Fire oranlari a-01 abrasiv mamulleri

Y-06 YER KAROLARI

Marley ve marley tipi karoların ambalajsız olarak gerek şehir içi, gerekse şehir dışı nakliyatında yüklenmesi ve indirilmesi sebebiyle %1’e kadar, döşeme esnasında ise kenarlara isabet eden kesinti zayiatı olarak da yine %3-4 fire vermesi normaldir.

Çinko mozaik ve çimento karışımından yer karosu imalatında %3 civarında fire ve zayiat olabilir.

Vinly asbet termoplastik yer karoları döşemesinde metrekareye ortalama 300gr. yapıştırıcı konulabilir.

Aynı yer karoları döşemesinde %3-4 civarıbda fire ve zayiat verir.

Her nevi marleyler, her nevi yer parkeleri, yer döşeme tutkalları tatbikat esnasında %3-4 civarında fire ve zayiat verebilir.

Y-07 YOĞURT

200-400-600gr.’lık plastik kaplara konulması esnasında, kapların delinme ve kırılma nispeti %7-12’dir.

9kg.’lık büyük teneke kutulara konulması esnasında kutuların ezilme ve delinme nispeti ‰5’tir. (9kg.’lık teneke kutularda işlenilen yoğurt, konserve yoğurdu olarak tabi edilir. Konserve yoğurdun kışın satılmak üzere 6-7 ay için soğuk hava depolarına konulmasında, soğuk hava deposunun çalışma şartı yetersizliğinden veya yoğurdun ekşime yapmasından mütevellit meydana gelen patlamalar neticesinde husule gelecek fire miktarları bu orana dahil değildir.)

Konserve yoğurt imalinde kullanılan 9kg.’lık teneke ambalaj kutuların boş veya dolu olarak nakli ve depolanması sırasında (malzeme ambarında veya soğuk hava deposunda) fire oranı değişik boyutlarda olmakla birlikte %10’un altına düşmektedir.

Bütün bu elle yapılan doldurma ameliyesi esnasında meydana gelen yoğurt firesi %3-4 civarındadır.

Bu orana sütün pişirme esnasında koyun, inek sütü gibi karışık sütle işlenmesi halinde verebileceği fireyi de ilave edersek, yukarıda zikredilen oranın %10’a kadar çıkması normaldir.

İmalat esnasında üretilecek yoğurdun kalitesine göre kuru maddeyi arttırmak için dökülen sütün haricinde ayrıca %15-40 arasında süt vakum edilerek buharlaştırılır. Bundan dolayı fire miktarı elde edilecek mamule göre değişik oranlarda olacaktır.

Örneğin; 12 kuru maddeli yoğurt için %30 oranında vakum yapılır.

Yoğurt İmalatı:

Tam Yağlı:	Koyun Sütü	İnek Sütü	Manda Sütü
Silivri tipi karavana yoğurdu (1 karavana 6,5kg.)	8Lt.	9Lt.	8Lt.
Konserve yoğurdu (10kg.)	10Lt.	11Lt.	10Lt.
Yarım Yağlı:
Karavana yoğurdu	8,5Lt.	8,5Lt.	8,5Lt.
Konserve yoğurdu	11Lt.	12Lt.	11Lt

Ayrıca sütte fire söz konusu değildir.

Yoğurt imalatında keçi sütü genellikle harmanlama (karıştırma) olarak kullanılır.

a) 90 derece kaynamış sütten yoğurt yapıldığı zaman süt %10 kadar fire verebilir.

b) Sütün kesilmesi halinde tamamı zayi olur.

c) Yoğurt karavanaları tahmil-tahliye esnasında %2’ye,

d) Sütlerin yoğurt imalathanelerine nakli esnasında %3’ kadar fire vermesi normaldir.

A. 1) Karavanalardaki yoğurt koyun sütünden yapıldığı takdirde süt miktarı 8.000-8.200gr.’a kadar,

2) Bu yoğurtlar karışık sütten (inek, koyun, keçi, manda) yapıldığı takdirde süt miktarı 9.700gr.’a kadar çıkabilir.

3) Sütten yoğurt imalatı sırasında %10’a kadar fire kabul edilebilir.

4) Konserve şeklinde imal edilen kutu yoğurtları 10kg. sütten yapılmakta olup, piyasa teamülüne göre bunlar tam yağlı olarak işlenmekte ve bir miktar yağı alınarak kutu üzerindeki etikette evsaf gösterilir.

B. Tam yağlı inek sütünden yoğurt imalinde sütün kaynatılmasından mütevellit fire yüzdesi ile bu yoğurttan yapılacak ayran içine karıştırılabilecek su yüzdesi nispetleri:

1. 
   Tam yağlı inek sütünün kaynatılmasından takriben %5 ila %10 civarında su kaybından mütevellit fire ve zayiat olabilir.
   
2. 
   Ayran imalinde ise yoğurda 1/3 nispetinde su karıştırma normal kabul edilebilir.
   

100kg. inek sütünden:

1. Tam yağlı, yarım yağlı, konserve veya karavana yoğurt imalinde;

1. 
   Sütün kaynama ve kaplara boşaltma firesi normal %15, vakumlu %40,
   
2. 
   Kapların yükleme ve boşaltma firesi normal %15, vakumlu %40.
   

2. Yoğurt imalatında süte karıştırılabilecek süt tozu miktarı imalatçının imalat programına göre hiç kullanılmayacağı gibi, kullanıldığı takdirde istenilen miktarda olabilir. (Ambalajında belirtilmek şartı ile.)

3. 100kg. inek sütünden yarım yağlı yoğurt yapımında elde edilecek krema miktarı 2-2,5kg.’dır. Tam yağlı yoğurt krema alınmamış sütten yapılır. Yani tam yağlı yoğurttan krema alınmaz.

4. 100kg. kremadan üretilebilen tereyağı miktarı %60-70kg. civarındadır.

5. 100kg. yoğurttan elde edilebilen ayran miktarı 125-130 kg. civarındadır.

Yoğurt imalat teknolojisine göre naturel sütten imal edilebildiği gibi içindeki süt oranı %50’ye kadar vakum cihazıyla uçurularak üretilebilir. Söz konusu vakumlu yoğurt üretiminde %30 ila %50 arasında fire olabilir.

Satış aşamasında genel olarak taze satılan ürün olması nedeniyle piyasadan son kullanma tarihi geçenler iade olarak toplanır ve imha edilir. Mevsim ve hava sıcaklığına göre bu oran %7-10 arasında değişebilir.

Kese Yoğudu: Kese yoğurdu normal yoğurttan yapılır. Normal (vakumlu) yoğurttan yapılmış ise, 3,5gr. yoğurttan 1kg. kese yoğurdu alınabilir. Daha katı istenirse 5-6kg.’dan 1kg. yoğurt alınabilir.

Y-08 YONGA LEVHA

Yonga levha üretiminin başlıca hammaddesi odundur. 1 m3 yonga levha için 1000-1600 kg ve yaklaşık 3-3,5 ster odun kullanılmaktadır. Bu konudaki çeşitli kaynaklardan yapılan araştırmalara ve fiili tatbiklere göre odunlar genellikle yakacak odun özelliğinde ve çoğu kez de üretim esnasında normalin çok altında kuruluk derecesinde bulunduğundan hem yonga kalitesi, hem de yonga randımanı düşmekte dolayısı ile girdi değeri yükselmektedir.

Bu bilgilerin ışığında ülkemizde imal edilen yonga levhaların imalat esnasında 1000-1600 kg. arasında değişen sarfiyatlar % 33 - % 45 oranında maksimum fire olabileceğinin göstermektedir.

İmalat sonrasında sunta ve suntalamın taşınması, tahliyesi ve aktarılması esnasında kırılma, çatlama, çizilme ve pastlanmaya maruz kaldığından % 1, % 2’ye kadar perakende satışlarında fire verilebilir.

Y-09 YUMURTA

Yumurta buzhanelerde muhafaza edilip satışa çıkarıldığı zaman, toptan ve perakende satışlardaki fire oranı %8-10 arasındadır.

Piyasadan mübayaa edilip viyollerde toptan ve perakende satılan yumurtalarda fire oranları ilkbahar, sonbahar ve kış aylarında %8, yaz aylarında ise, çatlaklı ve çürüklük sebebiyle %10’dur.

Y-10 YUFKA

	İmalat	Toptan	Perakende
Yufka	%6	%8	%10

(KONYA TİCARET ODASI)

Y-11 YORGAN

Yorgan imalinde kullanılan kumaş % 2,5- pamuk % 5 fire verir.

Y-12 YAŞ PASTA

1 kg’lık yaş pasta imalatında satış anına kadar 50 gr ile 100 gr arasında fire verir.

Y-13 YALITIM VE İZOLASYON MALZEMESİ

1. 
   Elyaf diskin cam atması nedeniyle,
   
2. 
   Elyaflama bölümündeki vakum ve basınçlı havanın değişmesinden kaynaklanana elyaf dağılımının bozulmasıyla,
   
3. 
   Polimerizasyon aşamasındaki olumsuzluklardan polimerizasyonun tam oluşamaması nedeniyle,
   
4. 
   Rulo ve plaka cam yünü imalat hattındaki kenar düzelmeden kaynaklanan kayıplar nedeniyle,
   
5. 
   Alüminyum folyo ve cam tülü gibi kaplama malzemeyle üretilen cam yününde, kaplama malzememsinin kayması ve mamul üzerine yapışması veya sıkışması nedeniyle,
   
6. 
   Boru cam yünü imalatında elyaf dağılımının bozuk olmasından, boru sarma makinasının sarım yapmaması nedeniyle,
   
7. 
   Rulo cam yünü kontrollerinde (kalınlık kazanımı, boyut tesbiti, kaplama malzemesinin düzgünlüğü, elyaf dağılımı v.b.) alınan numunelerin geri kazanılmaması nedeniyle,
   
8. 
   Enerji dalgalanmalarının olması nedeniyle,
   

Cam yünü imalatında fire oranının % 8-10 olarak tesbitine oybirliği ile karar verildi.

Y-14 YULAF

Alımından satımına kadar Tahmil ve Tahliye oranı : % 1

Kantar farkı : %0.5

Depolama farkı : %1

Ezme firesi : %2

Toplam : % 4.5

Z-01 ZAMAK

Zamak hammadesinin ergitme ve imalat teknolojisine göre değişeceği anlaşıldığından genel mahiyette fire tespit edilemez.

Zamak külçe ve alüminyum külçeden metal enjeksiyon döküm işi yapılırken verilebilecek fire ve zayiat nispetleri aşağıya çıkarılmıştır:

Zamak hurda : %5,5

Ön alaşım külçesinin imalinde : %2,5-3

Zamak külçe imalinde : %2,5-3

Metal enjeksiyon dökümü :

a) Sıcak kamaralı : %6-7

b) Soğuk kamaralı :%8-10

Z-02 ZEYTİN

Antalya menşeli taze zeytinlerin salamura edilip yenilebilir hale dönüşünceye kadar geçen devre zarfında verebileceği azami fire nispeti %18, asgari fire nispeti da %12’dir.

Zeytin firesi umumiyetle mevsime, zeytinin menşeine, kalitesine, mahsul senesine, ambalaj şekline ve bekleme müddetine göre değişmektedir. Bu sebeple bahis konusu zeytinlerin küfeli toptan satışları esnasında yaz aylarında takriben (2-3 ay) %6 ila %8, kış aylarında ise %4 ila %6 nispetinde fire vermesi normaldir.

Gemlik, Mudanya, Orhangazi, Trilya, Aydın, Akhisar zaytinlerinde tuzlanıp depolanma esnasında %10’a kadar fire ve zayiat olabilir. Edincik ve Antalya bölgelerinde yetişmekte olan su zeytinlerinde ise aynı muamele esnasında bu oranın %15’e kadar çıkabilmesi normaldir.

Salamura zeytin havuzdan çıkarılıp ambalajlanma yerine gelene kadar geçen zaman içinde %3’e kadar fire ve zayiat verebilir.

Salamura siyah zeytinin toptan ve perakende satışında verebileceği fire oranı %1 civarındadır.

Zeytinin 100-250-500 gr.’lık ufak ambalajlanmasında %5’e kadar fire ve zayiat olabilir.

Yaz aylarında naylon torbalar içinde sandıklarda muhafaza edilen zeytinlerde kurtlanma ve küflenme olabilir. Bu da kaliteyi düşürür.

TS 774’e tabi zeytinin imalatçı firmadan satın alınıp toptancı sıfatı ile veya o firmanın bayisi durumunda olan toptancı tüccarın pazarlaması esnasında hasıl olabilecek yıllık fire oranı %1’dir. %1’in üzerinde bir fire oranı ise ancak ekspertiz yolu ile tespit edilebilir.

Z-03 ZİL

Bateri zili, orkestra zili ve bando zili üretimlerinde meydana gelebilecek fire oranı %10-12 civarındadır.

Z-04 ZÜCCACİYE

Camdan mamul çay, su ve limonata bardağı, çay tabağı, sürahi gibi züccaciye eşyasının toptancıda %3-4, perakendecide %2-3 arasında zayiat (kırık payı) vermesi normaldir.

Ulaşım ve ambalajlamanın toptancı firesinde; tanzim ve satışın perakendeci firesinde mütalaa edilmesi uygundur.

Her türlü cam malzemenin naklinde sabit bir fire oranı tespit edilemez. Firenin miktarı, ambalaj kalitesi ve indirme bindirmedeki itina ile ilgili olarak %0 ile %100 arasında değişir. Fire oranının hangi hatadan kaynaklandığını sigorta eksperi yerinde tespit ederek meydana gelen zararı ilgili tarafa yükler.

Kulplu bardak ve sürahi ürünlerinin dekor, asit, yaldız ve fırınlama safhalarında uygulanacak fire oranı %5, şekerlik, vazo, küllük ve meyvelik türü ürünlerin dekor, asit, yaldız ve fırınlama safhalarında uygulanacak fire oranı %2, diğer5 55bardak ürünlerinin dekor, asit, yaldız ve fırınlama safhalarında uygulanacak fire oranı %3’tür.

Punda aparatı, bakalit ve bitmiş mamulün kalite kontrolünde uygulanacak fire oranları aşağıya çıkarılmıştır:

1. 
   Punta Aparatı (Tencereler için 4 adet, tavalar için 2 adet)
   

İmalat Aşamasında

Fire Oranı : %20-%25

Test Fire Oranı : %5

Fire Sebepleri :

a) Puntalama : %80

b) Diğer : %20

2. 
   Bakalit (Tencereler için 2 adet, tavalar için 1 veya 2 adet)
   

Montajda

Fire Oranı : %15-%20

Test Fire Oranı : %3

Fire Sebepleri :

a) Emaye Kaplama Fazlalığından Patlama : %85

b) Diğer (Emaye Kırılması) : %15

3. 
   Bitmiş Mamul Kalite Kontrol
   

Fire Sebepleri :

a) Düşme-Kırılma : %3

b) Diğer : %2

ÇELİKOLMAYAN KANEPE YAYI FİRE VE ZAYİAT ORANI

Sevkiyat aşamasında taşıma yanlışlıkları	Fire ve zayiat oranı %1
Emniyet stoğu için bekletilenler	Fire ve zayiat oranı %1
Kalite aşamasında engellenemeyenler	Fire ve zayiat oranı %1
Üretim aşamasında yanlış keçeleme işlemleri	Fire ve zayiat oranı %1
Üretimde kullanılmak üzere yayların üst üste istiflenmesi ile oluşan fire	Fire ve zayiat oranı %2-3

İLK MADDE VE MALZEME FİRE VE ZAİYAT ORANI