Eserleri: 3 Bibliyografya: 3

BÎZEBÂN³³⁵

BİZERTE³³⁶

BLACHERE, REGİS

(1900-1973) Fransız şarkiyatçısı.

30 Haziran 1900'de Paris'in banliyö­lerinden Montrouge'da doğdu. On beş yaşında iken ailesiyle birlikte o zaman bir Fransız sömürgesi olan Fas'a yerleş­ti ve tahsil hayatına orada devam etti. Kazablanka Lyautey Fransız Lisesi'ni bi­tirdikten sonra Rabat'ta Meviây Yûsuf Enstitüsü'nde belleticilik yapmaya baş­ladı (İ921). Bu arada yüksek tahsilini de sürdüren Blachere, Cezayir'de H. MassĞ ve E. LĞvi-Provençal'ın hocalık yaptığı Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi (1922), Bir yıl da W. Marçais'nin derslerine devam ettikten sonra Meviây Yûsuf Enstitüsü'-ne Arapça hocası oldu (1924). 1929'da Fas Yüksek Araştırma Kurumu'na mü­dür olarak tayin edildi; bu işi 1935 yılı­na kadar yürüttü. Bu devrede Hesperis mecmuasının yayınına da yazıları ile yar­dım etti. 1932'de Paris ve Beyrut'ta Bib-Hotheca Arabica serisinin VII. cildi ola­rak Extraits des principaux geograp-hes Arabes du Moyen Age adıyla ba­sılan ve Ortaçağ İslâm ve Arap coğrafya­cılarının eserlerini konu alan ünlü eseri­nin bazı parçalarını bu mecmuada yayım­ladı. 1935 yılında Paris'teki Ecole Natio-nale des Langues Orientales-Vivantes'ın Arapça hocalığına tayin edildi. 1936'da doktor oldu. Doktorasına esas olan ça­lışmaları, İV. (X.) yüzyıl Arap şairlerinden Mütenebbî'nin şiirleri üzerindeki araş­tırması ün poete arabe du guatrieme siecle de l'Hegire: Abu Tayyib alMuta-nabbi, Paris 19351 ile Sâid el-Endelüsî'nin Tabakâtü'1-ümem adlı eserinin tercü­mesidir.³³⁷ Mütenebbî, Blachere'in uzun yıllarını vererek çeşitli yönleriyle incele­diği Arap şairlerinden biridir. Blachere bu incelemelerde şairin yaşadığı devir ve çevrenin siyasî, fikrî ve sosyal yapısı­nı ortaya çıkarmaya çalışmıştır.

Blachere 1942'de Ecole Pratique des Hautes Etudes'de Arap dili araştırmala­rı müdürü oldu. 19S0'de Ecole Nationa-!e des Langues Orientales Vivantes'taki görevinden ayrıldı ve Sorbonne Üniver-sitesi'nde Ortaçağ Arap Dili ve Edebi­yatı Kürsüsü'nün başına getirildi. Paris Akademisi'ne bağlı olarak W. Marçais, L. Massignon ve M. Gaudefroy-Demom-beynos tarafından 1929 yılında kurulan Institut des Etudes lslamiques de l'Aca-dĞmie de Paris'in müdürlüğünü de ya­pan (1956-1965) Blachere, LĞvi-Proven-çal'in ölümü üzerine 1956-1962 yılları arasında Arabica'nın yöneticiliğini yap­tı. Arap dili ve edebiyatı, İslâm ve Orta­doğu ile ilgili araştırmalar yapan çeşit­li kurumların da üyesi olan Blachere 7 Ağustos 1973'te Paris'te öldü.

Eserleri:

1922 yılından ölümüne kadar devamlı yayın faaliyeti içinde bulunan ve en üretken şarkiyatçılardan biri ola­rak kabul edilen Blachere'in tam bir bib­liyografyasının, uzun yıllar yanında çalı­şan Madame Eve Paret tarafından Bul-letin d'Etudes Orientaies için hazırlan­makta olduğunu Elisseeff yazmışsa da bu çalışmanın neşri kaydına bugüne ka­dar rastlanmamıştır. Birçok makalesin­den ve yukarıda işaret edilenlerden baş­ka başlıca eserleri şunlardır:

1- Le Coran, Troducüon nouvelle³³⁸. Bu tercümede süreler, daha önce G. Weil. Th. Nöideke, V. Schvvally ve R. Bell gibi müsteşriklerin de yaptığı gibi üçü Mekke, biri de Medine dönemine ait olmak üzere risâletin kendilerince tes-bit ettikleri dört safhasına göre tertip edilmiştir. İslâm tebliğinin mahiyet ve şekliyle Hz. Peygamber'in dinî tecrübe­sinin tekâmül seyrinin esas alındığı ve her biri için çeşitli kriterlerin tesbit edil­diği bu safhalar ve sûrelerin buna göre tertibinde Kur'an'ın menşeini Hz. Pey-gamber'e dayandırma gayretini görme­mek mümkün değildir. Batı'da Kitâb-ı Mukaddes metinlerinin kritiğinde kulla­nılan bazı metotları Kur'ân-ı Kerim met­nine tatbike çalışan Blachere, sûrelerin tertibi konusunda esas aldığı kriterleri uygularken de çelişkilere düşmüştür. Garanik hadisesinde putlarla ilgili ola­rak söz konusu edilen cümleyi iki âyet halinde Necm sûresine dahil etmesi³³⁹ yanın­da sûrenin 19-25. âyetlerinde bu üç pu­ta ibadeti red konusunda tereddüt izle­ri bulunduğu ve mevcut Kur'an metnin­de tahminî bir düzeltme yapıldığı³⁴⁰; iki satırdan ibaret Asr sü­resinin önce iki âyetten ibaret olup üçün­cü âyetin sonradan nazil olduğu³⁴¹; Rah­man sûresinin 46-60 ile 62-78. âyetle­rinin aynı meselenin iki ayrı varyantı ol­duğu, fakat Kur'an'ın cem'i sırasında ikisinden birini tercih edip diğerini bı­rakmaya cesaret edilemediğinden tek­rar pahasına yan yana bırakıldığı³⁴²; müslümanlara karşı en şiddetli düşmanlığı yahudi ve müşriklerin bes­lediği, sevgi bakımından en yakınlarının­sa hıristiyanlar olduğuna işaret eden âyetle³⁴³ ne yahudi ne hıristiyanların kendi dinlerine girmedik­çe müslü mani ardan razı olmayacakları­na dair âyetin³⁴⁴ çelişti­ği, hıristiyanlara karşı bu tavır değişikli­ğinin ise Bizanslılar'a karşı Mûte'de uğ­ranılan yenilgiden kaynaklandığı³⁴⁵ vb. hususlardaki iddiaları ta­mamen keyfî yorum ve art niyetlere da­yanan Blachere, Introduction au Coran adlı eserinin çeşitli yerlerinde³⁴⁶ gerek Hz. Peygamber zamanında gerekse daha sonra Kur'an metninin sıhhatli olarak muhafaza edil­mediği şeklinde gayri ciddi bir iddiayı da tekrarlamaktadır. M. Rodinson, Blac-here'in Kur'an tarihi hakkındaki müta­laaları karşısında ihtiyatlı olmak gerekti­ğini belirttiği gibi³⁴⁷ R. Cas-par da Blachere'i tenkit etmiştir³⁴⁸. Nitekim Blachere tercümenin 1957'de yapılan yeni neşrinde tertibi Mushaf'taki aslî şekline çevirmiştir. Bazı kaynaklar, Blac-here'in Kur'ân-ı Kerîm konusunda müs­takil bir çalışması olan ikinci eserini ter­cümenin birinci cildi kabul ederek Kur'an tercümesini üç cilt olarak tanıtırlar.

2- Introduction au Coran.³⁴⁹ Kur'an'ın vahyi, yazılışı, mushaf haline getirilişi, kıraatleri ve tefsiri gibi konu­ları ele alan bir eser olup burada da bir önceki eserde işaret edilen ön yargı ve art niyet hâkimdir.

3- Le Coran.³⁵⁰ İkinci eserin özeti mahiye­tinde olup Rıza Saâde tarafından Arap­ça'ya çevrilmiştir.³⁵¹

4- Le Probleme de Mahomet³⁵². Hz. Peygamberin hayatıyla ilgilidir.

5- Histoire de la Litterature Arabe, des origines â la fin du XVe siecle de J. C. Ortaçağ Arap edebiyatı ile ilgili çalış­malarının kitap haline getirilmiş şekli­dir. 125 (742) yılına kadar gelen üç bö­lümü 1952'de Paris'te basılmış olan bu eseri Dr. İbrahim el-Keylânî Arapça'ya çevirmiştir.³⁵³

6- Dictionnaire Arabe-Français-Anglais. Eski ve yeni metinlere dayanarak hazır­lanan bu sözlüğün ilk iki cildi³⁵⁴ Mustafa ChouĞmi ve Claude De-nizeau, İli. ve IV. ciltleri ise (1976, 1985) bunlara ilâve olarak Ch. Pellat'ın iştira­kiyle neşredilmiş olup henüz tamamı ba-sılmamıştır.

7- La Grammaire de TAra-be cîassique (1937). M. Gaudefrey-De-mombynes'le birlikte modern lengüis­tik metodolojisine göre hazırlanan bu önemli kitap daha sonra gözden geçiri­lerek yeniden basılmıştır (1952, 1960).

Bibliyografya:

R. Blachere, Le Coran, Traduction nouuelle, Paris 1949-50, I, 16-17, 86; II, 74; a.mif.. intro-duction au Coran, Paris 1959, s. 14-18, 188; a.mlf.. Le Coran, Paris 1969, s. 36, 55; Necîb Akîkî. el-Müsteşrikün, Beyrut 1984, I, 309-312; Bedevi, Meusûcât müsteşrikin, s. 82; M. Ro­dinson, "Bilan des etudes mohammadiennes", RH, sy. 229 (1963), s. 169-220; R. Caspar, "La foi selon le Coran", Proche-Orient Chnİtİen, XVII), Jerusalem 1968, s. 20-21; "Mort de Re-gis Blachere", MIDEO, XII (1974], s. 314-315; P. Courcelle, "Allocution a l'occasion de la mort de M. Regis Blachere", CRAtBL (1973), s. 413-415; David Cohen. "Regis Blachere (1900-1973)", JA, sy. 262 (1974), s. 1-10; Nikita Elis-seeff, "Regis Blachere (1900-1973)", Arabica, XXII/1, Leiden 1975, s. î-5; H. Laoust, "Notice sur la vie et les travaux de M. Regis Blache­re", CRAIBL (1911), s. 561-576.