talabalar mantiq ilmini o‘rganadilar». Bu mulohaza lotin alifbo-
sidagi A harfi bilan belgilanadi va «Hamma S — P dir» formulasi
orqali ifodalanadi.
2. Umumiy inkor mulohazalar
bir vaqtning o‘zida ham umu
miy, ham inkor bolgan fikrni ifodalaydi. Masalan, «Hech bir
ishbilarmon rejasiz ish yuritmaydi». Bu mulohaza «Hech bir S
— P emas» formulasi orqali ifodalanadi va lotincha E harfi bilan
belgilanadi.
3. Juziy tasdiq mulohazalar
bir vaqtning o‘zida ham juziy, ham
tasdiq fikrni ifodalaydi. Masalan, «Ba’zi talabalar mas’uliyatli».
U lotincha
I
harfi bilan belgilanadi va «Ba’zi S—Pdir» formulasi
orqali ifodalanadi.
4. Juziy inkor mulohaza
bir vaqtning o‘zida ham juziy, ham
inkor bolgan fikrni ifodalaydi. Masalan, «Ba’zi talabalar tartib-
li emas». Uning formulasi «Ba’zi S—P emas» bolib, lotincha
О
harfi bilan belgilanadi.
Ajratib ko‘rsatuvchi va istisno qiluvchi mulohazalar.
Shunday
mulohazalar borki ularda nimadir ajratib ko‘rsatiladi yoki istisno
qilinadi. «Guruhimiz talabalaridan faqat 4 kishi musobaqada
qatnashadi». Bu ajratib ko'rsatuvchi mulohazadir. «Davrada ya-
qinlarimdan, boshqa hamma bor edi». Bu istisno qiluvchi mulo
hazadir.
Predikatning mazmuniga ko‘ra oddiy mulohaza turlari.
Ular
quyidagilardan iborat: atributiv mulohazalar, mavjudlik (ekzisten-
sial) mulohazalari va munosabat (relyativ) mulohazalari.
Atributiv
(sifat va xususiyat) mulohazalarda
biror xususiyatning predmetga
xosligi yoki xos emasligi aniq, qat’iy ko‘rsatiladi. Shuning uchun
atributiv mulohazalarni birorta predmetning sinfga kirishi (man-
subligi) yoki kirmasligi (mansub emasligi) haqidagi mulohaza deb
ta’riflasa boladi. Masalan, «Hamma daraxtlar o‘simliklardir» va
«Hech bir o‘simlik hayvon emas».
Ikkita, uchta va hokazo predmetlar o‘rtasida muayyan mu-
nosabatlarning bolishi yoki bolmasligini ifodalagan mulohaza-
larga
Yüklə
Dostları ilə paylaş: 
