Fənn: Vaqonların hava kondensasiya qurğuları və soyducu maşınları

Mövzu : Xaladagentlərin insan orqanizmə göstərən fiziki təsiri haqqında məlumat

Hava kondensə qurğularında hər hansı xaladagentdən istifadə edərkən onun təhlükəli olub – olmaması barəsində dəqiqləşdirilir. Bir çox xolodagentlər zəhərliliyinə görə, göz yaşarmasına görə və insana digər təsir edilməsinə görə sərnişin vaqonların soyuducu sistemində işlədilməsi məqsədə uyğun görülmür. Xaladagentlər zərərli dərəcəsinə görə qruplara ayrılır. Hələ bizim zərərli saymadığımız freon – 12, 28,3 m3 həcmə malik olan bir otaqda 41 – 43 kiloqram çəkidə buxar halına gətirilərsə insana boğucu təsir edir. Ona görə də freon -12 zərərliliyinə görə 6 – cı qrupa, praktiki olaraq onun zərərsiz olduğunu müəyyənləşdirilmişdir.

Aşağıdakı cədvəldə xaladagentlərin fiziki təsir vaxtını göstərmişdir.

Xaladagentlərin adları	Zərərsizliyinə görə qruplar	Havanın həcminə faizlə nəmliyi
		Qısa müddətdə ölüm vaxtı	Saat müddətində qorxuludur 0,5-10	Bir neçə saat ərzində təsir müddət
Kükürd anhidridi	1	0,2	0,04- 0,05	0,1
Ammuyak	2	0,5 – 0,7	0,25 – 0,45	0,01
Xlormetil	3	15-30	6,0-10,0	2,0
Karbon qazı	4	30	6,0-8,0	-
Freon - 12	6	-	-	28-30

Əsasən insanların zəhərlənməsi bu xaladagentlərin işlədildiyi xətlərdən, qurğulardan, boru xəttinin qırılması nəticəsində, qazların sızılması nəticəsində qapalı vəziyyətdə olarsa onda insanlara təsir edir. Bəzi hallarda insanların çox olduğu qapalı yerlərdə oksigenin çatışmamasından insanların fiziki halının pisləşməsinə gətirib çıxardır.

Mövzu : Soyuducu sistemin avtomatik idarə edən cihazlar haqqında məlumat

Sərnişin vaqonların soyuducu sistemi, xüsusi cihazların vasitəsi ilə stabil və bu sistemə aid olan qurğular sıradan çıxmaması üçün aşağıda qeyd olunmuş amilləri normal vəziyyətdə saxlamağı vacibdir.

1. 
   Freon buxarlandığı zaman onun buxarlanmasının təmin edilməsi;
   
2. 
   Havanın hərarətindən asıllı olaraq bu sistemə məxsus cihazların (aparatların) dövrəyə qoşulub açılmasını təmin etsin;
   
3. 
   Təmin edici xəttdə təzyiqin artmasına yol verilməsin
   
4. 
   Sorucu xəttdə təzyiqin aşağı düşməsinin qarşısının alınması;
   
5. 
   Soyuducu xəttdə istismar olunan elektrik mühərriklərinin həddindən artıq qızmasının qarşısının avtomatik alınması
   
6. 
   Vaqonda müəyyən olunmuş havanın verilməsinin təmin edilməsi
   

Yuxarıda qeyd olunan şərtlərini yerinə yetirmək üçün avtomatik idarə olunan cihazlarda: termo

və baro tənzimləyici ventel, solenoidli venfel, manometr, təzyiq relesi və termo releden istifadə olunur.

Temperatur tənzimləyici və baro tənzimləyici ventellər soyudulan mayenin, avtomatik olaraq buxar halına salmaq üçün istifadə olunur. Temperatur tənzimləyici ventelər (T.T.V) əksər vaqonlarda havan sərinləşdirmək üçün, barotənzimləyici ventelər isə Almaniya Respublikasında olunan vaqonlarda istifadə edilir. Temperatur tənzimləyici ventelin iş prinsipi sorucu buxarın tempearaturasından asıllı olaraq, həmin buxarın keçici deşiyinin daralması və böyüməsindən asıllıdır. Bunun üçün T.T.Ventelin içərisinə drossel yerləşdirilmişdir. Drossel – mayenin, qarın, buxarın təzyiqini və işlənməsini tənzimləyən qurğudur. Bu qurğuya quraşdırılmış boruya patron bərkidilmişdir. Bu patron borunun üst hissəsindəki temperaturu hiss edərək T.T.V – in içində quraşdırılmış drossellə əlaqə yaradır və bunun nəticəsində, soyumuş soyuducu məhlul keçən dəliyin deametrisi genəlir, sorulan buxarın qızması nəticəsində isə həmin dəlik daralır. Ventelin bu cür iş prinsipinə əsasən avtomatik olaraq vaqonun temperaturasını tənzimləyir.

1.