12.5. İpək Yolu layihəsində fəal iştirak etmək
üçün GÜAM regional qurumu
GÜAM bir təşkilat kimi Qərb yönümlü olduğundan
iqtisadi baxımdan Böyük İpək yolunun açılmasında çox
maraqlıdır. Aydın məsələdir ki, Böyük İpək yolu Qərb –
Şərq arasında dəhliz olaraq GÜAM ölkəsini Rusiya və
onun siyasi təsiri altında olan ölkələrdən asılılıqdan bir
növ xilas yoludur. Bu baxımdan Təşkilatın perspektivləri-
nə Avropa birliyi və ABŞ – da inananların sayı getdikə ar-
tır. Türkiyə, Rumıniya, Bolqarıstan, Litva və Polşa kimi
dövlətlər hazırda bu təşkilata maraq göstərirlər.
GÜAM ölkələri karbohidrogen ehtiyyatlarının İpək
Yolu vasitəsilə Qərb şirkətləri ilə birgə mənimsənilməsi
və Bakı – Tiblisi – Ceyhan boru kəməri ilə dünya bazarına
çıxarılması, Şərq – Qərb (TRASEKA) nəqliyyat – kom-
munikasiya dəhlizinin yaradılması, ölkələr arasında azad
ticarət – iqtisadi əlaqələrin qurulması, təhlükəsizlik sahə-
sində birgə layihələrin reallaşdırılması, sərhədlər və göm-
rük – keçid məntəqələrinin təhlükəsizliyinin və s. məsələ-
lərdə fikir ümumiliyi və birgə maraq nümayiş etdirirlər.
GÜAM təşkilatının İpək Yolu layihəsində yaxından
iştirak etməsi və dəstəkləməsi ilə bərabər regional kollek-
tiv təhlükəsizlik sistemi yaradaraq NATO-ya inteqrasiya
olunmaq təşəbbüsündədir. Bu da müvafiq olaraq Rusiyanı
qıcıqlandırır və bu təşkilata, onun münasibətlərinə təsir
edir.
224
Bütün bunlara baxmayaraq ―Böyük İpək Yolu‖ layi-
həsinin həyata keçirilməsi davam etdirilir və bu sahədə
artıq xeyli iş görülmüşdür.
GÜAM bir təşkilat kimi üzv olan ölkələr arasında
iqtisadi və siyasi əlaqələrin yaranması kimi formalaşsa da
sonradan beynəlxalq əməkdaşlıq təşkilatına çevrilmişdir.
GÜAM Xarici İşlər Nazirləri Şurasının bəyənatında
bu təşkilata üzv olan dövlətlərin ərazisində mövcud olan
münaqişələrin həlli məqsədi ilə bir sıra tədbirlər görül-
məkdədir. Belə ki, BMT, ATƏT təşkilatlarında birgə möv-
qedən çıxış edərək məqsədyönlü iş aparmaq üçün GÜAM
dövlətləri arasında razılaşma əldə olunmuş, GÜAM
dövlətlərinin beynəlxalq təşkilatlar nəzdindəki Daimi Nü-
mayəndəliklərinin fəaliyyət planları qəbul olunmuşdur. Bu
istiqamətdə aparılan işlərin nəticəsi kimi ―GÜAM ərazi-
sində uzanmış münaqişələr və onların beynəlxalq sülhə
təhlükəsizlik və inkişafa təsiri‖ adlanan 42 bənd BMT-nin
61-ci sesiyasının gündəliyinə daxil edilmişdir. 5 dekabr
2007-ci il tarixdə bu bənd altında eyni adlı qətnamə layi-
həsi baxılması üçün BMT Baş Assembleyasında rəsmi ya-
yımlanmışdır.
―GÜAM – Avropanın Şərqinə yenidən inteqrasiya
(dezinteqrasiya) əldə edərək‖ şüarı altında keçirilən
GÜAM-ın 2008-ci il Zirvə Toplantısı çərçivəsində qəbul
olunacaq sənəd layihələrinə baxılmış, rəy və təkliflər bil-
dirilmişdir. Azərbaycanda GÜAM Beynəlxalq İnvestisiya
Fondunun yaradılması məsələsinə baxılmış, bununla əla-
qədar müvafiq təhlillər aparılmışdır. ―GÜAM-ın inkişaf
strategiyası‖ adlı konfransda müvafiq sənədlər hazırlan-
mışdır.
Azərbaycanın bir illik sədrliyi dövrü GÜAM təşkilatı
üçün daha uğurlu keçmişdir. Bakı Zirvə Toplantısından
225
sonra keçirilmiş 27 sentyabr 2007-ci il tarixli Nyu – York
GÜAM Xarici İşlər Nazirləri Şurasının (XİNŞ) iclasını,
GÜAM – ABŞ və GÜAM – Polşa görüşlərini 10 oktyabr
2007-ci il tarixli ―GÜAM+‖ formatında Vilnüsdə GÜAM-
ın 10 illiyinə həsr olunmuş Zirvə Toplantısının 30 oktyabr
2007-ci il tarixli Vaşinqtonda GÜAM – Abş görüşünü, 29
noyabr tarixli Madriddə GÜAM Xarici İşlər Nazirliyi Şu-
rasının növbəti iclasını 4-5 dekabr 2008-ci il tarixli Toki-
yoda GÜAM – Yaponiya görüşünü, ―GÜAM ərazisində
uzadılmış münaqişələr və onların beynəlxalq sülh təhlükə-
sizlik və inkişafa təsiri‖ adlı qətnamə layihəsinin BMT
Baş Assembleyasında yayılmasını GÜAM – Avropa – İtti-
faqı əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün ―GÜAM-ın – Aİ-
da dostları‖ qrupu formatında Avropa İttifaqı dövlətlərinin
Xarici İşlər Nazirlərinin ekspertləri səviyyəsində görüşü,
19 mart 2008-ci il tarixli GÜAM Avropa Şurası görüşünü,
29-30 aprel 2008-ci il tarixli ―GÜAM – tranzit‖ beynəl-
xalq konfranslarını və digər tədbirləri xatırlamaq GÜAM-
ın beynəlxalq bir təşkilat kimi formalaşmasını təsdiqləyir.
GÜAM dövlətləri ilə xarici ticarət dövriyyəsinin
həcmi 1 mrd. 157 mln. 170 min ABŞ dolları təşkil etmiş-
dir.
Bu isə GÜAM Təşkilatının təkcə siyasi deyil həm də
iqtisadi bir təşkilat kimi özünü doğrultduğunu təsdiq edir.
GÜAM – bu gün inkişaf etməkdə olan beynəlxalq
əməkdaşlıq qrumudur.
|