Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SEYYİD HASAN PAŞA

On ay kadar görevde kalan Aziz Bey'in döneminde Akdeniz, Karadeniz, Gülce-mal, Bahr-i Ahmer, Nilüfer. Plevne, Defne, Kızılırmak gibi çok kullanışlı ve sağlam uzun yol gemileri satın alınarak filoya kazandırılmış, çok eski gemiler de hurdaya çıkarılmıştır. Gülcemal, yıllarca ingiltere ile ABD arasında seferler yapmış, bu arada Atlas Okyanusu'nu en kısa sürede geçerek rekorlar kırmış "Germanic" adlı, yıllar öncesinin en gözde transatlantiğiydi. Bir efsane gemi olarak deniz tarihimize geçmiştir. Ayrıca 1912'de şehir hatları için de Fransız tezgâhlarına Moda(-»), Kadıköy(->), BurgazOO adlı üç yeni yolcu gemisi ısmarlanarak yaptırılmıştır. Bu üçü, şehir hatlarında çalıştırılan ilk pervaneli vapurlardır.

Ne var ki, Seyr-i Sefain Idaresi'nde birtakım yolsuzluklar, idaresizlikler görülmüştür. İdarenin başına getirilen Alman yönetici Kari Leke'nin hemen hemen hiçbir icraatı olmamıştır. Onun döneminde gemiler için bir baca forsu hazırlatılmış; üzerinde ay-yıldız bulunan çift çapalı bu fors, işletmenin gemilerinin bacalarında o günden beri hâlâ yer almaktadır.

1914'te, KınalıadaO), Maltepe(->) ve Pendik adlı yine pervaneli, birbirinin eşi üç şehir hattı vapuru daha Almanya'ya sipariş edilmişse de vapurlar yurda, savaş nedeniyle ancak 10 yıl kadar sonra getirilebilmiştir.

Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşı yıllarında Seyr-i Sefain'in gemilerinin bir bölümü ordunun hizmetine verilmiştir. Özellikle Balkan Savaşı'nda bu gemiler Şarköy çıkarması sırasında Bulgar şarapnelleri altında hizmet görmüşlerdir. I. Dünya Savaşı'nda da idare, sanki bir denizcilik kuruluşu gibi değil de, askeri levazımın bir kolu gibi çalıştırılmıştır.

İdaredeki aksaklıkları gideren, suiistimalleri önleyen, personel üzerinde otorite kuran, emekli kurmay binbaşı Sadullah Bey (Güney) olmuştur. Önce umum müdür vekili olarak çalışmaya başlayan Sadullah Bey, sonra umum müdür olarak idareyi düzene koymaya çalışmış ve başarı kazanmıştır. İdarenin merkezi, Tophane Meydanı'nın Galata Rıhtımı köşesindeki İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti'ne ait, sonradan askeri sevkıyata tahsis edilmiş olan bina idi. Yıllarca kullanılan bu bina, 1956'da, Salıpazarı rıhtım tesislerinin inşası sırasında yıktırılmıştır.

Ordu müfettişi olarak 16 Mayıs 1919 günü Samsun'a gitmek üzere İstanbul'dan hareket eden Mustafa Kemal Paşa'nın bindiği Bandırma da, Osmanlı Seyr-i Sefain İda-resi'nin vapurlarından biriydi.

Cumhuriyet'in ilanından sonra Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi'nin adı 597 sayılı kanunla Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi olarak değiştirilmiştir. Bu yeni dönemde ticaret gemilerimizin gerek sayıca artmasında, gerekse seferlerin düzene sokulmasında ve yolculara rahatlık, konfor sağlanmasında Sadullah Güney'in büyük emeği geçmiştir. Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi, l Temmuz 1933'te, Denizyolları, AKAY(-») ve Fabrikalar ve Havuzlar Müdürlüğü olarak üçe ayrılmıştır.

ESER TUTEL