Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Paşabahçe

İstanbul Ansiklopesidisi

arasında yolcu vapurları ring seferleri yapmaktadır. Semtin ulaşımı daha çok Beykoz'a kadar giden otobüslerle karayolun-dandır.

Bibi. Kömürciyan, istanbul Tarihi, 51; Evliya, Seyahatname, I; "Boğaziçi", ISTA, V, 2860; İnciciyan, İstanbul, 127; P. A. Dethier, Boğaziçi ve istanbul, İst., 1993; Ç. Aysu, "Boğaziçi'nde Mekansal Değişim", (İstanbul Üniversitesi, yayımlanmamış doktora tezi), İst., 1989, s. 93; Ş. Rado, "Bostancıbaşı Defteri-1802", Hayat Tarih Mecmuası eki, İst., 1972; istanbul 'İl Yılhğı, İst., 1973, s. 67-68; S. Ayverdi, Boğaziçi'nde Tarih, s. 317-321; Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri, I, 44-60.

ÇİĞDEM AYSU

PAŞABAHÇE CAM FABRİKASI

Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ bünyesinde Paşabahçe'de kurulu fabrika. Bugün resmi adı Paşabahçe Cam Sanayii AŞ olan fabrika, kuruluşundan bu yana, Türkiye'de cam sanayiinin ve sanatının tarihi açısından önemli rol oynamıştır.

Paşabahçe Cam Fabrikası, bir yönüyle 19. yy'm başlarında Beykoz'da başlatılmış. olan tarihi Boğaziçi camcılığının geçirdiği gelişimlerin ortaya çıkardığı başarılı bir

camcılık geleneğinin devamıdır (bak. Beykoz işi; camcılık). Fabrika, bu camcılık geleneğini büyük bir hızla geliştirerek bugünkü çağdaş Türk cam ustalığını ve sanayiini de yaratmış olan çok önemli ve etkili bir projedir.

Paşabahçe Cam Fabrikası 1934'te Vekiller Heyeti kararıyla Türkiye İş Banka-sı'na Türk cam sanayiini kurma görevi verilmesiyle hayata geçirilmiştir. 1935'te üretime başlayan fabrikada o tarihte yılda 3.000 ton cam üretilmekteydi. 1954'te dört otomatik makine getirilerek yıllık üretim 5.000 tona çıkarılmıştır. Bu gelişmeler, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ tarafından 196l'de düz cam üretimi için Çayı-rova'da, 1968'de sınai cam, şişe ve kavanoz üretimi için Topkapı'da kurulan fabrikaların kaynağını oluşturmuştur.

Boğaziçi ve Beykoz camcılığının ve sanatının renkli geçmişinin devamı olan Paşabahçe Cam Fabrikası'nda Türk cam sanatı açısından birçok önemli proje başlatılmış ve çok zengin ürünler elde edilmiştir. Örneğin 1969'da 6 pota ile günde l ton kristal cam üretimi başlatılmıştır. Bu üretimin sonucu olarak, çok nitelikli beyaz ve renkli cam mamuller elde edilmiş, kesme cam üretimi gelişmiş, sanat ağırlıklı camlar üretilmiş, eski Beykoz camcılığının önemli ürünleri geliştirilerek sürdürülmüş ve bu arada ünlü çeşmibülbül(->) üretimi desteklenerek geliştirilmiştir.

Paşabahçe Cam Fabrikası'nın el üretimi konusunda ulaştığı ustalık, makine üretimine de yansıtılmıştır. Bugün yıllık otomatik üretim 65.000 ton, el üretimi ise 6-7.000 ton olarak gerçekleştirilmektedir.

Bibi. Ö. Küçükerman, Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığından Örnekler, Ankara, 1985; ay, Cam ve Çağdaş Tasarım içindeki Yeri, İst., 1978; ay, "Boğaziçi Camcılığının Ünlü Eserleri: Çeşmibülbüller", Türkiyemiz, S. 66 (1992); ay, "Çeşmibülbül", Antik-Dekor, S. 20 (1993); ay, Beykoz Fabrikası: Boğaziçi'nde Başlatılan Sanayi, Ankara, 1988.

ÖNDER KÜÇÜKERMAN