Endüstriyel Gürültü
Yüklə 348,15 Kb.
|
|
Bir türbin ve kompresöre ait frekans spektrum örnekleri şekil 1-22 de verilmiştir. Bunların her ikisi de 113,6 dB(A) değerine sahiptir ve aynı kulak koruyucunun etkisi her ikisi içinde yukarıda belirtilen prosedüre göre yapılmıştır. Birinci olarak kulaktaki gerçek oktav bant seviyelerini elde etmek için, hesaplanan farazi koruma derecesi, ölçülen bant seviyesinden çıkarılır. Daha sonra A-ağırlıklı düzeltme yapılır ve seviyeler tekrar birleştirilir. Sonuç olarak 113,6 dB(A) lık türbin gürültüsüne karşı koruma yapmak için aşağıdaki şekilde devam edilir. Tablo 1-F Türbin ve kulak koruyucusu frekans spektrumlarının karşılaştırılması
Aşağıdaki formülde verildiği şekilde kulağa ulaşan A-ağırlıklı seviyeyi elde etmek için oktav bant seviyeleri tekrar birleştirilir. n LA= 10 log 10(0,1 Lb) 1 Burada Lb her bandın bant seviyesi olup, bu, kulakta 85,4 dB(A) lık değeri verir. Sonuç olarak bu durumdaki koruma 113,6 – 85,4 = 28,2 dB dir. 113.6 dB(A) toplam seviyesi ile aynı olan fakat tamamen farlı bir frekans spektrumuna sahip olan bir kompresörün yanında çalışan bir operatör; aynı koruyucuyu kullanıyorsa çok farlı bir sonuç elde edilir. Tablo 1-G Kompresör ve kulak koruyucusu frekans spektrumlarının karşılaştırılması
Oktav bant seviyelerini tekrar birleştirerek 99.8 dB(A) değeri elde edilir ki, bu değer koruyucu kullansa bile bu operatör tam vardiya süresince çalışamaz. Çünkü 8 saatlik doz olan 90 dB(A) yı aşmıştır. Bu durumda kulak koruyucusu sadece 113.6-99.8=13.8 dB(A) lık bir gürültü azalması sağlar. Yani aynı manşon gürültünün spektrumuna bağlı olarak farklı koruma sağlar. Kulak koruyucuların herhangi bir gürültü ortamındaki etkisini hesapladıktan sonra, bu koruyucuların çalışanların kulağına gelen gürültüyü önerilen limit değerlerin altına düşürüp düşüremeyeceğine karar verilir. Türbin örneğinde manşon kulağa takılı durumda çalışan kişi 85 dB gürültüye maruz olup, eğer manşon çıkarılırsa kulağa gelecek gürültü seviyesi 113 dB dir. Türbinin yanında çalışan operatör 6 dakika manşonları çıkarır ise; Tek tek maruz kalmaları toplamak için daha önce verilmiş formül kullanılarak 8 saatlik çalışma süresi içinde manşonu 6 dakika çıkarmanın etkisi aşağıdaki gibi olur.
Toplam çalışma süresinin % 1,25 i (6/480*100) kadar bir süre bile koruyucuyu çıkarmak alınan dozu % 33 (8/24) den % 283 çıkarmaktadır. Daha önce hesaplandığı gibi koruyucunun türbin gürültüsüne karşı koruması 28,2 dB olduğu halde, bu koruyucuyu yukarıdaki örnekte olduğu gibi kısa bir süre çıkarmak, koruma etkisini birleştirilmiş olarak 19 dB e düşürür. Bu nedenle koruyucu seçerken eğer rahatlık faktörü, kullanım kolaylığı getirecek ve çalışma süresi boyunca sürekli kullanım sağlayacak kadar konforlu ise daha düşük performansı bir koruyucu seçmenin iyi bir bilimsel dayanağı vardır. ENDÜSTRİYEL ODYOMETRİ Endüstriyel odyometri işitme koruma programının önemli bir parçasıdır. Kısaca gerçekleştirilecek amaçlar aşağıdaki gibidir.
Bir kişinin işitme yeteneğinin değerlendirilmesin odyometre cihazı ile yapılır. Bir odyometre elektrik enerjisini hassas olarak değişen miktarlarda ses enerjisine dönüştüren elektronik bir cihazdır. Odyometre ANSI S3.6-1969 (R1973) Odyometrelerle İlgili Şartlarda belirtilen standartları karşılamalıdır. Bir odyometre, önceden belirlenmiş frekanslarda saf sesler üreten bir osilatör, üretilen sesin şiddetini kontrol eden bir zayıflatıcı, bir gösterici anahtar ve işitmesi test edilecek kişinin sesi duyduğu kulaklıktan oluşur. Eşik odyometresi Eşik odyometresi, personelin belli bir uyarıdaki işitsel eşiğini belirlemek için kullanılır. İşitme ölçümleri işitme hassasiyetini ve kulakta işlev bozukluğu olup olmadığını belirlemek için yapılır. İşitme anormal olarak tarif edilmeden önce bir referans nokta ya da normal değer tespit edilmelidir. Ancak incelenecek nicelik, normal işitme eşiğinin ses basınç seviyesi değil standart referans noktadan sapmanın büyüklüğüdür. Normalden sapan seviyeler daha sonra odyometre kadranının ayarından doğrudan okunabilir. İşitme eşik seviyeleri belli frekanslardaki, bir sesin ancak duyulabildiği şiddetlerdir. “hava iletimi” deyimi kulaklıkta üretilen test sesinin havadan geçerek kulak zarını uyardığı hava yolunu ifade eder. Ölçülen işitme eşiklerinin kaydı eşik odyogramı olarak adlandırılır. Odyometri testleri de üzerine hem şiddetin (dBA) hem de frekansın (Hz) çizildiği odyogram şeklinde kaydedilebilir. Bir odyogram örneği Şekil 1-22’de gösterilmektedir.
Kim muayene edilmelidir Ön yerleştirme işitme eşiği testleri yalnızca gürültülü yerlerde çalışacak olanlardan değil, tüm iş başvurusu sahiplerinden alınmalıdır. Bu, daha sonraki karşılaştırma için her personele ait temel bir işitme eşiği belirler. Bir işyeri daha önce başka bir yerde ortaya çıkmış olan işitme kaybının sorumluluğundan kendisini korumak istiyorsa ön yerleştirme işitme testleri gereklidir. Bir personel işitme kaybına sahip olarak işe alınır ve bunun arkasından yüksek gürültü seviyelerine maruz bırakılırsa firma, personelin işe alınmadan önce işitme kaybı olduğu kanıtlanamazsa, personelin tüm işitme kaybından sorumlu olacaktır. Bazı eyaletlerde yakın zamanlarda işveren, geçmişteki etkilerden bağımsız olarak tazminata tabi tüm işitme kaybından sorumludur. Periyodik izleme işitme testleri, gürültü etkilerinin izin verilen seviyeleri geçtiği yerlerde bulunan kişilere uygulanmalıdır. Periyodik izleme işitme testlerine ait program büyük ölçüde personelin gürültüden etkilenmesine bağlıdır. İşçinin işitme durumu kaydının işe alınması ya da yerleştirilmesi sırasında belirlendiğini düşünerek, ilk muayene yerleştirmeden 9-12 ay sonra yapılmalıdır. Yerleştirme odyogramına göre önemli bir eşik değişimi tespit edilmemişse bundan sonraki izleme testleri yıllık olarak yapılabilir. Gürültü etkisi nispeten düşük ise, izleme testleri arasındaki zaman aralığı arttırılabilir. Ancak, bu karar için etkilenme şartları ve önceki odyogramların ve klinik muayenelerin sonuçları esas alınmalıdır. Gürültü etkisi hiçbir şekilde bir kişinin odyogram sonuçlarının değişme nedeni değildir. İşitme durumunda bir değişiklik teyit edildiği zaman sebep belirlenmelidir. Kulaklığın kötü yerleştirilmesi ve test odasında aşırı ortam gürültüsü odyogram sonuçlarını kesinlikle etkileyecektir. Personelin sağlık ve yaş durumundan kaynaklanan fizyolojik değişiklikler de odyogram sonuçlarını etkileyebilir. Kişinin motivasyonu ve teste karşı tutumu performansı etkileyebilir. Endüstriyel odyometri programı gürültü etkisi ile ilgisi olmayan işitme eşik değişikliklerine uğrayan kişileri tespit edebilir. Bu işçiler teşhis ve tedavi için aile doktoruna gösterilmelidir. Ancak gürültü etkisi ile ilgili eşik değişiklikleri tespit edildiğinde bundan sonraki işlemler uygulanmalıdır.
Bir işyerinin işitme koruma programı hakkında akıllı kararlar almak için odyometri test sonuçları ile ilişkili gürültü etki bilgileri gereklidir. Tüm işitme testleri ve tıbbi teşhis bir kişinin işitme durumunun giderek bozulduğunu gösteriyorsa, sağlık ve emniyet görevlisi işitme koruma donanımının kullanımını temin etmeli ve uygulamalı ve/veya kişinin aşırı gürültüden etkilenme durumunun kontrol edilmesini tavsiye etmelidir. Genel gürültü ortamı hakkındaki sonuçlar tek bir kişinin işitme durumundaki değişiklikleri esas almamalıdır, çünkü gürültüye karşı kişisel duyarlılıktaki değişim çok farklılık gösterir. Ancak sonuçlar aynı gürültü ortamına maruz kalan bir grup işçideki ortalama değişikliklerden elde edilebilir. Endüstriyel odyometri programları Etkili bir endüstriyel odyometri programı aşağıdaki hususların dikkate alınmasını içermelidir:
Tıbbi gözetim. İşitme test programının işitme kaybını tespit etme ve tazminat talepleri için geçerli kayıtlar sağlama amaçlarını yerine getirebilmesi için işitme test programında tıbbi gözetim zorunludur. Bir çok küçük işyerinde bir sağlık birimi bulunmamasına rağmen bu işyerleri kısmi süreli tıbbi muayeneler kullanarak tıbbi genel tıbbi gözetim şartını yerine getirebilirler. Gürültüye duyarlı işçiler aynı gürültü şartlarında meslektaşlarına göre işitme kaybı tehlikesi ile daha fazla karşı karşıya olan işçilerdir. Bu iççiler tazminat talebinde bulunması en muhtemel olan ve işitme kaybı tehlikesi en yüksek olan grubu teşkil eder. İşe giriş muayenesi sırasında başvuru sahibi daha önceki mesleki tecrübesini ve kişisel hastalık ve yaralanma durumunu kapsayan ayrıntılı bir geçmişini vermelidir. Gürültülü ortamlarda çalışacak başvuru sahipleri için geçmiş daha önceki işlerdeki ve askerlik hizmetindeki gürültü etkisini içermelidir. Geçmişin tıbbi evresi kulak ağrısı sıklığı, kulak boşalması, kulak yaralanması, cerrahi operasyon (kulak ya da mastoid), bilinçsiz baş yaralanması, kulaklarda çınlama, yakın ailede işitme kaybı, uyuşturucu kullanımı, alerji ve toksik etkileri açıklamalıdır. Bu amaçla standart bir form hazırlanabilir.
Endüstriyel odyometri teknisyeninin görevleri temel ve periyodik saf sesli hava ile iletilen eşik testlerini yapmaktır. İyi odyometri testi için gerekli yüksek motivasyonu muhafaza etmek için, endüstriyel odyometri teknisyeninin doktor, odyolog ya da odyometri programında görevli diğer vasıflı bir kişi tarafından sistematik kontrol ve teşvik edilmesi tavsiye edilir. Kontrol, odyometri teknisyeni tarafından kullanılan test işlemlerinin belirlenen işlemlere uygun olmasını sağlamak için, bu işlemlerin periyodik olarak incelenmesini içermelidir. Uygun test ortamı. İşitme ölçümleri, ANSI S3.1-1960 (R1971), Odyometre Odalarındaki Fon Gürültüsü Ölçütleri’nde belirtilen şartlara uygun bir test odasında ya da kabinde yapılmalıdır. Harici seslerin personelin test sesini algılamasına müdahale etmemesi için, oda ya da kabin muhafaza içinde yeterince sessiz olmalıdır. Bu genellikle özel ve sese karşı işlem görmüş bir muhafaza gerektirir (Şekil 1-23). İşitme test odaları dış duvarlardan, asansörlerden ve ısıtma ve su gürültülerinin bulunduğu yerlerden uzakta bulunmalıdır. Test yerindeki fon gürültü seviyeleri standardın izin verdiği ses seviyelerini aşmıyorsa, fon gürültüsü işitme test sonuçlarını etkilemeyecektir.
Şekil 1-24 İşitme Test Odası İşitme test kabini ya da odası prefabrik bir ünite ya da bina içinde inşa edilmiş bir yer olabilir. Kapılar, contalar ve odanın ya da kabinin bozulabilen, eğrilebilen ya da çatlayabilen diğer parçaları periyodik olarak dikkatle kontrol edilmelidir. Uygun akustik standartlara ek olarak kabin ya da odaya kolay girilip çıkılabilmeli ve oda ya da kabinde iyi, rahat bir havalandırma ve aydınlatma sağlanmalıdır. Odyometri teknisyeni oda ya da kabin dışında oturabilmeli ancak, bir pencereden odanın içini görebilmelidir. Uygun bir oda seçmek için önerilen test yerinde bir gürültü etüdü yapmak gerekir. Her test frekansındaki gürültü seviyeleri bir oktav bantlı ses seviye ölçer kullanılarak ölçülmeli ve kaydedilmelidir. Her frekansta mevcut olan fon gürültü seviyelerinin azalması ve geçerli ANSI standardında belirtilen izin verilen maksimum fon seviyelerini geçmemesi için seçilen odyometrik kabin yeterli gürültü zayıflatma özelliğine sahip olmalıdır. Kalibrasyon ve donanım. Sınırlı aralıklı, saf ses odyometreleri Odyometrelerle İlgili Şartlarda yer alan geçerli ANSI standardına uygun olmalıdır. İki temel odyometre tipi vardır: otomatik kaydeden odyometreler ve manuel çalışan odyometre. Odyometre her gün kullanılmadan önce biyolojik kontrole tabi tutulmalıdır. Biyolojik kontrol işitme eşiği bilenen ve dengeli olan bir kişinin işitme durumu test edilerek yapılmalıdır. Kontrol sırasında, kulaklıkta test sesleri dışında başka seslerin üretilmemesini sağlamak için, bir sicim ya da tel hareket ettirilmeli ve bükülmeli, düğme döndürülmeli, anahtar çalıştırılmalı ve butona basılmalıdır. Bu iş için gerekli özel donanım ve vasıflı teknik personele sahip bir onarım ve kalibrasyon tesisi tarafından odyometri test cihazının her yıl kapsamlı bir elektronik kalibrasyonu yapılmalıdır. Odyometre ile birlikte daima bir kalibrasyon belgesi bulunmalıdır. Gerekli kayıtlar. Odyometri test programlarında kullanılan tıbbi form, işitmenin değerlendirilmesiyle ilgili tüm temel bilgileri içermelidir. Personelin işitme durumu her test edildiğinde, işitme eşik değerleri, gürültüden etkilenme geçmişi ve ilgili tıbbi geçmiş bilgileri doğru olarak kaydedilmelidir. Personel isim, sigorta sicil numarası, cinsiyet ve yaş ile tanımlanmalıdır. Test tarihi ve saati (haftanın günü, günün saati), test şartları ve incelemeyi yapanın adı gibi ilave bilgiler de bulunmalıdır. Odyometri test kayıtları en azından personelin istihdamı süresince muhafaza edilmelidir. Kayıtlar, işitme kaybı nedeniyle açılacak davalarda çözümü için bir esas olabilir. Periyodik odyogramlar personelin işitme hassasiyetinin bir profilidir. Önceki odyogramların sonuçlarından herhangi bir farklılık araştırılmalıdır. İşitme kaybının bir sebebi, personelin işitme koruyucularının yetersiz olması ya da yanlış takılmasıdır. Odyometri test programı hem pratik hem de elverişli olmalıdır. Test edilecek toplam personel sayısının çok az olduğu küçük işyerleri bir kabin ve odyometre satın almak uygun olmayabilir. Seyyar bir odyometre test hizmetinden faydalanmak ya da bu az sayıdaki personeli gerektiği şekilde donatılmış ve gerekli personele sahip mahalli bir işitme merkezine ya da uzman bir doktor ya da odyologa odyometrik muayeneye göndermek daha ekonomik olabilir. Odyometri testi kapsamlı bir işitme koruma programının ayrılmaz bir parçasıdır. Aşağıdaki bölümde anlatılan OSHA İşitme Koruma Standardı odyometri testine ait özel şartları açıklamaktadır.
Etkili bir işitme koruma programı işyerindeki gürültü etkisinden kaynaklanan işitme bozulmasını önler. İşyeri Gürültü Standardı Gürültüden etkilenmeleri 8 saatlik 85 dBA’nın üzerindeki tüm işçiler beş temel bölümden oluşan bir işitme koruma programına dahil edilmelidir:
8 saatlik TWA izin verilen etki 90 dBA’da kalmasına rağmen işitme koruma programı 85 dBA 8 saatlik TWA’da zorunlu olduğuna dikkat edilmelidir. Ülkemizde ise izin verilen etki normal işlerde 80 dBA, Ağır ve tehlikeli İşlerin yapıldığı yerlerde, koruyucu kullanmak şartı ile 95 dBA dır. Aşağıdaki özet, işitme koruma programının gerekli bölümlerini kısaca açıklamaktadır. Yüklə 348,15 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
