Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SAİD BEY (Kemalpaşazade)

(1848, İstanbul -15 Mart 1921, istanbul) Gazeteci, yazar.

Asıl adı Mehmed Said olup, "Lastik Sa-id" diye de tanınır. Osmanlı dönemindeki memur-gazeteci tipinin en iyi örneklerindendir. 1860'ların sonlarında Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi'nde çalışırken bir yandan da Tasvir-i Efkâr'da. yazılar yazmaya başladı. Babası Ahmed Kemal Paşa'nın elçilik görevi sırasında Iran ve Almanya'da bulunduğu için Fransızca'nın yamsıra Farsça ve Almanca da öğrendi. Bu ona, o zamanın Doğuluları için en önemli haber ve kültür kaynağı olan yabancı gazete ve yayınları izleme olanağını kazandırdı. Memurlukla yazarlığı bir arada sürdürdü. 1899'da bir jurnal ile Yemen'e sürülün-ceye kadar Hariciye'nin Matbuat Kalemi'nde çalıştı (1875); Şûra-yı Devlet üyeliği (1885) ve Şûra-yı Devlet bünyesindeki Bidayet Mahkemesi başkanlığı (1889) gibi görevlerde bulundu. Bu arada Hu-

Said Bey

Nuri Akbayar

kuk Mektebi, Mekteb-i Mülkiye ve Mek-teb-i Sultani'de (bugün Galatasaray Lisesi) dersler verdi. Aynı sırada istanbul, Ha-kayikü'l-Vekayi, Vakit, Tank, Journal de Constantinople'da. yazıları yayımlandı. Kendisi de Şark adlı bir gazete çıkardı. Siyasetten çok dil ve edebiyat konularında yazılar yazdı. Tartışmalara girişti. Renkli bir kişiliğe sahip olduğundan bu tartışmalar çok ilgi gördü, özellikle Ahmed Midhat Efendiyle çekişmeleri hatırlarda kaldı. Ahmed Midhat Efendi tarafından, bu tartışmanın Said Bey'e ait olan metni Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine Arızadır (ist., 1315) adıyla; kendisine ait olan metni ise Said Beğefendi Hazretlerine Cevap (ist., 1314) adıyla yayımlanmıştır. 1889-1892 arasında yayımlanan Galatat-ı Tercüme (Çeviri Hataları) isimli bir dizi kitabında Fransızcanın yanlış kullanılışı konusunu işledi. Kitapları arasında Garâib-i Âdât-ı Akvam 0.886), Darü'l-Kütüb0886), Sefir ve Şehbenderler (1890), Usul-i Maişet-i insan (1890) vardır.

II. Meşrutiyetin ilanı üzerine çıkan afla istanbul'a dönüşünde törenle karşılandı. Şûra-yı Devlet Tanzimat Dairesi başkanlığına, sonra Şûra-yı Devlet ikinci başkanlığına atandı. 19l4'te emekliye sevk edildi. "Kamus-ı Said" adlı bir Türkçe sözlüğün hazırlığına giriştiyse de bitiremedi.

ORHAN KOLOĞLU