Egri soliqlarning ijobiy tomoni ular respublikada ishlab chiqarilgan tovarlar respublikadan tashqariga chiqib ketishini chegaralaydi,mamlakat ichida tovarlarning serob bo’shiga yordam beradi hamda inflatsiya darajasini (muomaladigi ortiqcha pul massasini) bir muncha saqlab turadi.
2002-2007 yillarda egri soliqning mamlakatimiz davlat byudjeti daromadlarining umumiy hajmidagi salmog’I kamayish tendentsiyasiga ega bo’lishiga qarmay mamlakatimizda byudjet daromadlarini shakllantirshning asosiy manbayi hisoblanadi.Egri soliqlar tarkibiga qo’shilgan qiymat solig’I,aktsiz so’lig’I, bojhona boji, jismoniy shahslarning transport vositalari uchun bezin,dizel yoqilg’isi va gaz ishlatganlik uchun soliqlari kiradi.
Qo’shilgan qiymat solig’i
Qo’shilgan qiymat solig’i har bir ishlab chiqarish bosqichida va realizatsiya jarayonida undiriladigan ko’p qirrali soliq.
Qo’shilgan qiymat solig’I davlat byudjetining daromad qismiga jalb qilish g’oyasi dastlab xx asrning boshlarida yuzaga keldi. Bu taklifni birinchi martta Germaniya byudjet amaliyotida joriy etishni 1919-yilda Vilgelm fon Simens ilgari surdi.
O’zbekiston soliq tizimida qo’shilgan qiymat solig’I 1992-yildan buyon amal qilmoqda. Ushbu soliq aborotdan olinadigan vasotuvdan olinadigan soliqlar o’rniga aktsiz solig’I bilan birgalikda kiritilgan. Bu soliq oborot solig’idan farqli ravishda faqat qo’shilgan qiymatdan unidriladi.Oborot solig’I esa bir marotaba umumiy oborotdan olinar edi.
QO’SHILGAN QIYMAT SOLIG’I
OBYEKTI
SOLIQ SOLINADI
GAN OBOROT
SOLIQ SOLINADI
GAN IMPORT
Qo’shilgan qiymat solig’I quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
O’zbekistonda aktiz solig’I 1992-yilda joriy qilingan.Uning qo’shilgan qiymat solig’idan farqli tomoni shundaki, u ayrim tovarlar va mahsulotlarni chegaralab olgan va bajarilgan ish, ko’rsatilgan hizmatlarga nisbatan qo’llanilmaydi.
Aktsiz solig’I individual harakterga ega bo’lib, faqat aktsiz to’lanadigan tovarlarga nisbatan qo’llaniladi.
Aksiz fransuz tilidan kelib chiqqan bo’lib, chopib tashlash, o’rnini qoplash ma’nolarini bildiradi.
Aksiz soliq to’lovchilari bo’lib, aktsiz osti tovarlarini ishlab chiqarib sotuvchi, shuningdek O’zbekiston hududiga olib kiruvchi yurijdik va jismonioy shaxslar to’laydi.
