Fire oranlari a-01 abrasiv mamulleri

P-26.1 PORSELEN EŞYA

Bilumum porselen sofra eşyasının fabrikadan kamyona yüklenmesi, nakli, depoya boşaltması esnasında husule gelecek kırık payı ‰5-%1,

Depoya boşalan porselen eşyanın tasnifi, sayılması, yerleştirilmesi ve diğer toptancılara satılmasına kadar geçen müddet zarfında husule gelecek kırık payı %1,5-2,

Depodan mal alan diğer toptancıların perakendecilere satışına kadar geçen müddet zarfında husule gelecek kırık payı %1-1,5, toptancıdan mal alan perakeperakendecilerin porselen eşyayı müstehlike satışına kadar geçen müddet zarfında husule gelecek kırık payı da %2-3 nispetinde olabilir.

Porselen sofra eşyasının dekorlanması sırasında meydana gelen kırık firesi %1’dir.

P-27 PROFİL

Perakende alüminyum profil satışında kesim firesi kesilen uzunluklara göre değişmekle beraber %1-2 civarında olabilir.

P-28 PUDRA ŞEKERİ

Pudra şekeri imalatında rutubet derecesine göre de değişmek suretiyle takriben %1,5 ila %2 arasında fire ve zayiat vermesi normaldir.

P-29 PUL VE RONDELA

Pul ve rondela imalatında, pul ve rondelanın ebadına göre fire oranı değişmekle birlikte %22’den %34’e kadar (arayiş olarak) fire verilebilir.

P-30 PLASTİK KONİK BOBİN

Polipropilen halı kırpıntılarından elde edilen plastik konik bobin imalatındaki fire %45-%55 oranında olur.

P-31 PLASTİK HORTUM

• 
  1kg. PVC hurda hortumda %12-15,
  
• 
  1kg. PVC (orijinal) pasta hortumda %4-5,
  
• 
  1kg. polietilen (orijinal granür) hortumda %5-7,
  
• 
  1kg. polietilen (hurda granür) hartumda %8-10
  

P-32 PERLİT MADENİ

Perlit madeninin ocaktan çıkarılmasında nem oranının yüksek olması, rutubetini çabuk kaybetmesi ve kolayca ufalanması sebebiyle ihracı işleminde ;

Madenin ihraç olunduğu ocak sahası ile ihraç limanının depo sahasında bekletilmesi ve ihraç limanından varış limanına kadar gemide geçen süre zarfında meydana gelen rutubet kaybı ve ufalanmadan ve ayrıca bu safhalardaki nakliye, yükleme ve boşaltma kayıplarından dolayı % 10’a kadar fire ve zayiat verebilir.

Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası)

P-33 PİSTON İMALATI

Piston İmalatı : %20

R-01 RADYO

Radyo imalatındaki fire nispeti:

Elektronik cihazlar için kullanılan ham ve yarı mamul maddeler şunlardır:

1. 
   Elektronik komponentler (transsistör, diot, kondansatör, direnç, self vs.)
   
2. 
   Plastik malzeme ve hammaddeleri,
   
3. 
   Pertinaks ve bakırlı pertinaks,
   
4. 
   Bobin telleri,
   
5. 
   İrtibat telleri ve kabloları,
   
6. 
   Vida, somun, rondela vs. tespit malzemeleri,
   
7. 
   Sac, alüminyum, pirinç, fosfor, bronz ve bakır levhalar,
   
8. 
   Ağaç ve sunta malzemeleri,
   
9. 
   Karton kutu, emniyeet yastıkları vs. ambalaj malzemesi.
   

Kullanılan ham ve yarı mamul maddelerin imalat esnasında bozulmaları, parça ve kırpıntı gibi kalıntılarla sair sebeplerden meydana gelen firelerin bir kısmı toplanarak değerlendirilebilmekte, bir kısmı da toplanamadığından ve toplansa da bir kıymeti olmadığından değerlendirilememektedir. Değerlendirilemeyen firenin zayiat olarak nazarı itibara alınması gerekir. Değerlendirilebilen fire kısmı değer ifade edeceğinden defter kayıtlarında gösterilmesi zorunlu olacağı gözönüne alınarak imalatta meydana gelen firenin değerlendirilebilen ve değerlendirilemeyen kısımlarına ait % oranları ayrı ayrı gösterilmesi uygun görülmüştür.

I- Elektronik Komponentlerdeki Fireler:

Transistörler, diotlar, kondansatörler vs. gibi elektronik komponentlerde meydana gelen fireler iki safhada oluşmaktadır:

1) Yarı mamul olarak alınan komponentlerden bir kısmının hatalı ve arızalı olmasından meydana gelen fireler, bunda azami fire oranı %2 olarak tespit edilmiştir.

2) Komponentlerin montajı esnasında lehim yanığı, uç tertibat tellerinin kırılması gibi nedenlerle meydana gelen fireler, azami fire oranı %2 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak komponentlerde meydana gelen toplam azami fire %2+%2=%4’tür. Bu firenin tümü değerlendirilemediğinden zayiat olarak kabul edilmesi gerekeceği kanaatine varılmıştır.

II- Plastik Malzeme ve Hammaddelerdeki Fireler:

Plastik işleme sanayi kolunda kullanılan değişik sınıf, tip ve kalitedeki ham maddeler ve bunların değişik işleme usulleri işçinin ehliyet, maharet ve dikkati, işyerinin durumu gibi faktörler karşısında plastik işlemesinde her türlü imalata kabili tatbik bir standart fire söz konusu olamayacağından kat’i bir firenin tespiti mümkün görülememektedir.

III- Pertinaks ve Bakırlı Pertinaks Levhalardaki Fireler:

Bunlar cihazlarda emprenye devre şasileri ve izole tutucu şasilerin imalinde kullanılmaktadır. Pertinaks ve bakırlı pertinaks levhalarda ayrı ayrı üç safhada fireler meydana gelmektedir:

1) Levhaların kesiminden arta kalan parçalar ve kırpıntılardan meydana gelen fireler, fire oranı azami %3 olarak tespit edilmiştir.

2) Kesme ve delme esnasında hatalı kesme ve delme oranı azami %1,5 olarak tespit edilmiştir.

3) Kesilen partinaks şasi üzerinde montaj esnasında kırılma ve çatlamalardan meydana gelen fireler, fire oranı azami ‰5 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak pertinaks ve bakırlı pertinaks levhalarda meydana gelen toplam azami fire %3+%1,5+‰5=%5’tir.

Bu firenin tümünün değerlendirilemediğinden zayiat olarak kabul edilebileceği kanısına varılmıştır.

IV- Bobin Tellerindeki Fireler:

Bobin telleri cihazlardaki her türlü bobinlerin imalinde kullanılmaktadır. Bunlarda üç safhada fire meydana gelmektedir.

1) Alınan bobin telindeki izolasyon hatası veya kopuk olmasından dolayı meydana gelen fire, azami fire oranı ‰5 olarak tespit edilmiştir.

2) Bobin sarımı esnasında tel kopmalarından meydana gelen fire, azami fire oranı %1 olarak tespit edilmiştir.

3) Bobin sarımından sonra ölçü ve muayenede hatalı bobinlerden ve bobin teli uçlarının irtibatlanmasından meydana gelen fire azami %2 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak bobin imalinde bobin tellerinde meydana gelen toplam azami fire ‰5+%1+%2=%3,5’tur.

Bu firenin ‰5’i toplanamayıp değerlendirilemediğinden zayiat ve geri kalan %3 kısmı değerlendirilebilen fireyi teşkil ettiği tespit edilmiştir.

V- İrtibat Telleri ve Kablolardaki Fireler:

İrtibat telleri ve kablolar cihazlarda devre irtibatları için kullanılmaktadır. Bunlarda fire iki safhada meydana gelmektedir:

1) İrtibat uçlarından artan parçalardan meydana gelen fire, azami fire oranı %1 olarak tespit edilmiştir.

2) Kablolarda izolasyon hatası ve kopukluklar bulunması ve makaraların sonunda artan ve kısa olduğu için kullanılmayan parçalara ait fire azami %1 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak irtibat telleri ve kablolarda meydana gelen toplam azami fire %1+%1=%2’dir. Bu firenin %0,25’i toplanamayıp değerlendirilemediğinden zayiat ve geri kalan %1,75 kısmı değerlendirilebilen fireyi teşkil ettiği tespit edilmiştir.

VI- Vida, Somun, Rondela vs. Tespit Malzemelerine Ait Fireler:

Vida, somun, rondela vs. malzeme cihazların imalinde tespit malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bunlarda fire iki safhada oluşmaktadır:

1) Alınan vida, somun vs. bir kısmında başların, dişlerin vs. kısımların bozuk olmasından kullanılamaması neticesi meydana gelen fire azami %1,5 olarak tespit edilmiştir.

2) İmalat esnasında kırılan veya ayrılan ve bozulanlardan meydana gelen fire azami %1 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak vida, somun, rondela vs. tespit malzemesinde meydana gelen azami fire %1,5+%1=%2,5’tur.

Bu firenin ‰5’i toplanamayıp değerlendirilemediğinden zayiat ve geri kalan %2’si değerlendirilebilen fireyi teşkil etmektedir.

VII- Saç, Alüminyum, Pirinç, Fosfor, Bronz ve Bakır Levhalardaki Fireler:

Madeni levhalar, hoparlör gövdesi, irtibat ve dağıtım için muhtelif şekil ve boyutta terminal gövdeleri ile cihazların yüzeylerindeki süs, plaka vs. maksatlarla tespit edilen parçaların imalinde kullanılmaktadır. Bunlarda fire üç safhada oluşmaktadır:

1) Levhalar şerit halinde kesilirken artan kısımlardan meydana gelen fireazami %1 olarak tespit edilmiştir.

2) Şeritlerden preste kalıplarla parça kesilirken çıkan kırpıntılarla artan parçalardan meydana gelen fire %12 olarak tespit edilmiştir.

3) Kalıp hatası vs. sebeplerden dolayı imalat bozuğu hatalı parçaların meydana getirdiği fire azami %2 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak madeni levhalarda meydana gelen toplam azami fire %1+%12+%2=%15 olarak tespit edilmiştir.

Bu firenin %2 kısmı toplanamayıp değerlendirilemediğinden zayiat ve geri kalan %13 kısmı değerlendirilebilen fireyi teşkil ettiği tespit edilmiştir.

VIII- Ağaç ve Sunta Malzemelere Ait Fireler:

Fabrikadan imal edilen elektronik cihazların ahşap möble kısımları (kabinetler) yan sanayide yaptırılmaktadır. Ahşap möble için kullanılan hammaddenin değişik tip ve kalitede olması, bunların işlenmesindeki usullerin değişik olması, işyerinin durumu ile işçinin ehliyet ve kabiliyeti gibi faktörler fire oranına birinci derecede müessir olduğundan standart bir oranın tespiti mümkün görülmemektedir.

IX- Karton Kutu, Emniyet Yastıkları Gibi Ambalaj Malzemelerine Ait Fireler:

İmal edilen cihazların ambalajlanmasında kullanılan fireler iki safhada meydana gelmektedir.

1) Ambalaj malzemelerinin fabrikaya nakli ve ambarda depolanması esnasında meydana gelen fire azami %2 olarak tespit edilmiştir.

2) İmal edilen cihazların ambalajlanması esnasında kırılma ve yırtılmalardan meydana gelen fire azami %2 olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak karton kutu ve emniyet yastıkları vs. ambalaj malzemesinde meydana gelen azami fire %2+%2=%4 olarak tespit edilmiştir. Bu firenin ‰5 kısmı değerlenddirilemeyen malzemeden ibaret olduğundan zayiatı ve geri kalan %3,5 kısmı değerlendirilebilen fireyi teşkil eder.

R-02 REÇEL

Kayısı, vişne, şeftali gibi meyvelerle yapılan reçellerin çeşitli kaliteleri mevcut olup, reçel imalatında genel bir fire oranı ve randıman hesabı mümkün değildir. Reçel üretiminde tek bağlayıcı unsur, Gıda Maddeleri Tüzüğü’dür. Buna göre de %60’dan az şeker, 1/3’ten az meyve ihtiva edemez. Bu oranlar reçelde bulunmasu gereken oranlardı. En uygun sonuç ise üretici firmaların ürettiği malların kimyevi analizi neticesi belli olur.

Reçel (kavanozda) ithali ve satışı esnasında uygulanacak azami fire oranı %1 ile %1,5 arasındadır.

R-03 REFRAKTER FIRIN PLAKASI

İthallatta kaza veya kötü ambalajlama hariç yüksek sıcaklığa dayanıklı refrakter fırın plakalarına uygulanacak fire oranı %1’dir.

R-04 REKLAM FİLMİ

Türkiye’deki sütüdyoların teknik yapılarının farklılığı nedeniyle tek ve kesin her şekilde geçerli bir oran verilebilmesine olanak tanınmaktadır. Bu nedenle (kısa metrajlı reklam filmlerindeki) fire miktarı %2 ila %10 arasında değişebilir.

R-05 RÖLE

Röle imalatında;

1) Otomatik olarak gövdeye sarım yapılaması,

2) Gövdeye kontakt bloklarının yerleştirilmesi ve kapak yapılaması,

3) Kapağın gövdeye perçinlenmesi ve gövdeye serigrafi işleminin yapılması,

4) Kablo uçlarına kontakların puntalanması,

5) Son kontrol ve ambalaj aşamalarında toplam %3-4 fire verdiği anlaşılmıştır.

R-06 RÖNTGEN FİLMİ

Röntgen filmlerindeki fire oranları %15 ila %20 arasındadır.

S-01 SAAT

Elektronik (saat) makinalarının imalatı, montajı sonucu meydana gelen fire oranı %10 civarındadır.

S-02 SAC

Sac ve profil işleme sırasında meydana gelen fire ve zayiat oranları aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir:

0,60-3mm kalınlıklardaki DKP sac işleme safhalarında,

	Minimum	Maksimum
Giyotin makasta kesme	%5,5	%14,7
Eksantrik preste işleme	%0,7	%0,8
Kaynak ve puntalama işlemi	%1	%2
CNC punç preste delme ve boşaltma	%1	%2
Nakliye	%1	%2
30*30*1,5mm ebatlarında profil işlemede giyotin makasta kesme	%1	%8,7

NOT : Hesaplamalarda şu ürünler dikkate alınmıştır. En çok üretilen ürünlerden firesi en az olan CH 195 dosya dolabı ve en çok üretilen firesi en çok olan 2’li T soyunma dolabı.

Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası)

S-02.1 SAC PROFİL

Açık ve dikişsiz profil imalatında oluşan fire oranları :

- Rulo halinde gelen sac fire oranı %1,5’tur. Ancak sac rulo paslı, ezik ve kenarı yırtık vs. ise %3-5’e kadar çıkmaktadır.

- Rulo halindeki sac malzemenin bant dilinmesi esnasında %2’dir.

- Bant malzemenin açık profil ünitesinde bükülmesi ve boy kesilmesi esnasında %1-3’tür.

S-03 SAÇ LEVHA

Giyotin makaslarda, abkant preslerde saç levha keserek veya hem kesip hem de bükmek suretiyle yapılan satışlardan dolayı normal fire ve zayiatta ayrı olarak %5 civarında ıskarta, saç kırpıntısı ve hurda çıkabilir.

Saç levhadan soba borusu, akordion dirsek, L dirsek ve muhtelif soba tablasının imalatı sırasında %3 civarında fire ve zayiat meydana gelebilir.

Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası)

S-04 SAĞLIK CİHAZLARI

Bilgisayarlı tomografi, mamografi, magnetik rezonans, röntgen vb. cihazlarla yapılan film çekiminde, çekilen filmin niteliğine, çeken doktorun becerisine, filmin çeşidine ve muhtemel teşhise göre 3-10 film yaprağı kullanılabilir.

Tomografi sistemine göre teşhis için hekimce istenen araştırmaya bağlı olarak çeşitli kesitler ancak mütehassıs hekim tarafından tayin edilir ve bu konuda kesin bir kesit rakamı verilemez.

Yıpranma, çekim hatası, bozulma vb. nedenlerle röntgen filmlerinde %20-30 fire ve zayiat meydana gelebilir.

S-05 SAKATAT

Sakatatçıdan temizlenmiş olarak alınan işkembe, şirden, dil, ayak, beyin ve kelle pişirilip müşteriye sunulma aşamasına kadar olan fire oranları %25’tir.

Yine kasaptan tandırlık alınan etteki fire oranı %25’tir.

Bu emtialardan işkembe, paça ve tandırda, müşteriye sunulan bir porsiyonda net olarak; işkembe tanesi 80gr., suyu ile birlikte 200gr., 1 porsiyon paça 100gr., bir porsiyon tandır 150-200gr. bulunur.

Bir beyinden, bir dana ayaktan ortalama iki porsiyon çorba elde edilebilir.

S-06 SALAM

Salam imalatında kullanılan kemikli ette:

1. 
   Kemik ve sinir firesi %20-25’tir.
   
2. 
   Yağlı kısımlar ve zayiat %15-20’dir.
   

Bu durumda kemikli et hamura girinceye kadar %35-45 fire verir.

İmalatta verilen kemikli ete göre elde edilen kıyma hamuru fırınlanarak imal edilen ince salamlarda fire nispeti %30-35 ve kalın salamlarda ise %15-20’dir. Ancak elde edildecek salam miktarı hesaplanırken imalatta kullanılıp fire vermeyen baharat ve diğer yardımcı malzeme kilosunun fireli ete ilavesi gerekmektedir.

Fire farklarına tesir eden belli başlı faktörler; hayvanın yetişme tarzı, yetiştiği mıntıka, besi farklılıkları ve salam imalatında içine konulan diğer yardımcı maddelerdir.

İthalat sırasında salam ‰5 fire verir.

S-07 SALÇA

1kg. domates salçası için 6kg. hammadde gereklidir.

S-08 SALYANGOZ

Canlı salyangoz teknik şartları haiz sundurmalarda beklemeden mütevellit %8 ila %10’u normal ölü firesi, normal çift kaynamada %22 ila %25 randıman verir. Elde edilen etin azami %40-50’si oranında yıkanmış, temizlenmiş ve ayıklanmış klırıksız kabuk elde edilebilir. Buna mukabil Bartın ve Kandıra gibi bazı mıntıkaların kabuk randımanı yok denecek kadar azdır.

Sundurmada zamana göre 10 gün ile 1 ay arasında:

1. 
   Ölüm nedeniyle %10 civarında,
   
2. 
   Zayıflama ve diğer bakım noksanlığı nedeniyle %5 civarında fire verir.
   

Randıman Konusu: Normal randıman muhtelif yerlerdeki üretime göre %20-25 arasındadır.

S-09 SARIMSAK

Konsinyasyon suretiyle gönderilen demet halindeki kuru sarımsak %15 nispetinde, nakliye ve ambarlama geciktiği takdirde %5’e kadar fire ve zayiat verebilir. Ayrıca depolanması halinde 100 güne kadar %35, 100 günden sonra %50 oranında fire olabilir.

S-10 SIHHİ TESİSAT

Sıhhi tesisat yükleme, taşıma, boşaltma ve istifleme işlemleri sırasında aşağıda belirtilen nispetlerde fire verir.

PVC plastik su boruları toptan %2, perakende %5, döküm, emaye ve saç banyo küvetleri, hela taşları, lavabo, evye ve benzerlerinde perakende satışta %3, porselen banyo takımları toptan satışta %2, perakende satışta %5 fire verir.

Karo, fayans, karo mozaik, fayans eşya ve seramik mamulleri toptan %3, perakende %5 fire verir.

Cam yününde fire yoktur.

Isı yalıtım malzemelerinde %2’dir.

Her türlü sarı ve kromajlı armatürler ve tesisat malzemelerinde fire yoktur.

Banyo ve mutfak aksesuarlarında (aynalar, klozet kapakları, etajer, dolap, sabunluk, kağıtlık) toptan %2, perakende %5 fire verir.

Her nevi radyatör vs. sıhhi kalorifer tesisat malzemelerinde genelde ‰5 fire verir.

Paslanmaz çelik saçtan 50x100 tek gözlü damlalıklı evye imalatında %23, 50x100 çift gözlü damlalık evyede ise %26 nispetinde fire olabilir.

S-11 SIVI ŞEKER MELASI

Sıvı şeker melasının taşınmasında dolum ve boşaltma esnasında %1 civarında fire ve zayiat olabilir.

S-12 SİMİT

Simit imalatı esnasında hamurun tutmaması, fırın hararetinin yüksek olması sonucu yanması, fırına sürülürken serpilen çörek otunun, susamın yere dökülmesi gibi nedenler sonucu asgari %10 nispetinde fire doğabilir. Bunun yanısıra genellikle sokak aralarında yer alan simitçi fırınlarının istenen seviyede satış yapamamaları halinde tüketilemeyen (bazı günlerde 100 simitten 50’sinin satılamadığı) hallerde bu miktar zayiat olarak tespit edilebilir.

S-13 SİZAL-İP-HALAT

Sizal, ip ve halatlar ile 6/6 numaralı pamuk ipliğinin (ambalaj ipliği) toptan alım satımında ortalama %3-5 arasında bir fire ve zayiat nispetini kabulü uygundur.

S-14 SOBA

Radyan soba malzemeleri;

• 
  Seramik radyan taş %5,
  
• 
  Seramik buji,
  
• 
  Radyan soba brülör takımı (seramik taştan maul) %2,
  
• 
  Pilot-analizatör grubu (seramik buji ihtiva ediyor) %1,
  
• 
  Enjektör takımı,
  
• 
  Seramikten mamul ısıya dayanıklı tüp ve borular %1,
  
• 
  Elektrik kömürleri %1,
  
• 
  Elektrik kömürleri grafit tozu %1.
  

DKP ve muhtelif saclardan yapılan soba imalinde fire, iki kısımda mütalaa edilebilir.

1. 
   % 15
   
2. 
   % 25 + % 5 - % 30
   

şöyle ki;

• 
  Düz levha sacdan gövdesi imali esnasında fire oranı % 15
  
• 
  Sobaların preslenerek yapılan parçalarının kesiminde oluşan fire oranı % 25
  
• 
  Presleme anına patlamalardan meydana gelen fire oranı ise % 5
  

Ateş Tuğla’da ise

• 
  Tuğlanın fabrikadan, işyerine gelişi sırasında meydana gelen fire % 5
  
• 
  Depolama esnasında % 3
  
• 
  İmalat anına % 10
  

fire verilmektedir.

1. 
   Emayesiz soba ve kuzinelerde sac firesi % 15,
   
2. 
   Emayesiz soba ve kuzinelerde emaye firesi % 11,
   
3. 
   Emayeli veya emayesiz soba ve kuzinelerin döküm parçalarında da nakliye ve montaj sırasındaki firesi % 5,
   

olarak tesbit edilmiştir.

Soba Üretim Aşamaları Aşağıdaki Gibidir:

1. 
   Sac levhaların preslenmesi,
   
2. 
   Bazı sac parçaların preslenmesi,
   
3. 
   Soba gövdesi malzemesinin yarı mamul hale getirilmesi,
   
4. 
   Meydana gelen soba gövdesi ve parçalarının emayelenmesi,
   
5. 
   Tuğla ve döküm parçalarının emayelenmiş gövdeye montajı,
   

Soba Emaye Fireleri Aşağıdaki Gibidir:

1. 
   Emayeleme sırasındaki fire % 3
   
2. 
   Sobaların nakliyesi sırasındaki fire % 3
   
3. 
   Soba mevsimine kadar depolama esnasındaki fire % 2
   
4. 
   Soba montajı esnasındaki fire % 3
   

Soba Döküm Fireleri Aşağıdaki Gibidir:

1. 
   Düz levha sacdan soba imalindeki fire % 15
   
2. 
   Presleme anındaki patlamalardan meydana gelen fire % 5
   

Soba Tuğla Fireleri Aşağıdaki Gibidir:

1. 
   Nakliye sırasında % 5
   
2. 
   Depolama sırasında % 3
   
3. 
   Montaj sırasında % 10
   

istenilen bilgilerden “girdilerin nisbi yapısı” cümlesi ile ne istendiği açık olarak anlaşılamamıştır.

Malzeme Adı Kullanılan Miktar Firesi

Katalitik Panel 1 % 6 (Altı)

Radyan Taşı 1 % 8 (Sekiz)

Fan ve Fan Motoru 1 % 6 (Altı)

Valf 1 % 6 (Altı)

Analizler 1 % 6 (Altı)

Alüminyum Boru 2 % 6 (Altı)

Çakmak 1 % 5 (Beş)

Anahtar 1 % 5 (Beş)

Tekerlek 4 % 3 (Üç)

İmal edilen sobaların ambalajlanıp bayi ve satıcıya gönderilmesi esnasında mamul sobada 1 fire verileceğine karar verilmiştir.

LPG Radyant soba brülörlerinin imalatında kullanılan Radyant Seramik Taşlarının (tuğlanın) firesi aşağıda olduğu gibi tesbit edilmiştir.

1. 
   Nakliye firesi (radyant tuğlalar genellikle yurt dışında ithal edilmekte olup, en az iki defa indirilip bindirildiğinden gümrükleme işlemleri sırasında bir kez daha indirildiğinden kırılganlığı yüksek olan bu tuğlalarda çatlama ve kırılmalara neden olmaktadır. Burada meydana gelen fire % 8,
   
2. 
   Kontrol sırasında çatlak olanların ayrılması nedeniyle % 1,
   
3. 
   Tuğlaların brölür halinde dizilmesi yani montaj esnasında % 3,
   
4. 
   İstifleme ve kurutmada % 1,
   

Toplam % 13 fire verileceğini oybirliği ile karar verilmiştir.

Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası)

S-15 SODYUM SÜLFAT

Gölden çıkarılan kristal sodyum sülfatın kimyasal formülü Na25O4 10 H2O olup, molekül ağırlığı 322gr.’dır. kristal sodyum sülfatın tam kurutulması (foronlarda) halinde bünyesine bağlı 10 molekül H2O (su) kaybedilir. (180gr.) 322-180=142gr. geriye 142gr. anhydr sodyum sülfat kalır. Dolayısıyla teorik olarak tam kurutmada verim %44, fire ise %56’dır.

Gölden çıkarılmış sodyum sülfatın bünyesinde bağlı sudan başka rutubet de mevcuttur. Bunun miktarını yerinde ölçümleme yapmadan ifade etmek bilimsel olmaz. Havuzlarda bekleme süresine bağlı olarak %10-50 arasında bir rutubet kabul edilebilir. Üretim hesabında rutubeti %30 olarak kabul edersek; gölden çıkarılacak 1 ton kristal sodyum sülfatın %70’i yani 700kg.’ı sodyum sülfattır. Bunun tam kurutulması halinde verimi de %44 olacağından:

700x44 = 308kg. anhydr sodyum sülfat elde edilir.

100

Gölden çıkışta rutubeti %50 kabul edersek, 1 ton kristal sodyum sülfatın 500kg.’ı kristal sodyum sülfattır. Tam kurutma halinde;

500x44 = 220kg. anhydr sodyum sülfat elde edilir.

100

Güneş altında tam kurutma ile sodyum sülfatın ne miktar anhydr sodyum sülfata dönüşebileceği hava sıcaklığı ve bekleme süresine tabi olarak değişir. Kesin bir verim veya fire yüzdesi vermek mümkün değildir.

Sıhhatli bir sonuç alınmak isteniyorsa, havuzda depoya sevk bekleyen maldan numune alınarak üzerindeki rutubet tespit edilmelidir. Bulunan rutubet mal kütlesinden düşülerek kristal sodyum sülfat miktarı tespit edilir. Bunun da tam kurutma halinde verimi %44, firesi %56’dır.

Tam kurutma ile kristal sodyum sülfatın anhydr sodyum sülfata dönüşmesi tabiri doğru, güneş altında kurutma ile naturel sodyum dönüşme tabiri yanlıştır.

Güneş altındaki oluşumlarda yine malın bulunduğu yerdeki rutubetini tespit etmekle gerçek verim hesabı yapılabilir. Bu nedenlerle verim ve fire ile ilgili olarak kesin rakam verilmesi hatalı olur.