##Fakültə: Biologiya ##İxtisas: Biologiya

##num= 11// level= 1// sumtest=35 //name =Zülalların mübadiləsi, həzmi, sorulması. Amin turşuların aralıq mübadiləsi, ammonyakın zərərsizləşdirilməsi//

1. Keratin orqanizmdə hansı funksiyanı yerinə yetirir?

A) Hormonal funksiyanı

B) Energetik funksiyanı

C) Nəqliyyat funksiyanı

D) Qoruyucu funksiyanı

E) Struktur funksiyanı

2. 450 q zülalın tam parçalanmasından nə qədər enerci ayrılır?

A) 792 kC

B) 7921 kC

C) 6061 kC

D) 8030 kC

E) 7920 kC

T 2

3 . Zülal molekulunda peptid və disulfid rabitələrindən başqa çoxlu miqdarda hidrogen rabitələri də vardır. Hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsi haqqında deyilən fikirlərdən hansılar doğrudur?

I Hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsində >NH və C=O qrupları iştirak edir.

II >NH və C=O qrupları bir- birini cəzb edərək oksigen və azot atomları arasında hidrogen körpücüyü əmələ gəlir.

III Hidrogen körpücüyü zülal molekulunda olan kovalent rabitələrə nisbətən 10- 12 dəfə zəifdir.

IV Polipeptid zəncirdə olan C=O qrupunun elelktromənfiliyi adi keton qruplarına nisbətən daha kiçik olur.

A ) II, IV

B) I, III

C) yalnız I

D) I, II, III

E) III, IV

4 . Aşağıda verilmiş mülahizələrdən hansı doğrudur?

I Mühitin pH- ı bir az dəyişdikdə bəzi zülallar öz ilkin xassələrini itirirlər

II Amin turşuların qeyri polyar qrupları bir- birinə yaxın yerləşdikdə, onlar onlar arasında molekuldaxili cazibə qüvvələri yaranır (Vander- Vaals)

III Disulfid rabitələrin parçalanması reduksiyaedicilərin təşkili ilə gedir. Bu zaman sistein iki hidrogen qəbul edərək sistin qalıqlarına çevrilir.

A ) I, III B) I, II C) yalnız II D) II, III E) yalnız I

5. Canlıların tərkibinə zülallardan başqa cüzi miqdarda xirda molekullu peptidlərə rast gəlinir. Belə peptidlər zülalların sintez və ya parçalanma məhsulu deyil. Həmin peptidlər verilmiş variantı seçin.

I Pantoten turşusu

II Qlutation

III Karnozin

IV Anserin

V Sistein

A ) II, IV, V

B) II, III

C) I, III, V

D) I, II, III, IV

E) I, III, IV

6 . Nukleoproteidlərə uyğun olan mülahizələrin ardıcıllığını seçin.

I 1869 – cu ildə Mişer hüceyrə nüvəsində kəşf etmişdir

II Onurğalı və onurğasız heyvanların əzələlərində olan tənəffüs piqmentidir

III Zülali hissəsi əsasən protamin və histonlardan ibarətdir

IV Metal atomuna malikdirlər

V Prostetik qrupları nuklein turşuları adlanır

A) 1, 2, 5

B) 2, 5

C ) 2, 4

D) 1, 3, 5

E ) 3, 4, 5

7 . İnsulin haqqında deyilən fikirlərdən hansı variantda düzgün seçilmişdir?

I İnsulin molekulu disulfid rabitəsi vasitəsilə birləşmiş 2 polipeptid zəncirdən ibarətdir

II Molekulu təşkil edən zəncirlərin birində 21, digərində isə 30 amin turşu qalığı var

III Zəncirlərdən birincisi B, ikincisi D hərfləri ilə işarə edilir

IV İnsulin haqqında ilkin məlumatı 1956 – cı ildə F. Senger söyləmişdir

A ) I, III

B) I, II, III

C) II, III, IV

D) II, IV

E) I, II, IV

8 . Zülalların quruluşu verilmiş düzgün variantı seçin.

I birincili

II ikincili

III üçüncülü

IV dördüncülü

V beşincili

A ) I, III, V

B ) I, II, IV, V

C ) II, IV, V

D ) I, II, III, IV

E ) II, IV

9 . Yalnız mürəkkəb zülallardan ibarət olan sıranı seçin.

1 . metalloproteidlər

2 . protaminlər

3 . qlikoproteidlər

4 . histonlar

5 . qlütelinlər

6 . xromoproteidlər

7 . lipoproteidlər

8 . nukleoproteidlər

9 . elastinlər

A) 6, 7, 8

B) 1, 2, 4, 5, 9

C) 2, 3, 5, 7

D) 1, 2, 6, 7, 8

E) 1, 4, 7, 8

10 . Hemoqlobin haqqında deyilən fikirlərdən doğru olanı seçin.

1 . Qırmızı qan cisimciklərinin- eritrositlərin tərkibinə daxil olan zülali maddələrdir

2 . Hər bir eritrositdə 280 milyona qədər hemoqlobin molekulu olur

3 . Molekul çəkisi təxminən 64.450- dir

4 . Hemoqlobin molekulunda 3 atom dəmir vardır.

A ) 1, 2, 3, 4

B) 2, 3, 4

C) 1, 2, 3

D) 1, 3

E) 2, 4

11 . Yumurta sarısının tərkibində olan fosfoproteidlər bir neçə fraksiyanın qarışığıdır. Bu fraksiyalara aiddir.

I Vitelin

II Vitellenin

III Vitin

A ) 2, 3

B) 1, 2

C) yalnız 2

D) 1, 2, 3

E) 1, 3

12 . Mövcud olan 64 kodondan 3 – ü “ mənasız ” hesab edilir. Bu kodonlar hansı variantda düzgün göstərilib.

1 . UAA

2 . UAQ

3 . UQA

4 . UQQ

A ) 2, 3, 4

B) 1, 2, 3

C) 1, 3, 4

D) 1, 4

E) 2, 3

13 . M. H. Xoqland, M. Stevenson və E. Kellerin fikirlərinə görə əsasən zülalların sintezində “ adaptor ” funksiyasını hansı RNT oynayır?

I m – RNT

II r – RNT

III n - RNT

A ) I

B) II

C) III

D) I, II

E) II, III

14 . Zülalları digər birləşmələrdən fərqləndirən xüsusiyyətlər hansı variantda düzgün göstərilib?

I Zülal strukturunun saysız – hesabsız müxtəlifliyi

II Fiziki və kimyəvi çevrilmələri

III Zülalların molekuldaxili çevrilmələri

IV Biokatalitik xassələrin olması

V Xarici amillərin təsirindən molekul konfiqurasiyasının dəyişilməsi.

A ) 1, 2, 3, 4, 5

B) 2, 3, 4, 5

C) 1, 2, 3

D) 1, 3, 4, 5

E) 3, 4, 5

15 . Verilmiş mülahizələrdən kazeine aid olmayanları ardıcıl olaraq göstərin.

1 Kazeinin peptid zəncirində serin ve treonin bir – biri ilə disulfid rabitəsi vasitəsilə birləşir

II Kazeinin peptid zəncirində serin ve treonin bir – biri ilə fosfodiefir rabitəsi vasitəsilə birləşir

III Kazeinin eynimolekul çəkili zülal fraksiyasından ibarətdir

IV Kazein müxtəlif molekul bir neçə zülal fraksiyasından ibarətdir

A ) 2,3

B ) 2, 4

C ) 1, 4

D ) 1, 3

E ) heç biri

16 . Qan zərdabı hansı komponentlərdən ibarətdir?

1 . α - qlobulinlər

2 . β – qlobulinlər

3 . γ – qlobulinlər

A ) 2, 3

B ) 1, 2

C ) 1, 2, 3

D ) 1, 3

E ) yalnız 2

17. Diaminmonokarbon turşularinin karboksilsizləşməsi nəticəsində orqanizmdə əmələ gələn ptomainləri göstərin.

1 - kodaverin

2 - alanin

3 - propion turşusu

4 - histamin

5 - süd turşusu

6 - tetrametilen diamin. Putressin

A) 4, 5

B) 2, 3

C) 1, 3

D) 1, 4, 6

E) 2, 5

18. Zülal molekulunda peptid və disulfid rabitələrindən başqa çoxlu miqdarda hidrogen rabitələri də vardır. Hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsi haqqında deyilən fikirlərdən hansılar doğrudur?

I Hidrogen rabitəsinin əmələ gəlməsində >NH və C=O qrupları iştirak edir.

II >NH və C=O qrupları bir- birini cəzb edərək oksigen və azot atomları arasında hidrogen körpücüyü əmələ gəlir.

III Hidrogen körpücüyü zülal molekulunda olan kovalent rabitələrə nisbətən 10- 12 dəfə zəifdir.

IV Polipeptid zəncirdə olan C=O qrupunun elelktromənfiliyi adi keton qruplarına nisbətən daha kiçik olur.

A) yalnız I

B) I, III

C) I, II, III

D) II, IV

E) III, IV

19.İnsulin haqqında deyilən fikirlərdən hansı variantda düzgün seçilmişdir?

I İnsulin molekulu disulfid rabitəsi vasitəsilə birləşmiş 2 polipeptid zəncirdən ibarətdir

II Molekulu təşkil edən zəncirlərin birində 21, digərində isə 30 amin turşu qalığı var

III Zəncirlərdən birincisi B, ikincisi D hərfləri ilə işarə edilir

IV İnsulin haqqında ilkin məlumatı 1956 – cı ildə F. Senger söyləmişdir

A ) II, III, IV

B) I, II, III

C) I, II, IV

D) II, IV

E) I, III

T3

20. 1932 - ci ildə Krebsin qara ciyər kəsikləri ilə apardığı təcrübələrin nəzəriyyəsinə əsasən ornitin dövranın ardıcıllığı hansıdır?

1 - sirtullinin sintezi

2 - karbamilfosfatın sintezi

3 - arqinin - kəhrəba turşusunun sintezi

4 - ornitinin, sidik cövhərinin sintezi

5 - arqininin sintezi

6 - qlutamin turşusunun sintezi

7 - asetil –KoA - sintezi

8 - imin propion turşusunun sintezi

9 - sistationun sintezi

A) 1, 3, 7, 8, 9

B) 2, 1, 6, 7, 8

C) 2, 1, 3, 5, 4

D) 4, 5, 6, 7, 8

E) 5, 6, 7, 8, 9

21. Zülalların biosintezinin ardıcıllığı hansıdır?

1 - kodonların, antikodonların təsir mexanizmi

2 - DNT - dən ribosomlara məlumatın məlumat RNT vasitəsilə verilməsi

3 - translyasiya, transkripsiya prosesləri

4 - peroksid nəzəriyyəsi, oksigenin aktivləşdirilməsi

5 - oksidazalar, reduktazalar

6 - fosfoqlükomutaza

7 - uridindifosfoqlükoza

A) 2, 5, 7

B) 1, 4, 6

C) 1, 2, 3

D) 3, 4, 5

E) 2, 3, 7

22. Aşağıda verilmiş amin turşuları ardıcıl olaraq uyğunlaşdırın. .

I Əvəz olunmayan aminturşular

II Əvəz olunan aminturşular

1 . Treonin

2 . Qlisin

3 . Lizin

4 . Metionin

5 . Serin

6 . İzoleysin

7 . Tirozin

8 . Prolin

9. Fenilalanin

A ) I – 2, 4, 6, 8; II – 1, 3, 5, 7, 9

B ) I – 1, 2, 7, 8; II – 3, 4, 5, 6, 9

C ) I – 1, 3, 4, 6, 9; II – 2, 5, 7, 8

D ) I – 2, 3, 7, 9; II – 1, 4, 5, 6, 8

E ) I – 1, 2, 4, 5, 7; II – 3, 6, 8, 9

23. Verilmiş təsnifata əsasən ardıcıl olaraq zülalları qeyd edin .

I Monoaminmonokarbon turşusu

II Monoamindikarbon turşusu

III Diaminmonokarbon turşusu

1 . Qlisin

2 . Alanin

3 . Asparagin

4 . Leysin

5 . Qlutamin

6 . Lizin

7 . Arginin

A ) I – 2, 5, 7; II – 1, 4; III – 3, 6

B ) I – 1, 4; II – 3, 5, 6; III – 2, 7

C ) I – 1, 2, 4; II – 3,5; III – 6, 7

D ) I – 3, 5; II – 1, 4; III - 2, 6,7

E ) I – 1; 6; II – 5, 7; III – 2, 3, 4
T 4

24 . Aşağıda verilmiş təbii peptidlərə xas olan xüsusiyyətləri ardıcıl olaraq göstərin.

I Qlutation

II Karnozin

III Anserin

1 . Hüceyrələrdə geniş yayılmış spesifik funksiyalı tripeptiddir

2 . Quşların və balıqların əzələsində olur, tərkibə β - alanin daxildir

3 . Məməlilərin əzələsində olur, tərkibində β - alanin olur

4 . Tərkibinə qlisin, sistein, qlutamin turşusu daxildir

5 . Eritrositlərdə, qaraciyərdə, böyrəküstü vəzilərdə nisbətən daha çox olur.

A ) I – 1, 5; II – 4; III – 2, 3

B ) I – 1, 3; II – 2, 4; III – 5

C ) I – 1, 2; II – 3, 5; III – 4

D ) I – 1, 4; II – 2, 5; III – 3

E ) I – 1, 4, 5; II – 3; III – 2

25 . Zülalların quruluşuna əsasən molekul konfiqurasiyasını ardıcıl olaraq qeyd edin.

Zülallar

I Birincili quruluş

II İkincili quruluş

III Üçüncülü

IV Dördüncülü

Zülal molekullarının konfiqurasiyası

1 . Spiralvari

2 . Düzxətli

3 . Müxtəlif polipeptid zəncirinin bir zülal molekulu şəklində birləşməsi

4 . Yumaqşəkilli

A ) I – 3; II – 4; III – 1; IV – 2

B ) I – 1; II – 2; III – 3; IV - 4

C ) I – 3; II – 1; III – 2; IV – 4

D ) I – 2; II – 1; III – 4; IV – 3

E ) I – 2; II – 4; III – 3; IV – 1

26. Bəzi zülalların izoelektrik nöqtələrinin müqayisəsini əks etdirən düzgün uyğunluq hansıdır?

I Pepsin

II Qlobin

III Lizosim

IV Hemoqlobin

V Prolaktin

VI Ribonukleaza

1 . 7.5

2 . 5.7

3 . 1

4 . 4.1

5 . 9.45

6 . 10.5

7 . 6.7

8 . 5.9

9 . 4.1

A ) I – 8; II – 4; III – 6; IV – 7; V – 1; VI – 2

B ) I – 2; II – 4; III – 5; IV – 8; V – 1; VI – 3

C ) I – 1; II – 2; III – 3; IV – 7; V – 5; VI – 8

D ) I – 3; II – 1; III – 6; IV – 7; V – 2; VI – 5

E ) I – 3; II – 8; III – 9; IV – 5; V – 2; VI – 4

27 . Zülal hissəciklərinin formasına görə verilmiş zülalları ardıcıl olaraq qeyd edin .

I Qlobulyar zülallar

II Fibrilyar zülallar

1 . miozin

2 . keratin

3 . albumin

4 . qlobulin

5 . hemoqlobin

6 . fibroin

7 . kallogen

8 . elastin

A ) I – 2, 4, 5, 8; II – 1, 3, 6, 7

B ) I – 1, 3, 6; II – 2, 4, 5, 7, 8

C ) I – 3, 4, 6, 7; II – 1, 2, 5, 8

D ) I – 1, 2, 3, 4; II – 5, 6, 7, 8

E ) I – 3, 4, 5; II – 1, 2, 6, 7, 8

28 . Düzgün uyğunluğu göstərin.

I Protaminlər

II Histonlar

III Albuminlər

IV Qlobinlər

1. Heyvan və bitkilərin bütün toxumalarında geniş yayılmış zülalai maddələrdir, distillə edilmiş suda həll olur

2. Tərkibində 20 – 30% - ə qədər diaminmonokarbon turşuları vardır, əsasən timus vəzində və eritrositlərdə olur

3. Qələvi xassəli zülali maddələrdir, tərkibində 80% - ə qədər diaminmonokarbon turşuları vardır

29. Aşağıdakı variantlardan hansı uyğunluğu düzgün əks etdirir?

Aminturşular

I Alanin

II Sistein

III Qlisin

IV Lizin

V Tirozin

Kodonlar

1 . UQU, UQS

2 . AAA , AAQ

3 . UAU , UAS

4 . QSU , QQS , QSA , QSQ

5 . QQU , QQS

A ) I – 4; II – 2; III - 3; IV – 5; V – 1

B ) I – 2; II – 3; III – 5; IV – 1; V – 4

C ) I – 5; II – 4; III – 1; IV – 3; V – 2

D ) I – 4; II – 1; III – 5; IV – 2; V – 3

E ) I – 1; II – 5; III – 2; IV – 3; V – 4

30 . Zülalların kimyəvi tərkibinə daxil olan elementlərin faizlə miqdarı hansı variantda düzgün göstərilmişdir.

I Karbon

II Hidrogen

III Oksigen

IV Azot

V Kükürd

1 . 0.3%

2 . 50.6 – 54.5%

3 . 6.5 – 7.3%

4 . 21.5 – 23.5%

5 . 15 – 17%

A ) I – 1; II – 5; III – 2; IV – 3; V – 4

B ) I – 2; II – 3; III – 5; IV – 1; V – 4

C ) I – 5; II – 4; III – 1; IV – 3; V – 2

D ) I – 4; II – 2; III - 3; IV – 5; V – 1

E ) I – 2; II – 3; III – 4; IV – 5; V – 1

31. Mikrostrukturlarına və həllolma qabiliyyətinə görə zülalların təsnifatını əks etdirən düzgün uyğunluq hansıdır?

I Fibrilyar zülallar

II Qlobulyar

1 . Miozinlər

2 . Qlobulinlər

3 . Keratinlər

4 . Elastinlər

5 . Albuminlər

6 . Qlikoproteidlər

7 . Kallogenlər

8 . Histonlar

A ) I – 3, 5, 8 ; II – 2, 4, 6

B ) I – 2, 4, 8; II – 1, 3, 5, 7

C ) I – 3, 5, 6, 7; II – 1, 2, 4, 8, 9

D ) I – 5, 6, 7, 8, 9; II – 1, 2, 3, 4

E ) I – 1, 3, 4, 7, 9; II – 2,5

32 . Verilmiş təsnifata əsasən ardıcıl olaraq zülalları qeyd edin .

I Monoaminmonokarbon turşusu

II Monoamindikarbon turşusu

III Diaminmonokarbon turşusu

1 . Qlisin

2 . Alanin

3 . Asparagin

4 . Leysin

5 . Qlutamin

6 . Lizin

7 . Arginin

A ) I – 1; 6; II – 5, 7; III – 2, 3, 4

B ) I – 1, 4; II – 3, 5, 6; III – 2, 7

C ) I – 2, 5, 7; II – 1, 4; III – 3, 6

D ) I – 3, 5; II – 1, 4; III - 2, 6,7

E ) I – 1, 2, 4; II – 3,5; III – 6, 7

33 . Aşağıda verilmiş amin turşuları ardıcıl olaraq uyğunlaşdırın. .

I Əvəz olunmayan aminturşular

II Əvəz olunan aminturşular

1 . Treonin

2 . Qlisin

3 . Lizin

4 . Metionin

5 . Serin

6 . İzoleysin

7 . Tirozin

8 . Prolin

9. Fenilalanin

A ) I – 1, 2, 4, 5, 7; II – 3, 6, 8, 9

B ) I – 1, 2, 7, 8; II – 3, 4, 5, 6, 9

C ) I – 2, 4, 6, 8; II – 1, 3, 5, 7, 9

D ) I – 2, 3, 7, 9; II – 1, 4, 5, 6, 8

E ) I – 1, 3, 4, 6, 9; II – 2, 5, 7, 8

34. Təbii peptidlərin mənşələrindən və təsir xüsusiyyətlərindən asılı olaraq hansı qrupa aid olduğunu əks etdirən düzgün uyğunluq hansıdır?

I Hormonal aktivliyə malik olan peptidlər

II Həzm prosesində iştirak edən peptidlər

III Qan zərdabının α – qlobulin fraksiyasına daxil olan zülallardan əmələ gələn peptidlər.

1 . Kallidin

2 . Kalsitam

3 . Bradikinin

4 . Statinlər

5 . Sekretin

6 . Oksitosin

7 . Qlükoqon

8 . Qastrin

9 . Ankiotenzim

10 . Liberinlər

a ) I - 1, 5, 4; II – 2, 6,7 ; III – 3, 9, 10

b ) I - 1, 5, 4, 7; II – 2, 6, ; III – 3, 9, 10

c ) I – 2, 4, 5; II – 3, 5, 7; III – 6, 8, 9, 10

d ) I – 2, 4, 6, 7, 10; II – 5, 8; III – 1, 3, 9

e ) I – 2, 4, 5; II – 3, 5, 8; III – 6, 7, 9, 10

A) I - 1, 2, 3, 7; II - 4, 5, 6

B) I - 1, 2, 5, 6; II - 3, 7, 4, 5

C) I - 2, 3, 5, 7; II - 3, 4, 5, 6

D) I - 3, 7, 5, 6; II - 2, 4, 5, 6

E) I - 1, 2, 3, 5; II - 4, 6, 7

35. Mikrostrukturlarına və həllolma qabiliyyətinə görə zülalların təsnifatını əks etdirən düzgün uyğunluq hansıdır?

I Fibrilyar zülallar

II Qlobulyar

1 . Miozinlər

2 . Qlobulinlər

3 . Keratinlər

4 . Elastinlər

5 . Albuminlər

6 . Qlikoproteidlər

7 . Kallogenlər

8 . Histonlar

A ) I – 3, 5, 6, 7; II – 1, 2, 4, 8, 9

B ) I – 2, 4, 8; II – 1, 3, 5, 7

C ) I – 1, 3, 4, 7, 9; II – 2,5

D ) I – 5, 6, 7, 8, 9; II – 1, 2, 3, 4

E ) I – 3, 5, 8 ; II – 2, 4, 6