Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Gerek Olmadığı Şüphesi

Kurân tefsirinde sarf ilminin önemine rağmen bazı müfessirler, tefsirdeki zarureti hususunda şüphe ortaya atmışlar, müfessirin lügat ve nahiv ilmi bilmesinin onu sarf ilminden müstağni kılacağını düşünmüşlerdir.¹⁰¹⁸ Ancak bu ilimlerden her birinin görevlerinin dikkate alınması ve kullanım alanlarının ayrıştırılması ile çok net olarak anlaşılmaktadır ki diğer edebi ilimlerden faydalanmak bizi sarf ilminden müstağni kılmaz. Zira lügat ilmi sadece lafızların kök manasını, nahiv ilmiyse kelimelerin terkip şeklini ele almaktadır ve bu iki ilim hiçbir zaman kelimenin iştikakı ve onda meydana gelen değişikliklerin incelenmesi açısından müfessire cevap vermez. Başka bir ifadeyle sarf ilmi ya sadece kelimelerin bir kökten nasıl türetildiğini ve geçirdiği değişimleri veya aldığı muhtelif şekilleri incelemektedir ve sadece fiilden türetilmiş fiili ve ismi kalıpları konu edinmiştir ve bu kalıpların manalarını beyan etmek onun alanı dışındadır ya da kalıpların yapılış şeklini beyan etmenin yanı sıra onların muhtelif manalarını da uhdesine almıştır.¹⁰¹⁹ İkinci durumda sarf ilminden faydalanmanın zarureti, tefsirin lügat ilmine ihtiyacında geçen aynı delille aşikârdır ve bu alanda sarf ilmiyle lügat ilmi arasında hiçbir fark yoktur.

Birinci durum hakkında ise şunu söylemek mümkündür: Kalıpların manasını bilmek kalıpları bilmeye bağlıdır. Eğer müfessir sarf ilmini bilmezse muhtelif kalıpları anlamada hataya düşecek ve kalıbı yanlış anlayacağından onun manasını anlamada da hata yapacak, dolayısıyla da ayetlerin mefhumunu yanlış algılayacağından Yüce Allah’ın maksadına ulaşamayacaktır. Binaenaleyh her halükarda sarf ilmini bilmek tefsirin mukaddimelerinin bir parçasıdır. Şayet Alusi ve Suyuti gibi âlimlerin maksadı Kurân ayetlerinde kullanılmış olan kalıpların çok açık olduğu ve onların manalarının lügat kitaplarında, özellikle de Kurân’a özel lügat kitaplarında beyan edildiği, bu yüzden pratikte sarf ilmine ihtiyaç hissedilmemesidir. Fakat bu, sadece bir iddiadır ve ispatına dair açık bir delil bulunmamaktadır. Lügat kitaplarında getirilmiş olan açıklamalar daha önce de geçtiği gibi dilbilimcilerin içtihadından uzak değildir ve onların manaları üzerinde kesin bir ittifak sağlanmamıştır. Dolayısıyla bu bölümde doğruyu teşhis edebilmek ve ihtilaflı yerlerde ise karar verip, seçim yapabilmek için sarf ilmine ihtiyacımız vardır.