Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

OĞAN, AZİZ

(1888, İstanbul - 5 Ekim 1956, istanbul) Müzeci.

Edremit eşrafından Yağcı Hacı Halil Ağazade Ahmed Efendi'nin oğludur. Aile dostları olan Osman Hamdi Bey'in(-») teşvikiyle 1903'te Sanayi-i Nefise Mektebi'ne girdi, 1907'de mezun oldu. Daha sonra Osman Hamdi Bey tarafından Âsâr-ı Atika Müzesi'ne (bugün Arkeloji Müzeleri) memur olarak alındı. Hamdi Bey ve kardeşi Halil Edhem Eldem(->) Aziz Oğan'ın yetiş-mesiyle yakından ilgilenmişler ve onu başta Efes, Sardes, Afrodisyas ve Didim olmak üzere Anadolu topraklarında yabancı ekipler tarafından yürütülen kazılarda komiser olarak görevlendirmişlerdir. 1914'te âsâr-ı atika müfettişi olarak izmir'e tayin edilen Aziz Oğan I. Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla askere çağrıldı, önce Çanakkale ardından da Kafkas cephelerinde savaştı. 4. Ordu Kumandanı Cemal Paşa'nın eski eserlerden anlayan bir subay istemesi üzerine, Osman Hamdi Bey'in tavsiyesiyle 1917'de Suriye'ye gönderildi, burada bir müze kurulması, antik dönem, islam ve Osmanlı dönemi anıtlarının onarımı işlerinde çalıştı ve Şam Sanayi-i Nefise Mektebi müdürlüğüne atandı. 1917 sonlarında İstanbul'a dönen Aziz Oğan Arkeoloji Mü-zeleri'ndeki eski görevine verildi, bir süre sonra ise müfettiş olarak yeniden izmir'e tayin edildi. İzmir Arkeoloji Müze-si'nin, Bergama ve Efes'te yerel müzelerin kuruluş çalışmalarına katıldı.

Aziz Oğan, Halil Edhem Eldem'in 1931'de emekli olmasıyla istanbul müzeler

Aziz Oğan

Cengiz Kahraman arşivi

genel müdürlüğüne tayin edildi. 23 yıl süren bu görevi sırasında Arkeoloji Müzeleri koleksiyonları sürekli genişlemiş, müzede bir kimya laboratuvarı, bir fotoğraf stüdyosu ve bir heykel atölyesi açılmış, Osman Hamdi Bey döneminde başlanan Arkeoloji Müzeleri yayınları serisine devam edilmiştir.

Aziz Oğan'ın çalışmaları yalnızca Arkeoloji Müzeleri ile sınırlı kalmamıştır. Kendisine bağlı olan Topkapı Sarayı, Türk ve İslam Eserleri ve Ayasofya müzelerinin gelişmeleriyle yakından ilgilenmiş, özellikle yayın yapmaları için gerekli olan desteği sağlamıştır.

Aziz Oğan dünya müzeciliğinin gelişmesini yakından izlemiş, bu amaçla Avrupa ve Amerika'da incelemeler yapmıştır. Oğan'ın müzecilik alanında yaptığı çalışmalar Avrupa bilim çevrelerinin de dikkatini çekmiş ve Prag, Berlin, Viyana Arkeoloji Enstitüleri ile Mainz Akademisi'ne asil üye olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Türk Tarih Kurumu'na da üye seçilmiştir. Müze yöneticiliğinin yanısıra müzecilik, arkeoloji ve eski eserler hakkında çok sayıda rapor ve makale yazmıştır. Başta Yeni İstanbul gazetesi olmak üzere Belleten, TTOK Belleteni, Yeni Türk, Eminönü Halkevi, Tarihten Seslerve Archâeologischer Anzeiger (Berlin) dergilerinde yayımlanan makalelerinden başka İzmir, Efes, Bergama rehberleri, Didim Apollo Tapınağı rehberi ve Kariye Camii üzerine kitap halinde yayımlanmış çalışmaları bulunmaktadır.

Ressam olarak Aziz Oğan daha çok portre ve figür çalışmaları yapmıştır. Çoğunlukla aile fertlerini konu alan bu resimlerin bir bölümü ailesinde bulunmaktadır.

Bibi. S. Eyice, "Aziz Oğan", Türk Yurdu, S. 263 (1956), s. 421-429; A. M. Mansel, "Aziz Oğan", Belleten, S. 85 (1958), s. 117-135; J. inan, "Aziz Oğan", istanbul Enstitüsü Dergisi, S. 3 (1957), s. 167-176.

NECLA ARSLAN