nam: & sumat sanguinem. Si autem
dum sumpserit hostiam. Si verò sum
tione hostiæ. Idem faciat si post sum-
reincipiat à cōsecratione hostiæ. Quā
re. Si autem dubitat an dixerit verba
@@0@
@@1@De poenitentia. 75
<-P>Scotum. Si sanguis fundatur totus, po
nat aliud vinum & consecret, & si ce
cidit super tabulam lambatur, & ra-
datur & mittatur in piscinam. Si su-
per mappam & potest fieri mundè su
mat, vel comburatur mappa, vel suffi
cienter lauetur. Regula autem gene-
ralis est, quòd quotiescunque scitur v-
bi sunt species sacramenti, non debẽt
comburi, sed seruari. Reliqua vide a-
pud sanctum Thomam. Hęc suf
ficiant de sacramento
eucharistiæ.
¶ Sequitur sacramentum
poenitentiæ.
¶ De sacramento poenitentiæ tra-
ctat Magister sententia. 4 d. 14. & S.
Thomas. 3. p. q. 84.
¶ QVÆRITVR, vtrum poeniten-93|Pœnitẽ|tia est|sacramẽ|tum.
tia sit sacramentum, & vtrum post ba
ptismum sit aliquod signum visibile<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>institutum ad remissionem peccato-
rum actualium? Respondeo, ꝙ sic, &
est conclusio de fide: vt patet Ioannis
10. quorum remiseritis peccata remit-
tuntur eis. Et Matthæi. 18. quodcun
solueris super terram erit solutum &
in coelis. Ex his locis patet, ꝙ est alia
auctoritas & iurisdictio inter homi-
nes ad remittendum peccata. Et hæc
iurisdictio inter homines exercetur ꝑ
actum exteriorem, ergo poenitentia
est signum sensibile institutũ á Deo
in remissionem peccatorum, ac proin
dè est sacramẽtum. Idem patet aucto
ritate ecclesiæ in ca. ad abolendam ex
tra de hęreticis. Et expressè inter sa-
cramenta numeratur confessio pecca
torum. Et inter hæreticos numeran-
tur qui aliter sentiunt de sacramentis
ecclesia romana sentit. Et in conci.
Florentino sub Eugenio. 4. numera{t$}
poenitentia inter septẽ sacramenta, er<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 76
<-P>go. Vocatur autẽ sacramentũ poenitẽ
tiæ, quāuis cōtineat cōtritionẽ, & satis
factionẽ, & confessionẽ: quia sumpsit
nomẽ ab vltimo: vt dicit. S. Tho. 4. d.
16. q. 1. a. 1. sicut sæpè vsitatũ est. Nā li-
cet homo sit animal, corpus, & substā
tia, nō denoĩatur nisi ab vltimo quod
est hō. Sic etiā sacerdos quāuis sit dia-
conus et subdiaconꝰ noĩatur sacerdos
ab vltimo. Quia verô vltima pars poe
nitentiæ, quæ est satisfactio est poena
lis, imo oĩa in hoc sacramẽto sunt poe
nalia: ideóvocatũ est sacramẽtũ poeni
tẽtię totũ aggregatũ ex illis partibꝰ tri
bus, tā actus poenitentis, absoluẽtis
¶ QV Æritur, quæ sitmateria huiussa94|Mate-|ria sacra|menti|poenitẽ|tiæ.
cramenti? Respon. ꝙ materia remota
sunt peccata poenitentis. Vnde cùm
beatissima virgo nullum prorsus pec
catũ habuerit, falsissimũ est quod qui
dā fingũt scilicet ꝙ cōfitebatur b. Ioā-
ni euangelistę. Materia verò ꝓpinqua<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>est confessio peccatorum mortalium
post baptismum commissorum.
¶ QV Æritur, quæ sit forma huius95|Forma|sacramẽ|ti poeni|tentiæ.
sacramenti? S. Tho. 3. p. q. 84. art. 3. di-
cit quòd forma vera sacramẽti poeni-
tentiæ est, ego te absoluo. Sicut enim
Marci vltimo, & Matthæi vltimo dñs
loquens de baptisino dixit, baptizan-
tes eos in nomine patris, & filij, & spi
ritus sancti: nō dixit hæc sit forma ba
ptismi, ego te baptizo, & tamen hære
tici Vuiclephistæ dicũt illam esse for-
mam baptismi: sic de poenitentia dici
tur Matthæi. 18. quodcũ solueris su-
per terrā, ergo hæc erit forma poeni-
tentiæ, ego te absoluo. Item. 2. Chorin
thi. 2. ego quod donaui si quid dona-
ui propter vos in persona Christi, er-
go sicut Paulus dicit se donasse, sic de
bet & sacerdos dicere, ego te absoluo.
Item vt ait sanct. Thom. opusculo. 22.
non est parui momenti quod ecclesia<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 77
<-P>canit. Iam bone pastor Petre clemẽs
accipe vota præcātium, & peccati vin
cula resolue tibi potestate tradita, ac
proindè non est blasphemia, vt putāt
isti hæretici, quòd sacerdos dicat, ego
te absoluo. Item in concilio Florenti.
sub Eugen. 4. expressè determinatur
hāc esse formam poenitentiæ, scilicet
ego te absoluo, hęc igitur est formacō
ueniens & necessaria. Et licet permit-
tantur alia verba, omnia sunt de con-
gruitate, sicut etiam crucis signum. Et
si dicatur in cap. nunquid deconsecra
tione. d. 5. sacramenta cruceperficiun
tur, sed non loquitur de omnibus sa-
cramentis. Manuum impositio, dicit
Palu. ꝙ est de congruitate. Sed sanct.
Tho. ait ꝙ non debet fieri. Signatem̃
copiosum munus gratiæ conferri, si-
cut in sacramento confirmationis.
¶ QV Æritur, vtrum poenitentia sit96|Poeni-|tentia
remedium sufficiens contra peccata?<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>Respōdeo, quòd sic. Patet ex illo Ezeest fuffi|ciens re|mediũ|contra|peccata.
chielis. 18. si impius egerit poenitentiā
ab omnibus peccatis suis quę operatꝰ
est, vita viuet & non morietur: omniũ
iniquitatum eius quas operatus est nō
recordabor. Et idem dicitur ca. 33. &
Sapientiæ. 11. dissimulans peccata ho-
minum propter poenitentiā. & Mat
thæi. 3. poenitentiam agite & appro-
pinquauit regnum coelorum. Idem
dicitur Matthæi. 4. & Luc. 15. gaudiũ
est angelis super vno peccatore poe-
nitentiam agente, Et. 2. Chorinthi. 7.
quæ enim secundũ Deum tristitia est
salutem operatur. Luc. 17. si poeniten
tiā egerit dimitte illi. Et sunt in vtro-
que testamento infinita testimonia.
Et si obijcias illud Hebreo. 6. impossi
bile est eos qui semel sunt illuminati
&c: rursus renouari ad poenitentiam
Dico cum sanct. Tho. 3. p. q. 84. ar. 10.
ad. 1. & cũ Chrisosto. & omnibus san<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 78
<-P>ctis doctoribus, ꝙ ibi negat Paulus, nō
poenitentiā, sed renouationẽ per ba-
ptismũ secundo acceptũ. Quia baptis
mus nō est iterabilis. Peccatũ verò in
spiritũ sanctũ si sit finalis impoeniten
tię. i. peccatum cũ quo homo moritur
sine hoc ꝙ egerit poenitentiā de eo,
est irremissibile. Alia autem peccata
in spiritũ sanctũ dicũtur irremissibilia
quia difficilè remittũtur: & raro Deꝰ
tales cōuertet: & sũt in magnopericu-
lo. Sed tñ si poenitentiamegerint, re
missionem sine dubio consequentur.
¶ QV Æritur, an poenitentia sit re-97|Pœnitẽ|tia est|necessa-|ria ad|salutem|peccato|rum.
mediũ necessariũ ad salutem post la-
psum in peccatũ? Respōdeo ꝙ sic, nā
in sacris literis vbicun dñs hortatur
ad veniam petendam, non dat aliud
remedium nisi poenitentiam, ergo.
Et hoc adeo verum est, quòd etiam re
quiritur poenitentia de peccatis com
missis ante baptismum, adulti enim<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>qui baptizantur necesse est ꝙ doleāt
de peccatis: iuxta illud actorũ. 2. poeni
tentiā agite, & baptizetur vnusquisq;
vestrum. Et Augustinus libro de poe
nitentia ait, omnis qui iam suæ volun
tatis arbitrer constitutus est cũ ad sa-
cramentum fidelium accedit: nisi eũ
veteris vitæ poniteat nouam non po-
test inchoare: quod & habetur de cō-
secra. d. 4. cap. omnis qui. Ab hac au-
tem poenitentia cum baptizantur so-
li paruuli sunt immunes. De veniali-
bus autem non est necessaria poenitẽ
tia, quia per dilectionem Dei, & mul
ta alia remitti possunt. Si verò pecca-
tor præueniatur aliquo periculo ma-
ris, vel latronum, vel alicuius alterius,
poenitentia eius erit quòd faciat tunc
quicquid possit. Dicat miserere mei
Deus, vel aliquid simile: quicquid em̃
possit etiā in vltimo statu facere hoc
animo vt concilietur Deus & placa-<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 79
<-P>tusreddatur, poenitẽta iest. Talis nāq;
non est extra salutis statum.
¶ QV Æritur, vtrũ per poenitentiā98|Pœnitẽ|tia re-|mittit|pœnam|pctōrũ.
remittatur poena debita peccatis? Re
spond. quòd per poenitẽtiam semper
remittitur aliqua pars reatus & fit mi
nor, non tamen oportet ꝙ tollatur to
ta obligatio ad poenam. Nam omnes
fatẽtur quòd post poenituit aliquis,
imponenda est ei aliqua poenitentia.
Nec hoc infert pręiudicium aliquod
diuinæ misericordiæ, quòd post dimis
sam culpam quærat poenam ab ami-
co: qui enim peccat lędit iustitiam si-
mul & amicitiam. Iure autem amici-
tiæ teneor ego dum aduersarius petit
væniā, & est paratus facere quicquid
voluerim, recipere eum ad pristinam
amicitiam. Nec debeo dicere, non par
cam, aut nō erit amicus donec reddat
domum quam combussit. Sed nihilo-
minus salua amicitia possum repete-<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>re domũ meā. Et rex potest amicosuo
remittere homicidium, tñ omnino sal
ua amicitia cogit eum satisfacere alte
ri ꝓ iniuria: sic Deus omnino post
aliquis petit veniā reddit in amicitiā,
& nihilominus exigit iustitiam. Nota
vnũ locum ex quo expressè cōstat ꝙ
Deus punit hominẽ post factus est
eiamicus. 2. Reg. 12. postquā dimissit
Deus peccatũ Dauid, dicitur verũta-
mẽ filius qui natus est tibi morie{t$}. &c.
¶ QV Æritur quomodo remittantur99|Venia-|lia pec-|cata|quomo|do re|mittan|tur.
peccata venialia? Respō. 1. quòd quic-
quid sufficit ad remittendum morta-
le, sufficit etiam ad remittẽdum venia
le. Est clarum, quia quicquid est in ve
niali est in mortali & aliquid amplius
ergo. Secundò dico ꝙ ad remissionẽ
venialis sufficit dilectio Dei. Nam cũ
Dei dilectio sit ei velle placere, & qui
vult ei placere, vult virtualitèr nō di-
splicere: iā ibi interuenit displicentia<-P>
@@0@
@@1@De poenitẽtia. 80
<-P>interpretatiua quę sufficit ad remissio
nem venialium: vt ait sanct. Tho. 3. p.
q. 87. a. 1. Nā apud homines sufficit ad
remissionẽ leuis offensę dicere ei quẽ
offendit, ego post hac volo tibi in om
nibus placere, ergo multo magis apud
Deũ qui pronior est ad miserendum.
Itẽ probat hoc Scotus, plus placet deo
dilectio ista displiceat peccatũ ve-
niale: sed homines etiam mali si offen
dātur leui offensa, & presten{t$} eis ma-
gna beneficia nō exigunt satisfactio
nẽ leuis iniuriæ, etiā si non petatur ve
nia, ergo dilectio dei sufficit ad remis
sionẽ peccatorũ venialium. Per dile
ctionẽ verò Dei, aut per displicẽtiam
generalẽ dimittuntur omnia illa pec-
cata venialia ad quæ hō non est actua
litèr affectus, vel virtualiter. Si verò
quis ẽ affectus vni peccato veniali, &
dolet de alio, remitti{t$} peccatũ de quo
dolet manẽte alio. Et qm̃ ĩ illa potesta<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia
<-P>ecclesiæ tradita in illis verbis quorũ
remiseritis peccata non solum tradi-
ta est facultas remittendi peccata per
poenitentiam quæ est sacramentum:
sed etiam multis alijs modis cùm adre
missionem venialium non sint neces
saria sacramẽta: relicta est potestas ec-
clesiæ ad instituẽda media ad eorum
remissionem. Et ista sunt oratio domi
nica, benedictio episcopi, tũsio pecto-
ris, aqua benedicta, & similia, quæ si-
ne quocũq; alio motu bono sufficiũt
remittere venialia per hoc quòd fiunt
quia sunt ab ecclesia instituta in reme
dium venialium. De aqua benedicta
Alexander quintus à Petro dicit, &
habetur decons. d. 3 ca. aquā. Aquam
sale consperiam populis benedicimus
vt ea cuncti aspersi sanctificentur, &
purificentur. Quod etiam omnibussa
cerdotibus faciendum esse mandaui-
mus. Nam si sanguis vitulæ aspersus<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 81
<-P>sanctificabat, multo magis aqua sale
aspersa, & diuinis precibus cōsecrata
populũ sanctificat. De oratione dnica
habetur de poenitentia. d. 3. c. de quo-
tidianis. Et est Chrisosto. dicentis, de
quotidianis leuibus peccatis quoti-
diana oratio fidelium sufficit, scilicet
pater noster. De benedictione ep̃ali,
& abbatũ habe{t$}. 1. q. 1. c. benedictio,
ca. multi. De tunsione pectoris habe{t$}
de poenitentia. d. 1. c. tres sunt actiones
& d. 2. c. sicut inquit, & de sacravnctio
ne capitulo cũ venissem. §. primo.
¶ QVÆR Itur, vtrũ peccata per poe100|Peccata|per pøe|m$uncleartẽtia|remissa|an red-|deāt per|sequens|peccatũ
nitentiam remissa reddeāt per sequẽs
peccatum? Sāct. Tho. 3. p. q. 88. arti. 1.
dicit quòd in peccato duo possunt cō-
siderari, vnum est ipsa culpa, alterum
reatus ad poenam, & tunc ponit tres
conclusiones. Prima peccatum nō po
test reddire quantum ad culpam. Pa-
tet nam si sortes occîdit hominem &<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>egit de illo homicidio poenitentiam:
& iterum post poenitentiam furatus
est, hoc vltimum peccatum furti non
habet maculam homicidij. Secunda
cō clusio, peccatum non reddit quātũ
ad reatum poenæ sensus. Quia noua
poena sensus debe{t$} peccato huic no-
uo, & non illa prior. Tertia conclusio
peccata pręterita reddeunt persequẽs
peccatũ quantum ad poenam dāni ali
quo modo: quia eadẽ poena dāni erit
pro quolibet peccato: & eodẽ modo
priuatur visione diuina. Et hoc modo
intelligi{t$} illud Iacobi, qui in vno pec-
cauerit factus est omnium reus. Verũ
est ꝙ peccata præcedẽtia dicuntur ali
quo modo reddire per quandā ingra
titudinem, ad istũ sensum, ꝙ grauius ẽ
peccatũ quod nunc post remissa pec-
cata fit, quā si prius non essent remissa
peccata. Post remissionẽ em̃ iterum
Deũ offendere magna ingratitudo ẽ.<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 82
<-P>Hæc aũt grauitas quæ ratione ingrati
tudinis consurgit, cũ nō mutet speciẽ
peccati secundũ oẽs, nō est de necessi-
tate cōfitenda. Non em̃ est opus, vt di
cat post sum mihi dimissa peccata a
dulteratus sũ. Patet igitur ꝙ peccata
semel remissa non reddeunt per pec-
catum sequens. Sine poenitentia em̃
sunt dona Dei, Romañ. 11.
¶ QV Æritur, vtrũ per poenitẽtiā re-101|Per pœ|niten-|tiam re|stitui-|tur gra|tia, &|virtutes|infussæ.
stituan{t$} hominigr̃a, & virtutes infus
sę? Respō. secndũ oẽs, ꝙ non est dubi-
tandũ de hoc. Nā cùm in poenitentia
deturgratia, necessario dantur omnes
virtutes infusse, quæ gratiā cōcōmittā
tur: sicuti in baptismo, quia datur gra-
tia, dantur etiam virtutes morales. Sed
tota difficultas est, vtrũ resurgat poeni
tens ad tantā gratiā quātam habebat
ante caderet, vel ad maiorẽ, aut mi-
norẽ? Ad quod oibus alijs opinionibꝰ
demissis, dico cum S. Tho. 3. p. q. 89.<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>ar. 2. 3. &. 5. quòd poenitens non sem-
per resurgit ad maiorem gratiam quā
illa à qua cecidit, nec ad ęqualem, sed
secundùm proportionem contritio-
nis quam habet. Hæc opinio fuit anti
quorũ omnium, Alberti magni, Ale-
xandri de Ales. 4. p. q. 77. mẽbro. 5. &
Bonauenturæ. 4. d. 14. & Ricardi, &
omnium illorum qui scripserunt in
theologia grauitèr, & modestè. Hoc
probatur à posteriori, præter auctori-
tatem Hieronymi quam allegat sāct.
Tho. quia experientia ostendit, quòd
poenitens non semper resurgit ad ma
iorem gratiam: videmus enim feruen
tissimos viros post peccatum, & poe-
nitentiam tepidè, & non ita feruẽter
sicut anteà operari, ergo non habent
tunc maiorem gratiam & amorẽ Dei
amor enim Deinō est occiosus. Vide
mus verò magnum peccatorẽ aliquā
dô seruentissimè poenitere, & exerce<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia. 83
<-P>ri in bonis operibus, igitur nō omnes
resurgũt semper ad maiorẽ, vel æqua
lem gratiam. Item ad gratiam requiri
tur dispositio, & quanto maior est di-
spositio tanto maior gratia introduci-
tur, sed contritio est dispositio non so
lùm ad nouam gratiam, sed etiam ad
gratiam pręteritam, ergo quanto ma
ior fuerit contritio tāto maior erit gra
tia, etiā pręterita. Dico igitur primò
quòd cuicunque resurgenti extra gra
tiam quæ datur ei secundùm mensu-
ram contritionis quam habet, & quę
daretur etiam sine meritis prioribus,
datur ei aliquid ratione pręcedẽtium
meritorũ. V. g. sit Petrus ꝗ habebat
centum meritorum gradus, cōteritur
nunc post peccatum cōtritione vt de
cem, dico quòd vltra gratiam vt decẽ
quę datur ei ratione contritionis, da-
tur aliqua gratia ratione pręcedentiũ
meritorum. Secundò dico quòd quan<-P>
@@0@
@@1@De poenitentia.
<-P>to prædicta cotritio maior fuerit, tāto
maior gr̃a dabi{t$} ei ratione præceden
tiũ meritorũ. V. g. Petrus anteà habe-
bat gratiā vt decẽ, & Plato vt decẽ, re
surgunt ambo, Petrus contritione vt
decẽ, Plato contritione vt. 20. dico ꝙ
Platoni dabitur maior gratia ratione
præcedentiũ meritorũ. Tertiò & vlti
mo dico, ꝙ perfecte poenitẽti. i. ex to-
to conatu semꝑ restitui{t$} tota gr̃a præ
cedes. Nā ꝑ fectæ poenitẽtiæ correspō
det perfecta restitutio, nō est aũt perfe
cta restitutio nisi restituatur totũ, er-
go & consequentèr secundũ propor-
tionẽ poenitẽtiæ restituitur præcedẽs
gratia. Quia iustũ est ꝙ si toto cona-
tui correspondet tota gr̃a, ꝙ medietati
conatus respondeat medietas gr̃æ, &
tertiæ parti conatus. 3. pars gratiæ, &
sic consequenter. Vnde optimũ est se$unclear
pe dolere de peccatis, vt restitua{t$} tota
gr̃a ratione præcedentiũ meritorum<-P>
@@0@
@@1@De contritione. 84
<-P>¶ VTRVM, autem ratione aliorũ102|Per om|nia bo-|na ope-|ra resti-|tuitur a|liquid|de gra-|tia per-|dita.
bonorum operum restituatur aliquid
de gratia præce denti? Probabiliterdi
cimus, quòd sic. Videtur enim omni-
no ꝙ bonus princeps si ꝓpter delicta
abstulerit ab aliquo bona, post modũ
illo poenitente restituerit ei princeps
aliquam bonorum partẽ, tot obsequia
posset deindè regi exhibere, quòd red
dat ei omnia: & esset hoc laudabile in
principe: ita prorsus videtur dignum
sentire de Deo, & quòd diligẽti Deũ
vel danti eleemosynam, vel alia bona
opera facienti post poenitentiam, re-
stituat aliquid de gratia deꝑdita. Cer-
tũ igitur est merita pręcedẽtia nō per-
di omnino, sed recuperari á poenitẽte
¶ De contritione.
¶ DE partibus poenitẽtiæ tractatũ ag103|Co$unclearo|q$unclearuid si
grediens. Quæritur in primis quod<-P>
@@0@
@@1@De contritione.
<-P>sit contritio? quoniā ea est poenitẽtiæ
Dostları ilə paylaş: