Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Ohanııes Mühendisyan

Vağarşag Seropyan koleksiyonu

Kısa sürede yeni matbaasının noksanlarını tamamlayarak Risale-i İtikadiye adında Türkçe bir risale bastı. 1841'de "Kaime-i Mutebere-i Osmaniye" adı ile ilk banknotları basan Rapayel Kazanciyan'ın baskısı kaba olduğundan taklitleri piyasaya çıktığı için, Mühendisyan, 1844'te Darphane'ye davet edilerek, önce 5.000, sonra da 1.000, 500 ve 250 kuruşluk "faizli" denilen kaimelerin baskısı uhdesine verildi. Keza, 1857 sonlarında tedavüle çıkarılan 1.000 ve 100 liralık "tahvilât-ı mümtaze'leri de basmıştır. Bu sıralarda matbaası Amerika'dan getirtilen 3 adet yeni icat edilmiş demir ve 5 adet de litograf presle takviye edildi. 26 Mayıs 1856'daMihranBeyDüzyan'ın (1817-1891) eseri olan Osmanlı konsolidinin basımına başladı. Bu meyanda epeyce teknik zorluklarla karşılaştı. 9 Temmuz 1856'da Galata'daki Surp Kirkor Lusavoriç Kilise-si'nin(->) karşısında kagir bir matbaa binası inşa etmeye başladı. 1860'tan itibaren kaimeler tedavülden kaldırıldığından maddi sıkıntılarla karşılaştı.

1865'te İstanbul'a gelen Kudüs Ermeni Patriği Esayi Başpiskopos Garabetyan (1825-1885), patrikhanesinde bir harf dökümhanesi kurmak için matbaasının matrislerini satın aldı. Ermeni harfli matbaasının dağılmasından sonra ünlü hattat Kazasker Mustafa izzet Efendi'den(->) "nesih" harf numuneleri temin edip çelik harf kalıplarının dökümünü gerçekleştirdi. Bu harflerle bastıği ve günün sadrazamına takdim ettiği bir şiir onun yüksek takdirine mazhar olup, kendisine "milletçe size müteşekkir olmalıyız" demiştir. Bu sıralarda Kadıköy'deki evinin bahçesinde bir dökümhane de inşa etti. Kısa süre sonra "varaka-yı sahiha" adını taşıyan pulların nefis baskısını başardı. 1886'da 16 punto "nesih" harfleri hazırladı. 1889'da ise 6

puntoluk "nesih" harflerin dökümünü yaptı. 1888'de hazırladığı bütün harflerin nefis bir albümünü Maliye Nazırı Mahmud Celaleddin Paşa'mn eliyle II. Abdülhamid'e sundu. Padişah da Mühendisyan'ı dördüncü sınıf Mecidi nişanı ve Sanayi-i Nefise madalyası ile taltif etti. 1882-1883'te, Kirkor Rapayelyan'la birlikte, Beyoğlu'ndaki evinde de bir dökümhane işletti. Ölümünden birkaç gün evvel şaheseri olan "rık'a" harflerinin dökümünü de tamamladı. Mühen-disyan'ın gayretleri ile matbaacılığın galva-no-stereotip ve çingograf dalları Türkiye'de de gerçekleşti.

KEVORK PAMUKCİYAN