAH, PCB	Yılda bir kez ve sonar uygun görüldüğünde	Periyodik izleme
Vakumlu gaz giderici baca	Metaller	Yılda 1 kez	Periyodik izleme
EAO tesisleri	Nokta kaynaklı olmayan partikül emisyonu.		Sürekli gözlem & yıllık salınım tahmini
Tüm duman azaltım tesis ve menfezleri	Partikül madde	Yılda 1 kez
Döküm
Haddeleme, yüzey temizleme, bobin sarma, kaynak, bilya püskürtme, son işlem	Partikül madde Yağ buharı	Her 3-5 yılda bir	Periyodik izleme
Isıtma fırınları	NOx SO2	Güç ve kapasiteye bağlı olarak her 1 ya da 3 yılda bir
Asitleme	Kömür ve düşük alaşımlı çelik Partikül madde/HCl	Üç yılda bir	Periyodik izleme
	Paslanmaz çelik NOx SOx HF	Yılda bir kez	Periyodik izleme
Asit rejenere tesisi	HCl	Sürekli	CEMS
	HCl Cl2 Partikül madde NOx SO2 CO HF Metaller	Yılda bir kez	Periyodik izleme

Sürekli izleme yapılan durumlarda, ekipmanlar, yöntemler ve prosedürler, 28082 sayılı Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri Tebliği’nde açıklanan kalite güvence standartları ile uyumlu olmalıdır.

Periyodik izleme ve Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri (SEÖS) kapsamında, Kalite Güvence Seviyesi 2 (KGS2) ve Yıllık Geçerlilik Testi (YGT) ölçümleri akredite edilmiş (Türk Akreditasyon Kurumu) ve Bakanlıktan yetki almış laboratuvarlar tarafından yapılmalı ve raporlanmalıdır. Periyodik ölçümler ve SEÖS kapsamında yapılan ölçümler SEÖS Tebliği ekinde belirtilen standartlar çerçevesinde yapılmalıdır.

Çevre havası izleme

İzin belgesinde, tesisin çevresindeki hava kalitesinin izlenmesi ile ilgili konuların belirlenmesi, hava kalitesi üzerinde potansiyel bir etkinin bulunması ve emisyonların, …(Türk mevzuatında) belirlenen eşiklerin üzerinde olması durumlarında düşünülmelidir.

Tesisin çevresinde, hava kalitesi izlemesi aşağıdaki amaçlarla yapılabilir:

• 
  Ağırlıklı olarak dağınık ve kaçak emisyonlarda olan hava emisyonlarının izlemesi, ve
  
• 
  Hava kalitesindeki emisyonların etkisinin değerlendirilmesi amacıyla, çünkü;
  
  • 
    Havaya salınan kirleticilerden etkilenebilecek hassas reseptörler vardır.
    
  • 
    Tesisten kaynaklanan emisyonlar, hava kalitesi seviyesini etkiler ve Çevre Kalite Standartları için risk teşkil edebilir, veya
    
  • 
    İşletmeci, çevre üzerinde etki yaratılmadığı düşüncesine dayanarak emisyon standartlarında daha fazla esneklik aramaktadır.
    
• 
  Model çalışmasını doğrulamak .
  

Ortam hava kalitesinin izlenmesi için, modelleme çıktıları dikkate alınarak, emisyonların hava kalitesine olan etkileri ve tesisin kurulu olduğu yere ve etkilediği bölgenin özelliklerinegöre aşağıdaki iki farklı izleme yaklaşımı kullanılabilinir:

• 
  Sürekli izleme: Bu gibi durumlarda, parçacıkları ölçmeye hazır otomatik ekipmanlar kullanılabilir (toplam, PM10, PM2.5, PM1). Ekipman lokasyonu için ön bir analiz gerekmektedir. Emisyon kaynağı, yerel meteorolojik koşullar ve reseptörler dahil, bazı kriterler lokasyon önerirken dikkate alınmalıdır.
  
• 
  Kampanya izlemesi : Çevre toz örnekleri kullanılabilir ve sonrasında bu toz laboratuarda ölçülebilir. PM10, PM2.5 veya PM1 fraksiyonlarını ya da ayarlanabilir parçacıkları karakterize etmede yüksek veya düşük hacimli numune alma yöntemi kullanılabilir. Genel olarak bu yaklaşım, ileride sürekli bir izlemenin gerek olup olmadığı, ne zaman gerektiği konusunda karar vermek için ve olası etki hakkında bilgi edinmede kullanılabilir. Ayrıca bu yaklaşım, parçacıkların kimyasal bileşimini karakterize etmek için uygundur. Bu sayede çevre havası içerisindeki metal düzeyi uygunlupu değerlendirilebilir. Kaynağın belirlenmesinde bu yaklaşımın kullanılması gerekmektedir.
  

İşletmeciler, izin başvurusu dahilinde, aşağıdaki maddeleri kapsayan bir Hava Kalitesi Yönetim Planı sunmak durumundadır:

• 
  Tesis genelinde yer alan proses birimlerinde bulunan kaçak ve nokta emisyon kaynaklarına yönelik sürekli ölçüm sistemleri kurulması hakkında, aşağıdakileri içerecek şekilde bilgiler:
  
  • 
    Proses birimlerinde sürekli emisyon izleme sistemi ve/veya çalışanların kaçak emisyonlara ilişkin gözlemleri.
    
  • 
    Saha genelinde kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV)
    
• 
  Salınan maddelerin izlenebilirliğini kolaylaştırmak için markör ve benzer yöntemlerin kullanılması.
  
• 
  Salınımlarda önemli değişiklikler gözlemlendiğinde yerel hassas reseptörlerin risk değerlendirmes yapmasına ilişkin bir protokol
  
• 
  Önceki maddede sözü edilen bu salınımların yönetilmesi için bir protokol
  
• 
  Hava kalitesi (koku dahil) veya birikme ile ilgili şikayetlerin hızlı bir şekilde incelenmesi için prosedürler
  
• 
  Hassas alıcılara (okulların, hastanelerin bulunduğu yerleşim bölgeleri, vb) yakın tesis dışı yerlerde, tesisin salınımını yaptığı ve herhangi bir Çevre Kalite Standardı’nı tehlikeye sokabilecek, önceden belirtilmiş olan madde konsantrasyonlarının, Yönetim Planı için veri sağlayacak şekilde, sürekli veya aralıklı izlenmesi.
  

Hava dağılımı modelleme çalışmaları

Çelik üretimi elektrik ark ocaklarına ilişkin olarak, işletmeciler, azaltma sistemlerinin veya torba filtrelerin yetersiz kalması durumunda oluşabilecek partikül maddelerin ve ocak yükleme ve boşaltma prosesleri esnasında oluşabilecek difüz emisyonlarının potansiyel etkilerinin değerlendirlimesi için gerekli olabilecek hava dispersiyon modelleme çalışmalarını sunmalıdır (bakınız Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolu Yönetmeliği Ek II)..

Her lokasyon, kullanılan her bir giriş verisi ve modeli çalıştırırken yapılan her ayarlama için kullanılan model seçimindeki ana kriterler dikkate alınarak çalışmaların yürütülmesi önemlidir. Model seçimi hususunda, salık verilen bir model yoktur; fakat modelin lokasyon topoğrafik koşullarına uygun olmasına dikkat edilmelidir. Girilen veriler ne kadar iyiyse modelin çıktısı da o kadar iyi olur, bu sebeple veri girişine özel dikkat gösterilmelidir (meteorolojik bilgi, topoğrafya, toprak kullanımı, emisyon verisi ve çevre yapılar).

Sonuçlar rapor edilirken, girişi yapılan veriler ve model konfigürasyonu konusundaki bilgilerin raporda yer alması gerekmektedir; bu şekilde sonuçların kontrol edilmesi mümkün olacaktır.