Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SAĞLIK Ht7MKTT.P.Rt

400

401

SAĞLIK HİZMETLERİ

ne iç hastalıkları muallimliğine, Mayıs 1924' te ise Tıp Fakültesi propödötik muallimliğine getirildi. Mayıs 1926'da da emraz-ı dahiliye (iç hastalıkları) müderrisliğine seçildi.

Sağlam, 1927'de ikinci kez Milli Müdafaa Vekâleti Sıhhat Dairesi reisliğine atandı, rütbesi de mirliva (tuğgeneral) oldu. Bu görevi için fakülteden izin almış ancak bir yılın sonunda müstafi sayılarak Tıp Fakül-tesi'ndeki görevine son verilmiştir. 1928'de askerlikten emekli oldu. 1929'da yeni kumlan İstanbul Etibba Odası'na başkan seçildi. 1931'de Gureba Hastanesi'nde dahiliye mütehassısı olarak çalışmaya başladı. Aynı yıl ikinci kez Tıp Fakültesi iç hastalıkları profesörlüğüne getirildi. Sağlam, 1933 üniversite reformunda ordinaryüs profesör olarak fakülte dekanlığına getirildi. 1934' te iç hastalıkları kliniği kaldırılınca fakülteden ayrıldı. 1936-1942 arasında Haydarpaşa Numune Hastanesi'nde dahiliye mütehassısı olarak çalıştı. 1942'de Tıp Fakülte -si'nde yeni kurulan III. iç hastalıkları ordinaryüs profesörlüğüne ve birkaç ay sonra da İstanbul Üniversitesi rektörlüğüne atandı. Bu görevi 1946'ya kadar sürdürdü. Türkiye'de ilk kalp kateterizasyonu 1947'de Tevfik Sağlam'ın kliniğinde yapılmış, karaciğer ponksiyon biyopsisi en geniş biçimde bu klinikte uygulanmıştır. 1951'de kurduğu, ftizyoloji kürsüsünün direktörlüğünü de üstlenen Sağlam, 1952' de emekli olmuştur.

Sağlam'ın İstanbul'da 1927'de kurduğu ilk Verem Savaş Derneği bu hastalığa karşı yürütülen savaşın ilk adımıdır. İstanbul'un çeşitli semtlerinde dispanserler ile Erenköy Sanatoryumu'nun faaliyete geçmesinde etkin rol oynamıştır. 1948'de İsviçre ve İngiltere'de verem hakkında iki ay incelemelerde bulunduktan sonra aynı yıl Türkiye'de Ulusal Verem Savaşı Derneği'ni kurmuştur. Bu derneğin başkanlığını yaptığı 15 yıl içinde birçok il ve ilçede verem dispanserlerinin açılmasını, tüberkülin testi ve BCG aşısı kampanyalarının başlatılmasını, köylere gönderilen gezici röntgen ve tarama ekipleri ile bu hastalıkla savaşın etkili bir biçimde yürütülmesini sağlamıştır. Kişisel çabalarıyla Milletlerarası Verem Olgunlaşma ve Gösteri Merkezi kurularak burada birçok hekim ve hemşirenin verem savaşı konusunda yetiştirilmesini sağlamıştır.

İstanbul Halk Sağlığı Eğitimi Milli Komitesi başkanlığı da yapan Sağlam ayrıca uluslararası tüberküloz ve halk sağlık eğitimi birliklerinin, bilimsel ve idari komitelerinde önemli ve aktif görevlerde bulunmuştur.

1949'da, Halide Edip Adıvar ile birlikte, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO), Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu üyeliğine seçilmiş, 1951'de de Fransız Hükümeti tarafından Legion d'Honneur Nişanı Officier rütbesine layık görülmüştür. Bütün mirasını kumcusu olduğu Verem Savaş Derneği'ne bırakmıştır. İç hastalıkları konusunda ders kitapları yınında Hayatım (İst., 1947) ve Nasıl Okudum (İst., 1959) adlı anı kitapları vardır.

Bibi. Gövsa, Türk Meşhurları, 338; F. Erden, Türk Hekimleri Biyografisi, ist., 1948, s. 188-189; T. Sağlam, "İç Hastalıkları Kliniğinde Elli Sene", İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, c. 15, S. 2 (1952), s. 437-450; I. Titiz, Gülhane İç Hastalıkları Klinikleri Tarihi (1898-1953), Ankara, 1960, s. 70-82; E. Ş. Egeli, "Tevfik Sağlam'ın Hayat Hikâyesi", Tüberküloz, c. XVII, no. 3 (1963); R. Ural, "Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam", Yaşamak Yolu, S. 335-336 (Ağustos-Eylül, 1964), s. 2-3: İ. Tez, Tevfik Sağlam, ist., 1965.

NURAN YILDIRIM