Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

NURBÂNU VAIİDE SULTAN

96

9 7 NUKEDDİN CERRAHÎ TEKKESİ

ye kadar sakladı ve ölümü de gizli tuttu. III. Murad'm tahta geçtiği 1574'ten ölümüne değin 9 yıl süreyle "valide-i saadet-pe-nah", "mehd-i ulyâ-yı saltanat" sanlarını taşıdı. Hürrem Sultan'dan(-») sonra Osmanlı sarayı hareminde kadınlar saltanatını egemen kılan Nurbânu, III. Murad'm hasekisi Safiye Sultan'a karşı, kızı Esmihan'ın ve Eski Saray'dan(->) getirttiği harem kethüdası yaptığı Canfeda Kadın'ın(-0 desteğini sağladı. Buna karşılık Safiye Sultan da, Manisa sarayından yanında getirdiği ve harem vekilharcı yaptığı Kaziye Kadınla işbirliği halindeydi. Bu iki grup, III. Murad'm yönetimini ve siyasetini etkilemede yarıştılar. Nurbânu ölmezden önce III. Murad'm Canfeda'yı himaye etmesi ricasında bulundu. Ester Kira adlı Yahudi kadınla olan yakınlığı ve onun aracılığı ile istanbul'daki Yahudi zenginlerinden rüşvetler alması, Nurbânu'nun ve Ester Kira'nın suçlanmalarına neden oldu.

Kendisine tahsis edilen haslardan, oğlu III. Murad'm sağladığı olanaklardan yararlanarak Üsküdar'daki külliyeyi yaptıran Nurbânu, bu büyük tesis için zengin bir de vakıf oluşturdu. Üsküdar'da iskeleye yakın Yeşildirekli Hamam'ı, Yenikapı'daki Havuzlu Hamam'ı, Divanyolu'ndaki Çifte Hamam'ı, külliyesine vakfetti.

Tarih-i Selânikî'de açıklandığına göre hastalığı sırasında "Yenikapu semtinde vaki bağçe-saray'da" bulunan ve orada ölen Nurbânu Sultan'ın cenazesi, istanbul'daki ulemanın, şeyhlerin, devlet adamlarının katıldığı büyük bir cenaze alayı(->) ile kaldırıldı. III. Murad da annesinin tabutu arkasında "dide-i giryân ve libâs-ı matem pûşîde" olarak yaya yürüdü. Cenaze namazı Fatih Camii'nde kılındıktan sonra III. Murad, saraya döndü. Devlet erkânı, ulema ve halk Nurbânu'nun ardınca yürüyüp Ayasofya'ya geldiler. Valide sultan, burada II. Selim'in türbesine defnedildi. Padişahın isteği üzerine, vezirler ve ulema 40 gün boyunca sabah ve akşam Nurbânu'nun kabrini ziyaretle dua ettiler. Hafızlar Kuran okudular. Yoksullara sadakalar dağıtıldı. Ölümüne "Valide sultana rahmet ede Hak" (991) tarihi düşürüldü.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, II, 182-184; Tarih-i Selânikî, I, (haz. M. îpşirli), ist., 1989, s. 98, 140-141; Sicill-i Osmanî, I, 86; Ahmed Refik, Kadınlar Saltanatı, I, İst., 1332, s. 95 vd; Uluçay, Padişahların Kadmlan, 40; M. Ç. Ulu-çay, Harem, II, Ankara, 1985, s. 42 vd; Uzun-çarşılı, Saray, 156-157; Danişmend, Kronolo-

j1' m> 3 Vd' NECDET SAKAOĞLU