Het recht op privacy vs het gebruik van anpr-camera’s door de Belastingdienst

Betekenis voor de onderhavige casus
Nu de ANPR-gegevens vallen onder de bescherming die artikel 8, lid 1 EVRM biedt, moet een beperking voldoen aan de vereisten zoals gesteld in lid 2 van dat artikel. Een beperking moet ten eerste zijn voorzien bij wet. En precies dit was de kern van het onderhavige geschil. Belanghebbende stelt dat er geen wettelijke grondslag is voor het gebruik van de ANPR-camera’s; de Inspecteur van de Belastingdienst betwist dit.
Het Gerechtshof heeft het gebruik van de ANPR-camera’s gebracht onder de algemene wettelijke taak die de Belastingdienst heeft een juiste belastingheffing te waarborgen.

Dit geeft weinig tot geen duidelijkheid over de vraag in welke regeling/welk artikel deze algemene wettelijke taak is te vinden.

Voor de onderhavige zaak is daarnaast belangrijk dat er geen wettelijk beschreven controlebevoegdheid is die het maken en bewaren van foto's van kentekens door de belastingdienst toestaat. Dit botst met de eisen die het EHRM stelt aan een inbreuk op het recht op privacy zoals vastgelegd in artikel 8 EVRM. Het EHRM eist immers een wettelijke grondslag (voorzien bij wet), die toegankelijk en voorzienbaar moet zijn voor de burger. Nu het Gerechtshof in zijn oordeel niet de wettelijke grondslag voor het gebruik van de ANPR-gegevens heeft aangegeven, maar spreekt van een ‘algemene taak’ kan er niet worden gesproken van toegankelijkheid en voorzienbaarheid.
Wanneer we de uitspraak van het Gerechtshof volgen en aannemen dat er een algemene wettelijke taak is voor de Belastingdienst om een juiste belastingheffing te waarborgen, en op basis daarvan de Belastingdienst gebruik mag maken van de ANPR-camera’s en de daaruit voortkomende gegevens, dan doemt de vraag op wat de Belastingdienst nog meer zou mogen op grond van die algemene wettelijke taak. Mag de Belastingdienst dan ook richtmicrofoons gaan toepassen om gesprekken af te luisteren, als daar fiscaal relevante gegevens uit naar voren kunnen komen? Mag de Belastingdienst mensen met drones gaan volgen op zoek naar fiscaal relevante gegevens? In theorie zou dit ook gebaseerd kunnen worden op een algemene wettelijke taak.
Dit alles voldoet vanzelfsprekend niet aan de eis van een wettelijke grondslag en de daaruit voortkomende eisen van toegankelijkheid en voorzienbaarheid die het EHRM stelt aan een inbreuk op het recht op privacy.
Belanghebbende is tegen de uitspraak van het Gerechtshof in cassatie gegaan. Het woord is nu aan de Hoge Raad.

Rody Sercu

Universiteit van Amsterdam

1^ ‘ANPR’ staat voor ; Automated Number Plate Recognition’. ANPR-camera’s staan langs verschillende doorgaande wegen in Nederland. ANPR-camera’s scannen kentekens van voorbijrijdende auto’s. De gelezen kentekens worden vergeleken met een referentiebestand in een computersysteem. De Belastingdienst gebruikt de camera’s voor fiscale doeleinden.

2^ EHRM 26 maart 1987, nr. 9248/81, (Leander vs. Sweden), § 48: It is uncontested that the secret police-register contained information relating to Mr. Leander's private life. Both the storing and release of such information, which were coupled with a refusal to allow Mr. Leander an opportunity to refute it, amounted to an interference with his right to respect for private life as guaranteed by Article 8 § 1.

3^ EHRM 16 februari 2000, nr 27798/95, (Amann vs. Switzerland), § 65.

4^ Idem.

5^ EHRM 3 april 2007, nr. 62617/00, (Copland vs. UK).

6^ Idem, § 43.

7^ Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

8^ EHRM 26 april 1979, NJ 1980, 146 (Sunday Times vs. UK) § 49.

9^ Nieuwenhuis, Den Heijer en Hins, Hoofdstukken Grondrechten, 2014, p. 97.