Eserleri: 3 Bibliyografya: 3

BLASKOVICS, JOZEF

(1910-1.990) Çekoslovak Türkologu.

Güney Slovakya'da Komârno yakınla­rında İmel köyünde doğdu. Atalarının Kumanlar'a kadar dayandığı ve Osmanlı hâkimiyeti zamanında ailesinin ImeT kö­yünde idarecilik yaptığı rivayeti çocuklu­ğundan beri Türkler'e karşı ilgi duyma­sına yol açtı. Bu sebeple Türk dili ve ta­rihi okumak için Budapeşte Üniversite-si'ne girdi; burada ünlü Macar Türkolog-larından Gy. Nemeth ve L. Fekete'nin öğ­rencisi oldu. Öğrenimini Prag Charles Üniversitesi'nde Profesör J. Rypka'nın yanında tamamladı. Kosice'nin lılar tarafından fethi ve 1644-1674 yıl­ları arasında buraya ve Erdel'e konulan vergilerle ilgili Bâb-ı Âlî belgeleri üzerine doktora tezi hazırladı.³⁵⁵ 1950 yılında Charles Üniversitesi Edebi­yat Fakültesi Yakın ve Ortadoğu Bölü-mü'ne doktor asistan olarak girdi ve sek­sen yaşında ölümüne³⁵⁶ kadar burada akademik kariyerinin asıl başlangıç noktasını teşkil eden Türkoloji sahasında çalışmalarda bulundu.

Blaskovics hocalığı süresince öğrenci­lerine Osmanlıca'ya ve diğer Türk lehçe­lerine ait metinler okuttu ve tarih, ede­biyat, folklor üzerine seminerler yaptı. 1953'te Prag'da modern Türk edebiyatı tarihine dair Çekçe bir ders kitabı ya­yımladı.³⁵⁷ Daha sonra Bratislava Üniversitesi Kütüphanesi'n-deki Türkçe yazmaların açıklamalı ka­talogunu hazırladı.³⁵⁸ Onun bir ilim adamı olarak başlı­ca ilgi alanı Osmanlı belgeleriydi ve da­ha çok bunlar hakkında yayın yapıyor­du. Nitekim yayımlanmamış olmakla bir­likte doçentlik tezini de Miskolc'daki 1591-1684 tarihli Osmanlı belgeleri üze­rine hazırlamıştı. Güney Slovakya'da mu­hafaza edilen Osmanlı belgelerini Ri-mavskâ Sobota v case osmansko-tu-reckeho pansîva adı altında yayımla­yan³⁵⁹ Blaskovics'in ilgisi­ni daha çok tarihî belgeler üzerinde yo­ğunlaştırması, Slovakya'da Osmanlı ta­rihi araştırmaları kuruluşlarının teşek­külüne ön ayak olmuştur. Son eseri. Uy» var eyaletinin üç defterini bir arada ya­yımladığı Ersekûjvâr es videke a torök hödoltsâg korabân³⁶⁰ ad­lı kitabıdır.

Blaskovics'in filolojik araştırmaları ise Osmanlı belgeleri üzerine yaptığı çalış­maların bir sonucu olarak bazı lengüis­tik meseleleri içine alır. Bunlar daha çok eski Osmanlı Türkçesi, Çekçe - Slovak­ça ile Türkçe arasındaki münasebetler, Türkçe'den bu dillere geçen kelimeler ve Osmanlı hâkimiyeti döneminde Slovak-ya'daki Osmanlı idaresinde kullanılan Slovakça isimler hakkındadır. Ayrıca Türk edebiyatı tarihi üzerine dersler veren ve Çek-Slovak folklorundaki Türk tesirleri­ne dair bir çalışma yapan Blaskovics'in en büyük arzusu geniş halk kitlelerini Türk kültüründen haberdar etmekti. Bu amaçla yazdığı çeşitli makalelerin yanın­da Türk edebiyatından tercümeler de yaptı. Modern Türk şair ve romancıların­dan başka Tercüman Mahmud'un Tâ-rîh-i Üngürus adlı Macar tarihini çevir­di.³⁶¹ Türk Dil Kurumu'nun fahrî üyesi olan (1957) Blaskovics'e Türkiye Cumhuriyeti hükümeti tarafından da ilmî ve kültürel çalışmalarından dolayı 1975'te şeref be­ratı verilmiştir.

Bibliyografya:

V. Kopçan, "Zum siebzing Geburtstag von Jozef Blaskovic", AAS BraL, XVI (1980), s. 9-18; a.mlf.. Ar.O, Ull 11985i, s. 365-368.

BLOCHET, GABRİEL-JOSEPH EDGARD

(1870-1937) Fransız şarkiyatçısı.

12 Aralık 1870"te Bourges'te doğdu. İyi bir öğrenim gördü. Ecole des Lan-gues Orientales'de Arapça, Farsça, Türk­çe ve Hintçe öğrendi. Daha sonra Ecole Pratique des Hautes Etudes'ü bitirdi. 1895'te Bibliotheque Nationale'in yaz­malar bölümünde göreve başladı. Bü­tün meslekî hayatı önemli kataloglar ha­zırladığı bu kütüphanede geçti. 1928'de Legion d'Honneur nişanı aldı. 1929'da müdür yardımcısı oldu. 1935'te emekliye ayrıldı ve 5 Eylül 1937'de Paris"te öldü.

Fransa'da XX. yüzyılın başında yetişen değerli şarkiyatçılar nesli içinde müstes­na bir yere sahip olan Blochet'nin aka­demik kariyerde değil kütüphanecilik ko­lunda ilerlediği görülmektedir. Kıymetli notlan ile pek çok Doğu eserini zengin­leştiren tanınmış araştırmacı Charles Scheffer'in evrakı üzerinde çalıştı ve onun İran kültürüne ait yazmalarının katolo-gunu henüz otuz yaşında iken yaptı.³⁶² Revue de l'Orient Chreüen adlı dergide vesika neşretti ve Türk âlemine dair bazı orijinal makaleler de kaleme aldıktan son­ra katalog çalışmalarını hızlandırdı. Bib-liotheque Nationale'de bulunan Doğu yazmaları kataloglarının hazırlanmasın­da büyük emeği geçti ve Türkçe yazma­lar katalogu³⁶³ 1932-1933 yıllarında iki cilt ha­linde yayımlandı. İlim dünyasında olağan üstü bir etki yapan bu katalog sayesin­de Türk tarih, iktisat kültür, edebiyat ve felsefesine ait ana kaynaklar ortaya çıktı ve bu alandaki yayınlar hız kazandı. Arap yazmaları 1925'te³⁶⁴, İran yazma­ları ise (Catalogue de manuscrits persans) dört cilt halinde 1905-1934 yılları ara­sında neşredildi. İlmî yönleri ağır basan bu düzenlemelerden başka özellikle sa­nat tarihçilerinin faydalandıkları minya-türlü yazmaların ilk düzenlemelerinden birini de Blochet başarmıştır.³⁶⁵

Ana kaynaklara da inmeyi aynı başarı ile sürdüren Blochet Reşîdüddin'in Cd-mi'u't-tevârîh'mın birinci cildinin ikinci cüzünü dipnot ve açıklamalarla neşretti³⁶⁶; ayrıca Reşîdüddin ile Câmi':u't-tevârih'e ve Moğol tari­hiyle kaynaklarına dair întroducîion â I'Histoire des Mongols de Rochided-din"³⁶⁷ yazdı. Mak-rizî'nin Kitâbü's-Sülük îîmac'riîeti dü-velil-mülûk'ünü tarihî ve coğrafî not­larla Fransızca'ya tercüme etti³⁶⁸. İbnü'l-Adîm'in Zübdetü'l-hoîeb'inm bazı bö­lümlerini de çeviren Blochet³⁶⁹, Mu-faddal b. Ebü'l-Fezâil'in en-Nehcü's-se-dîd ve'd-dürrü'1-Ferid tîmû bocde Tâ­rihi İbni'l-zAmîd adlı eserini Fransızca tercümesiyle birlikte neşretti.³⁷⁰

Blochet, İtalyan şairi Dante Alighieri'-nin, İlâhî Komedya³⁷¹ adlı eserinde geniş ölçüde İslâm fel­sefesinden faydalandığını ortaya koyduy­sa da³⁷² bu çalışması pek rağ­bet görmedi; bununla beraber fikirleri, bu konuda yazdığı eserle yankılar uyan­dıran Asin Palacios üzerinde tesir bıraktı.

Bibliyografya:

NecFb el-Akîkî, ei-Müsteşrikün, Beyrut 1984, I, 244-245; Abdülkerîm Cerbezedâr. Makâlâi-ı 'Allâme Kazuint, Tahran 1983, II, 440-451; Rı­za Nur, "Edgard Blochet", Revue de Turcologie, IH/2, Alexandrie 1938, s. 320-324; A. Berthier, "Ancient fond de manuscrits turcs de Bib-liotheque NationaJe de Paris", Butletin de la Bibliotheçue riationale, sy. 2 (1981), s. 78-95³⁷³; Francis Rich-ard, "Blochet", Eir., IV, 313-314.