Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NÎSUAZ PASTANESİ

Nisuaz Pastanesi, halen Garanti Bankası Galatasaray Şubesi'nin bulunduğu Kuloğ-lu Sokağı (bugün Ayhan Işık Sokağı) ile istiklal Caddesi'nin kesiştiği köşede yer alıyordu.

Nisuaz Pastanesi'nin bulunduğu yerde daha önce, Pera'nın ilk eczanelerinden biri olan Della Sudda Eczanesi vardı. Bu sırada Nisuaz'ın üzerindeki ünlü Hacopu-los Apartmanı yoktu. Bu apartman daha sonra yapıldı. Binaya, Garanti Bankası satın aldıktan sonra iki kat eklendi.

Nisuaz Pastanesi veya Nisuaz Kahve ve Pastanesi oldukça büyüktü ve iki kısımdan oluşuyordu. Pastanenin kapısı Kuloğlu Sokağı tarafında idi. Çok geniş ve yüksek olan vitrin camı girişe göre solda kalıyordu. Pastanenin içinde ön bölüm ile arka bölümü birbirinden ayıran bir bölme vardı. Bölmenin alt kısmı ahşap, üst kısmı camdan oluşuyordu. Arka bölüme üç-dört ahşap basamakla çıkılırdı. Kapı ile bu merdiven çıkıntısı arasında bir kasa bulunurdu. Ön taraftaki salonda, vitrin camı önündeki hasır koltuklar hariç dört kişilik masalar vardı. Arka bölümde de aynı dekor görülürdü. Duvarlar yandan biraz daha fazla ahşapla kaplanmıştı. Tuvalet arka taraftaki girintideydi. Çay, kahve ve içkilerin hazırlandığı mutfağa sağ arka taraftaki kapıdan girilirdi. Bu kapı bir perde ile kapatılmış olmasına rağmen perde sürekli olarak açık bulunurdu. Kadın ve erkek garsonlar orta yaşın üzerinde idiler. Kasada duran kadın dahil çalışanların hepsi ve pastanenin sahibi Niko Kiriçis Rumdu. Sanatçılar, yazarlar ve öğretim üyelerinin sürekli olarak geldiği Nisuaz Pastanesi'nin müşterilerini genellikle-erkekler oluşturu-

yordu. Fiyatlar diğer pastanelere nazaran biraz daha ucuzdu. Müşterilere çay ve kahve dışında aperitif içkiler de sunulurdu. Kalitesi 1950'den sonra düşmeye başlayan Nisuaz Pastanesi 1950'li yılların ortalarında kapandı.

BEHZAT ÜSDlKEN

NİŞAJNf ÂDETLERİ Söz kesiminden sonra kız ile erkeğin evleneceklerini çevrelerine duyurmak amacıyla yapılan törene nişan töreni denir.

İstanbul'da 18. yy'da saray düğünlerinde damatlar, sultanlara sunacakları nişan hediyelerini hazırlayıp sadrazam sarayında toplarlardı. Bunlardan mücevherler, nişan ağırlıkları tepsilere; şekerlemeler kutulara yerleştirilirdi. Kutular ağaların, mücevher ve nişan ağırlıkları da sadrazamın başa-ğalarından oluşan alayla nahıllar eşliğinde Topkapı Sarayı'na gönderilirdi. Damatların vekilleri hediyeleri saraya iletir, karşılığında nişan makramaları alırlar ve böylece nişan töreni tamamlanırdı.

Eskiden nişan yüzüğü yoktu. Nişan olarak erkek tarafından kıza bilezik, küpe gibi mücevherler gönderilir, söz kesildikten sonra hemen nikâh kıyılacaksa nişan yapılmazdı.

Nişanda, erkek tarafının kadın akrabaları kız evinde toplanırlar, nişan yüzüğü kayınvalide tarafından kıza takılırdı. Erkek tarafı zenginse yüzükten başka hediyeler de verilir, böylece nişan merasimi tamamlanmış olurdu.

Eski İstanbul düğünlerinde damat, nikâhtan önce kız tarafına nişan takımı veya nişan sepeti gönderirdi. Nişan takımı kurdelelerle süslü çekmece içindeki nişan yüzüğü, gelinlik kumaşının bulunduğu sırmalı bohça ve aralarında mevsim meyvesi ve çiçek demetleri bulunan şeker, şekerleme ve lokumdan oluşan tabladan ibaretti. Nişan sepeti, içinde kızın ailesine alınan ayakkabılar bulunan büyük bir sepetti. Sepetin ortasına kutu ile şeker yerleştirilirdi. Bunların üzerinde geline alınan diğer nişan hediyeleri (kumaş, ayakkabı vb) bulunur, sepet kırmızı gaz boyaması ile sarılırdı. Hazırlanan nişan takımı veya nişan sepeti, kız evine gönderilir, kız evi de damat için hediye hazırlayıp erkeğin evine gönderirdi.

İstanbul köy düğünlerinde nişan zamanı, söz kesiminden sonra iki aile reisi tarafından kararlaştırılırdı. Nişan yüzüğünü damat tarafı getirirdi. Damadın vekili kıza yüzüğü takar, sonra aileler birbirleri için hazırladıkları hediyeleri karşılıklı olarak verirlerdi.

Günümüzde ise nişanlanacak gençlerin yüzükleri bir kurdele ile bağlanır, bir yakınları tarafından takıldıktan sonra mutluluk dileğiyle kesilir. Nişandan sonra yüzüklerde bağlı bulunan kurdelenin bir parçası evlenme çağındaki kızlar tarafından saklanır.

Bibi. Melahat Sabri, "İstanbul Düğünleri", HBH, II, S. 23-24 (Mayıs 1933); N. Tan, "Türkiye'de Evlenemeyen Kızların Kısmetlerini Açma Pratikleri", Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı, Ankara, 1976, s. 213-246; Musahibzade, istan-