Gelir vergiSİnden iSTİsna edilen

2010 TAKVİM YILINDA GERÇEK KİŞİLER TARAFINDAN ELDE EDİLEN GELİRLERİN BEYANINDA DİKKATE ALINACAK HUSUSLAR

İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI

1 Mart 2011

Dr. Ahmet KAVAK

Yeminli Mali Müşavir

PricewaterhouseCoopers Vergi Direktörü



Dr. Ahmet Kavak

Yeminli Mali Müşavir

2010 TAKVİM YILINDA GERÇEK KİŞİLER TARAFINDAN ELDE EDİLEN GELİRLERİN BEYANINDA DİKKATE ALINACAK HUSUSLAR


I. GELİRE GİREN KAZANÇ VE İRATLAR
Gelir vergisine tabi kazanç ve iratlar aşağıda belirtilmiştir.
1.Ticari kazançlar,

2. Zirai kazançlar,

3. Ücretler,

4. Serbest meslek kazançları,

5. Gayrimenkul sermaye iratları,

6.  Menkul sermaye iratları,

7. Diğer kazanç ve iratlar
Kazanç ve iratların gelir vergisine tabi olabilmesi için bu kazanç ve iratların yukarıda sayılan yedi gelir unsurundan herhangi birisine girmesi gerekmektedir. Aksi takdirde elde edilen kazançlar ve iratları gelir vergisine tabi tutmak mümkün değildir.

Örneğin kumardan elde edilen gelirler, her türlü şans ve talih oyunlarından elde edilen gelirler bu sayılan yedi gelir unsuruna girmediğinden, gelir vergisine tabi tutmak söz konusu değildir.

Gelir vergisi uygulamasında;

Kazanç: Emeğin daha yoğun olduğu faaliyetler sonucunda edilen gelirlere kazanç,

İrat : Emekten ziyade sahip olunan nakdi veya ayni sermaye karşılığında elde edilen gelirlere irat,

denilir.

Muafiyet: Mükellefin kendisinin vergi dışında bırakılmasını yani, vergiye tabi olmaması,

İstisna: Kazanç veya iradın belli bir tutarının vergiye tabi tutulmamasını,

ifade eder.

II. KAZANÇ VE İRATLARA İLİŞKİN İSTİSNALAR

Aşağıda belirtilen kazanç ve iratlar gelir vergisinden istisna edilmiştir.

1. Ücret İstisnası (Md. 16):

Yabancı elçilik ve konsoloslukların diplomat muaflığı kapsamına girmeyen memurları ile hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak koşulu ile gelir vergisinden istisna edilmiştir.

2. Serbest Meslek Kazanç İstisnası (Md. 18):

Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeler, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerin gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlanmak veya kitap,CD, disket, resim heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisine tabi değildir.

Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerde değerlendirilmesi karşılığında alınan bedeller de istisna kapsamında gelir vergisine tabi değildir.
Yukarıda belirtilen kazançların arızi olarak elde edilmesi halinde de elde edilen kazançlar gelir vergisinden istisna edilecektir.
Belirtilen bu serbest meslek kazanç istisnasının, GVK.’nun 94 üncü maddesi kapsamında bu kazançlar üzerinden kesinti suretiyle ödenecek gelir vergisine etkisi olmayacaktır.

ÖRNEK: Müellif yazdığı kitaplarından birinin basım ve dağıtım hakkını üç yıl süreyle (Z) basım evine 400.000.- TL karşılığında vermiştir.

Müellifin bu eseri karşılığı elde ettiği gelirin tamamı gelir vergiden istisna edilmiş olmasına rağmen, basım evi telif ödemesini yaparken GVK. Md.94’e göre %17 oranında (400.000.-x %17)= 68.000.-TL gelir vergisi kesintisi yapmak ve vergi dairesine ödemek zorundadır.

Müellifin KDV mükellefiyetinin olmaması durumunda basım evi ayrıca, yaptığı ödeme üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplayıp vergi dairesine ödeyecektir.
Eser sahibinin bu geliri vergiden istisna edildiğinden GVK.’nun 86 ıncı maddesinde yer alan hüküm gereğince yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceği gibi varsa başka gelirleri nedeniyle vermesi gereken yıllık gelir vergisi beyannamesine de bu gelirini dahil etmeyecektir.
3. PTT Acentalarında Kazanç İstisnası (Mük. Md.18):

PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlar gelir vergisine tabi değildir.

PTT acentalığı faaliyetinden elde edilen kazançlara uygulanan istisnanın, GVK.’nun 94 üncü maddesi kapsamında bu kazançlar üzerinden kesinti yolu ile ödenecek vergiye etkisi yoktur. Yani bu kazancı ödeyen PTT Genel Müdürlüğü bu ödeme üzerinden gelir vergisi kesintisi yapacaktır.
4. Eğitim Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası (Md. 20):

Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden istisna edilmiştir.

İstisna okul işletmelerinin her biri için ayrı ayrı olmak üzere, faaliyete geçtikleri yıldan itibaren ve sadece okul işletmesinden elde edilen gelirlere uygulanır.

Bu işletmelerin devri halinde, devir alan bu istisnadan kalan süre ile sınırlı olarak yararlanır.
ÖRNEK 1: 2007 yılında faaliyete geçen ana okulu işletmesinden elde edilen kazançlar 2007, 2008, 2009, 2010 ve 2011 dönemlerinde gelir vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu nedenle 2010 yılında bu faaliyetten elde edilmiş gelirler vergiden istisna edildiği için beyanname verilmeyecek, başka gelirler nedeniyle verilecek beyannamelere ise bu gelirler dahil edilmeyecektir. 2012 ve daha sonraki yıllarda elde edilen kazançlar gelir vergisine tabi tutulacak.

ÖRNEK 2: Yukarıda belirtilen ana okulun 1.5.2010 tarihinde bir üçüncü kişiye devredilmesi halinde,

a.Devreden Ocak–Nisan 2010 kıst dönem kazancı,

b.Devralan Nisan-Aralık 2010 kıst dönem kazancı ile 2011 yılı kazancı,

için istisnadan yararlanabilecektir.

ÖRNEK 3: 2008 yılında faaliyete geçen orta öğretim özel okulunun işletilmesinden 2010 yılında 19.875.- TL ticari kazanç elde eden kişi aynı dönemde market işletmeciliğinden dolayı da 105.780.TL ticari kazanç elde etmiştir.
2008 yılında faaliyete geçen orta öğretim özel okul işletmesinden 2010 yılında elde edilen kazançlar 2012 dönemi sonuna kadar gelir vergisinden istisna olduğundan bu kazanç beyan edilmeyecek, sadece market işletmeciliğinden elde edilen 105.780.TL ticari kazanç beyan edilecek ve market gelirleri üzerinden ödenen geçici vergi ise mahsup edilecektir.

5. Gayrimenkul Sermaye İradı İstisnası (Md. 21):

Binalarını mesken olarak kiraya verenler 2010 yılında elde ettikleri kira hasılatın 2.600.- TL’si vergiden istisnadır.

Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile beyan edenler ile gelirleri bunlar tarafından bildirilenler bu istisnadan yararlanamazlar.

Ayrıca istisna tutarından fazla gelir elde edenlerin beyanname vermemeleri veya eksik beyanda bulunmalar halinde de bu istisnadan yararlanmaları mümkün değildir.

ÖRNEK 1: 2010 yılında mesken kirası olarak 12.600.-TL kira geliri elde edilmiş ve %25 götürü gider seçilmiş olan durumda beyan aşağıdaki gibi olur.

- Kira Geliri 12.600.- TL

- İstisna ( 2.600.-)TL

- Kalan 10.000.- TL

- %25 Götürü Gider (2.500.-)TL

- Matrah 7.500.- TL

- Gelir vergisi 1.125.- TL

ÖRNEK 2: 2010 yılında 5.000.- TL ticari kazanç ile 10.000.- TL mesken kirası elde eden tüccar (X) %25 götürü gider seçilmiş olduğu durumda beyan aşağıdaki gibi olur.

- Ticari Kazanç 5.000.- TL

- Kira Geliri * 10.000.- TL

- Toplam 15.000.- TL

- %25 Götürü Gider (2.500.-)TL (10.000.- x %25)

- Matrah 12.500.- TL

- Gelir vergisi 2.060.- TL
(*)G.M.S.İ.istisna uygulanmaz.
ÖRNEK 3: 2010 yılında 2.620.- TL mesken kirası elde eden ve bir kamu kurumunda çalışan kişinin bu kira gelirini beyan etmemiş olduğu tespit edilmesi üzerine idare vergiyi aşağıdaki gibi tarh eder ve bu tarhiyat sırasında beyanname verilmediği nedenle 2.600.-TL istisna uygulamaz.
- Kira Geliri 2.620.- TL

- %25 Götürü Gider (655.-) TL (2.620.-x%25)

- Matrah 1.965.- TL

- Gelir vergisi 294.75 TL

- Vergi Ziyaı Cezası 294.75 TL
Gayrimenkul sermaye iradı beyanında götürü gider tercih edenler iki yıl bu tercihlerini değiştirmeleri mümkün olmayacaktır. Bu hükmün tersini ele aldığımızda gerçek usulü seçenler bu usulden ertesi yıl vazgeçmeleri mümkün bulunmaktadır.
Gerçek giderin seçilmesinde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
a. Kiraya verilen konutlarda önce istisna uygulanır ve gerçek giderlerin istisnaya isabet eden kısmı indirimde dikkate alınmaz.
b. Kısmen kiraya verilen gayrimenkuller için yapılan gerçek giderlerin kiraya verilen kısma isabet eden kısmı indirimde dikkate alınır.
c. Kiraya verilen mal ve haklar için sarf edilen borçların faizleri gider olarak indirilir.
d. Konut olarak kiraya verilen sadece bir (daire/evin)’in iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap bedelinin %5’i tutarında bir indirim yapılabilir.
e. Konutlarını kiraya verenler ödemiş oldukları konut kirasını aldıkları konut kirasından indirebilirler. İndirilemeyen konut kirası daha sonraki yıl kiralarından indirilmesi mümkün değildir.
f. GVK.’nun 74 üncü maddesinde yazılı diğer giderler belgeye bağlanarak indirilebilir.
Gayrimenkul sermaye iradında vergiyi doğuran olay kiranın tahsil edilmesine bağlıdır. Kira hangi yıla ilişkin olursa olsun tahsil edildiği dönemde vergiye tabi tutulur. Kiranın hiç tahsil edilmediği yılların gerçek giderleri veya götürü gider tutarları dikkate alınması söz konusu değildir. Ayrıca mesken kiralarına tanınan istisna gelirin vergiye tabi tutulduğu yıl için bir kere uygulanır.
Kiranın birkaç yılının peşin tahsil edilmesi halinde, peşin tahsil edilen kira ilgili yıllar içinde beyan edilir. Ancak ölüm ve memleketi terk hallerinde peşin tahsil edilen kira gelirleri ölümün veya memleketin terk edildiği yılın geliri sayılarak vergiye tabi tutulur.

6. Menkul Sermaye İratlarında İstisna (Md. 22):

a- Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin %25’i,

b- Diğer sigorta şirketlerinde 10 yıl prim ödeyenler ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin %10’u,

c- Tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı,

gelir vergisinden istisnadır.

Yukarıda üç ana grup altında toplanan ödemeler GVK.’nun 75/15 inci maddesinde menkul sermaye iradı olarak sayılmış ve ayını yasanın 94 üncü maddesinde ise sayılan ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılması öngörülmüş ve nihayette bu gelirleri elde edenlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermelerine gerek olmadığı hususu da adı geçen yasanın 86 ıncı maddesinde hükme bağlanmıştır.

Bu cümleden olarak, ödemeyi yapanlar istisna uygulaması sonrasındaki kalan tutarlardan GVK 94 üncü maddesi uyarınca gelir vergisi kesintisi yapmak zorundadırlar.
ÖRNEK : 2010/ Haziran ayında bireysel emeklilik sisteminden emekliye ayrılan bir kimseye 2010/ Temmuz ayından itibaren 2.800.-TL emekli aylığı bağlandı. Emekliye her ay ödeme yapılırken GVK.75/15 ve 94 üncü maddeleri gereği istisna sonrasında aşağıdaki vergileme yapılacaktır.
- Emekli Maaşı 2.800.-TL (M. Ser. İradı)

- İstisna (700.-)TL (2.800.-x %25)

- Matrah 2.100.-TL

- GV Kesintisi 315.-TL (2.100.-x %15)

- Net Ödeme 2.485.-TL(2.800.- - 315.-)

d. Tam mükellefiyete tabi kurumlardan alınan kar paylarının (brüt tutarının) yarısı gelir vergisinden istisnadır.

Ancak kar payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi halinde kar payının dağıtımı sırasında kesilen gelir vergisinin tamamı, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir.

ÖRNEK 1: Tam mükellef (X) A.Ş.’den 2010 yılında net 38.250.- TL kar payı alınmış ve bu kar payı için kurum dağıtım sırasında 6.750.-TL gelir vergisi kesmiştir. Brüt kar payı 45.000.-TL’dir.

- Alınan Brüt Kar Payı 45.000.- TL (38.250.- + 6.750.-)

- İstisna Tutarı 1/2 (22.500.-)TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 22.500.- TL.

- Beyan Edilen Matrah 22.500.- TL

- Hesaplanan G. Vergisi 4.095.- TL

- Mahsup Edilen G.V. 6.750.- TL

- İadesi Gereken G.V. 2.655.- TL.

ÖRNEK 2: Tam mükellef (Y) A.Ş.’den 2010 yılında net 221.000.- TL kar payı alınmış ve bu kar payı için kurum dağıtım sırasında 39.000.-TL gelir vergisi kesmiştir. Brüt kar payı 260.000.-TL’dir.
- Alınan Brüt Kar Payı 260.000.- TL (221.000.- + 39.000.-)

- İstisna Tutarı 1/2 (130.000.-) TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 130.000.- TL

- Beyan Edilen Matrah 130.000.-TL

- Hesaplanan G. Vergisi 39.520.-TL

- Mahsup Edilen G.V. 39.000.- TL

- Ödenecek G.V. 520.- TL
ÖRNEK 3: Tam mükellefiyete tabi (Z) A.Ş.den 2008 yılında yararlanılan yatırım indirimi istisnasına tabi kazançtan yapılan kar dağıtımından dolayı 2010 yılında net 54.000.-TL kar payı alınmıştır. (Kar dağıtımını yapan kurum yatırım indirimi istisnasından yararlandığı zaman G.V.K.’nun geçici 61 inci maddesi kapsamında %19.8 gelir vergisi kesintisi yapmış ve bu tutarı yasal süresi içinde bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan ederek ödemiştir.)
- Alınan Net Kar Payı 54.000.- TL

- Alınan Kar Payının 1/9 6.000.- TL

- Toplam Kar Payı 60.000.-TL

- İstisna Tutarı 1/2 (30.000.-)TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 30.000.-TL

- Beyan Edilen Matrah 30.000.-TL

- Hesaplanan G. Vergisi 6.120.-TL

- Mahsup Edilen G.Vergisi. 6.000.-TL (30.000.- x 1/5)

- Ödenecek Gelir Vergisi 120.- TL
ÖRNEK 4: Tam mükellefiyete tabi (L) Ltd.Ş. den 2007 yılında yararlanılan yatırım indirimi istisnasına tabi kazançtan yapılan kar dağıtımından dolayı 2010 yılında net 27.000.-TL kar payı alınmıştır. (Kar dağıtan kurum yatırım indirimi istisnasından yararlandığı zaman G.V.K.’nun geçici 61 inci maddesi kapsamında %19.8 gelir vergisi kesintisi yapmış ve bu tutarı yasal süresi içinde bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan ederek ödemiştir.)
- Alınan Net Kar Payı 27.000.- TL

- Alınan Kar Payının 1/9 3.000.- TL

- Toplam Kar Payı 30.000.-TL

- İstisna Tutarı 1/2 (15.000.-)TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 15.000.- TL
Bu tutar Gelir Vergisi Kanununun 86 ıncı maddesinde atıf yapılan 103 üncü maddesindeki tarifenin ikinci dilimindeki 22.000.- TL geçmediğinden, bu kar payı beyan edilmez ve başka gelirler için verilecek yıllık beyannameye dahil edilmez .
ÖRNEK 5: Tam mükellefiyete tabi (B) A.Ş.den 2008 yılında yararlanılan yatırım indirimi istisnasına tabi kazançtan yapılan kar dağıtımından dolayı 2010 yılında net 9.000.-TL ve aynı yılın diğer kazançlardan yapılan kar dağıtımından da 85.000.- TL kar payı alınmıştır. (Kar dağıtımı yapan kurum yatırım indirimi istisnasından yararlandığı zaman G.V.K.’nun geçici 61 inci maddesi kapsamında %19.8 gelir vergisi kesintisi yapmış ve bu tutarı yasal süresi içinde bağlı bulunduğu vergi dairesine beyan ederek ödemiş olup diğer kar payı ödemesinde 15.000.- TL gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.)
- Alınan Net Kar Payı 9.000.- TL

- Alınan Kar Payının 1/9 1.000.- TL

- Alınan Brüt Kar Payı 100.000.- TL (85.000.- + 15.000.-)

- Toplam Kar Payı 110.000.-TL

- İstisna Tutarı 1/2 55.000.-)TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 55.000.- TL

- Beyan Edilen Matrah 55.000.-TL

- Hesaplanan G. Vergisi 13.270.-TL

- Mahsup Edilen G.Vergisi. 16.000.- TL (5.000.- x 1/5) + 15.000.-TL

- İade Edilecek Gelir Vergisi 2.730.- TL

ÖRNEK 6: Dar mükellef bir kurumun 2009 yılında elde etmiş olduğu kazancın 2010 yılında dağıtılması sonrasında 255.000.-TL net kar payı alınmış olup, kar dağıtımı sırasında kurum 45.000.-TL gelir vergisi kesintisi yapmıştır.
- Alınan Brüt Kar Payı 300.000.- TL (255.000.- + 45.000.-)

- İstisna Tutarı* -,-

- Vergiye Tabi Kar Payı 300.000.- TL

- Beyan Edilen Matrah 300.000.- TL

- Hesaplanan G. Vergisi 99.020.- TL

- Mahsup Edilen G.Vergisi. 45.000.- TL

- Ödenecek Gelir Vergisi 54.020.- TL
(*) Dar mükellef kurumlar alınan kar payları (İstisna kazançların dağıtımından alınan kar payları hariç) için GVK.’nun 22 inci maddesinde yer verilen istisna uygulanmaz.
ÖRNEK 7: Dar mükellef bir kurumun 2008 yılında yararlandığı yatırım indirimi istisnasına tabi kazancın 2010 yılında dağıtımında 540.000.-TL net kar payı ve yatırım indirimi dışındaki kazancın dağıtımında da 42.500.- TL net kar payı alınmıştır. Dar mükellef kurum yatırım indirimi istisnasından yararlandığı dönemde %19.8 gelir vergisi kesintisi yapmanın yanında, dağıtmış olduğu diğer kurum kazancı üzerinden de %15 oranında gelir vergisi kesintisi yapmıştır.
- Alınan Net Kar Payı 540.000.- TL

- Alınan Kar Payının 1/9 60.000.- TL

- Alınan Brüt Kar Payı 50.000.- TL (42.500.-+ 7.500.-)

- Toplam Kar Payı 650.000.- TL

- İstisna Tutarı 1/2 * 300.000.- TL

- Vergiye Tabi Kar Payı 350.000.- TL

- Beyan Edilen Matrah 350.000.- TL

- Hesaplanan G. Vergisi 116.520.- TL

- Mahsup Edilen G.Vergisi. 67.500.- TL (300.000.- x 1/5) + 7.500.-TL

- Ödenecek Gelir Vergisi 49.020.- TL

(*) G.V.K.’nun geçici 62 inci maddesi hükmü uyarınca tam ve dar mükellefiyete tabi kurumların istisna kazançlarının dağıtımında alınan net kar payının 1/9 eklenir ve 1/2’ si vergiden istisna edilmiştir. Ayrıca dar mükellef kurumdan istisnaya tabi olmayan kazançların dağıtımından dolayı alınan kar payı için GVK.’nun 22 inci maddesi uyarınca istisna uygulanmamıştır.
7. Müteferrik İstisnalar:
Bu istisnalar aşağıda sekiz ana başlıkta toplanarak açıklanmıştır.

a) Ücret İstisnası (Md. 23):
-Köylerde ve belediye içi nüfusu 5000’i aşmayan yerlerde münhasıran el ile dokunan halı ve kilim imal eden işletmelerde çalışan işçilerin ücretleri,

-Gelir vergisinden muaf olanlar ile gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri,

-Topak altı işletmelerde çalışanların, toprak altında çalıştıkları zamanlara ilişkin ücretleri,

-Köy muhtarları, köylerin katip, korucu,imam,bekçi ve benzeri hizmet erbabına köy bütçesinden ödenen ücretler ile çiftçi mallarını koruyan bekçilere verilen ücretler,

- Mürebbiye dışında kalan hizmetçilerin ücretleri,

-Sanat okulları ile sanat enstitülerinde, ceza ve ıslahevlerinde, darülacezelerin atölyelerinde çalışan öğrencilere, hükümlülere, tutuklulara ve düşkünlere verilen ücretler,

-Hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (veya çalışılan her iş günü için hizmet erbabına 10.- TL aşmayan ödemeler),

-Maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunları gereği barındırılması gereken memur ve müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatma, ısıtma ve suyunun temini şeklinde sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2’ yi aşmayan konut tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler,

-Hizmet erbabına toplu olarak işyerine gidip gelmesi maksadıyla sağlanan taşıma giderleri,

-SSK Geç. 20 inci maddesi kapsamında kurulan sandıklardan yapılan ve yasal sınırları geçmeyen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları,

-Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununa tabi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri,

-Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları,

-Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler,

-Asgari ücretin iki katını aşmamak koşulu ile yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde bir, yüzden fazla işçi çalıştıran işyerlerinde iki, amatör sporcu çalıştıranların, her yıl milli müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelendirilmesi şartı ile bunlara ödenen ücretler,

gelir vergisine tabi değildir.

b) Gider Karşılıkları (Md. 24):

-Harcırah Kanununa tabi kurumlarca harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler,

-Harcırah Kanununa tabi olmayan kurumlarca aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen harcırah tutarına kadar yemek ve yatma giderine karşılık ödenen gündelikler ile gerçek yol giderlerinin tamamı,

-Memur, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine avans olarak verilenlerde dahil olmak üzere,Devlet Memurları Kanununa göre ödenen yakacak yardımları,

-Sayım ve seçim işlerinde görevlendirilenlere özel kanunları gereğince ödenen zaruri gider karşılıkları,

gelir vergisine tabi değildir.

c) Tazminat ve Yardımlar (Md. 25):

-Ölüm, sakatlık, hastalık ve işsizlik nedeniyle ödenen tazminat ve yardımlar,

-Asker ailelerine yapılanlar ile hayır derneklerince yapılanlar dahil olmak üzere, muhtaç olanlara belli bir süre veya hayat kaydıyla yapılan yardımlar,

-En yüksek devlet memuruna ödenen tutara kadar, Kanunla kurulan emekli sandıkları ile SSK.’nun geç. 20 inci maddesi kapsamındaki sandıklar tarafından kendilerine aylık bağlananlara bu aylıklar dışında kanunları veya statüleri gereği ödenen emekli, dul, yetim ve evlilik ikramiyeleri ile bunların dul ve yetimlerine yapılan toplu ödemeler,

-Devletçe ödenen tutara kadar hizmet erbabına verilen çocuk zamları.
-SS Kurumlarınca sigortalıya yapılan ödemeler,

- Nafakalar,

-Hizmet erbabının iki aylığını veya buna tekabül eden gündeliklerin tutarını geçmeyen evlenme ve doğum yardımları,

-Hizmet erbabına ödenen ve miktarları yasada belirtilen tutarları geçmeyen kıdem tazminatları,

-Yardım sandıklarınca statüleri gereği üyelerine ölüm sakatlık, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan ödemeler,

-Yurt dışındaki sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri ile dul ve yetimlere yapılan toplu ödemeler,

gelir vergisine tabi değildir.
d) Vatan Hizmetleri Yardımları (Md. 26):

-Harp malullüğü zamları,

-Harp malullerine ve şehit, dul ve yetimlerine verile tekel beyiyeleri,

-Şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatıyla yapılan her türlü ödemeler,

-Vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükafatlar,

gelir vergisine tabi değildir.

e) Teçhizat ve Tayın Bedelleri (Md. 27):
-Özel kanunlarına dayanarak ödenen yemek ve hayvan yem bedelleri,

-Demirbaş mahiyetinde verilen giyim eşyası,

-Tahsilde bulunanlar için yapılan giyim giderleri,

gelir vergisine tabi değildir.

f) Tahsil ve Tatbikat Ödemeleri (Md. 28):

-Devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktarı geçmemek koşulu ile resmi ve özel kurumlar ve şahıslar hesabına yabancı ülkelerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak yapılan ödemeler,

-Resmi ve özel kurumlar ve şahıslar hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe,ibate ve tahsil gideri olarak yapılan ödemeler.
-Öğrencilere tatbikat dolayısıyla öğretim kurumları veya tahsil masraflarını karşılayanlarca verilen paralar,

gelir vergisine tabi değildir.

g) Teşvik İkramiye ve Mükafatları (Md. 28):

-İlim ve fenni, güzel sanatları, tarımı, hayvan yetiştirilmesi ve memleket bakımından faydalı olan diğer işleri ve faaliyetleri teşvik amaçlı verilen ikramiye ve mükafatlar,

-Askeri personele ve ordu hizmetin bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetler karşılığında verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu veya kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunan kurumlarda uçuş için görevli olanlara uçuş hizmetleri, denizaltına dalış yapanlara dalış için yapılan ödemeler,
-Spor yarışmalarına katılan amatör sporculara ödenen ödül ve ikramiyeler,

-Spor müsabakalarını yöneten hakemlere ödenen ücretler,

gelir vergisine tabi değildir.