Hıristiyanlıkta Cehennem İnancı

Bütün bu gelişmeler çerçevesinde insan zihninde yeniden dirilmeyle ilgili sorular zuhur etti. Tekrar dirilme nasıl olacak? Aynı vücutla mı yoksa farklı bir şekilde mi? Eğer aynı vücutlarla olacaksa karışık mezarlarda kemikler birbirini nasıl bulacak vs. gibi sorular insan zihnini meşgul etmiştir. Cehennem inancının farklı unsurlarını ilgi odağı haline getiren bu soru ise ayrı bir çalışmada cevaplanmalıdır.

Bibliyografya

• 
  Alexander Friedrich, “Zum Wandel von Krankheit und Tod in der Geschichte der Moderne“, Michael von Engelhardt WS 2007/2008 Referatsgruppe; Universität Erlangen- Nürnberg Institut für Soziologie HS. Natalie Behr, Julia Donker, Ines Kunzendorf, Marion Lenke, Ivaylo Nickoloff, Heidrun Schindler
  

• 
  Ali Köse, “Milenyum Tarikatları”, İstanbul : Truva yayınları, 2006
  

• 
  Alice K Turner, “The History of Hell”. ; Verlag: Harcourt Brace & Company, New York/San Diego/London
  

• 
  Bozkurt Koç, “Göstergebilimsel Bir Çözümleme: Çocuk Resimlerinde Cennet ve Cehennem”, Dini Araştırmalar, Mayıs-Ağustos 2008, Cilt: 11, s. 259-282.
  

• 
  Cengiz Batuk, “Kıyameti Beklerken: Hıristiyanlık’ta Kıyamet Beklentileri ve Rus Ortadoks Kilisesindeki Yansımaları”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008
  

• 
  Dante Alighieri “İlahi Komedya”, İtalyanca aslından çeviren: Rekin Teksoy Oğlak Yayıncılık ve Reklamcılık Ltd. Şti., 1998
  
• 
  Elizabeth Reis,” Damned Woman: Sinners and Witches in Puritan New England”, Cornell University Press, Ithaca, NY, 1997
  

• 
  Emanuel Swedenborg, „Himmel und Hölle“
  
• 
  Fernand Schwarz, “Initiation aux Livres des morts egyptiens”
  
• 
  Galip Atasagun, “Hıristiyanlık’ta dünyanın sonu ve ahiret kavramı” 1989 Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s.23-25
  

• 
  Georges Miniois, “Die Hölle Zur Geschichte einer Fiktion” und “Hölle - Kleine Kulturgeschichte der Unterwelt”, Herder Spektrum Yayın evi
  

• 
  Grace Hallsell, “Tanrı’yı kıyamete zorlamak : Armagedon, Hristiyan kıyametçiliği ve İsrail”, İstanbul : Kim Yayınları, 2002
  

• 
  Hans Urs von Balthasar, “Kleiner Diskurs über die Hölle” ve “Was dürfen wir hoffen”, Johannes Verlag Einsiedeln
  

• 
  Herbert Vorgimler, “Geschichte der Hölle”, Wilhelm Fink Yayınevi
  

• 
  İbn Kesir 774/1373 “Tefsirü'l-Kur'ani'l-azim”, tahkik Abdurrezzak el-Mehdi ; tercüme Savaş Kocabaş, İstanbul : Karınca & Polen Yayınları, 2011
  

• 
  İbrahim Usta, “Das Fegefeuer im Katholischen Christentum” (Katolik Hristiyanlarda Araf/Berzah İnancı)
  

• 
  İsmail Taşpınar, “Duvarın öteki yüzü : Yahudi kaynaklarına göre Yahudilikte ahiret inancı”, Gelenek Yayıncılık, İstanbul: 2003.
  

• 
  İsmail Taşpınar, “Mesnevi'de Erken Dönem Hıristiyanlık ve Pavlus”, İlmi ve akademik araştırma dergisi tasavvuf
  

• 
  Karl-Heinz Wollscheid, “Personifikationen des Bösen - Hölle, Teufel und Dämonen in der Bibel und in der christlichen Tradition”; Verlag Rhombos
  
• 
  Kenan Yılmaz, “Yunan Mitolojisinde Ölüm”, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Yayın tarihi: 01 Ekim 2002
  

• 
  Klaus Martin Girardet, “Der Kaiser und sein Gott. Das Christentum im Denken und in der Religionspolitik Konstantins des Großen”, Millennium-Studi- en/Millennium Studies/Studien zu Kultur und Geschichte des ersten Jahrtau- sends n. Chr./Studies in the Culture and History of the First Millennium C.E. 27. Berlin/New York: De Gruyter, IX + 213 S., 29 Abb
  

• 
  Mahmut Doğan, “Yeni Yüksektepe Dergisi”, sayı 53
  

• 
  Oxford Dictionary of English 2e, “Easter“, Oxford University Press, 2003.
  

• 
  Peter Frölich, “Theodizee”- tanrının adaleti ile ilgili sunumu. “Die Position Rieux´ im Licht christlicher Theologie (Unterrichtsstunde zu A. Camus, Die Pest)”- (“Albert Camus’nün “Veba ile ilgili görüşü çerçevesinde Rieux’nün tutumu”)
  

• 
  P. Damian Buck , “Die Vulkane”; BoD – Books on Demand, 2012, 146
  

• 
  P. Holdener Parvis-Verlag CH-1648 Hauteville / Schweiz Französischer Originaltitel: «Regard sur le Purgatoire» Für die französische Ausgabe: Editions Saint-Paul, 3, rue de la Porte du Buc, F-78006 Versailles Cedex © Für die deutsche Ausgabe: Oktober 1995 Parvis-Verlag CH-1648 Hauteville/Schweiz ISBN 3-907523-63-6
  

• 
  Predigtreihe: Sowas glaubt ihr Christen – Anfragen unter der Lupe „Wie kann ein liebender Gott Menschen in die Hölle schicken?“ Predigt: Pfarrer Thilo Bathke
  

• 
  Thomas Billhardt, und Peter Jacobs, “Als die Muchachos kamen”
  

• 
  Varela Consuelo, “La caída de Cristóbal Colón. El juicio de Bobadilla“, Marcial Pons, Madrid 2006, ISBN 978-84-96467-28-6
  

1^ İsmail Taşpınar, “Duvarın öteki yüzü : Yahudi kaynaklarına göre Yahudilikte ahiret inancı”, İstanbul, Gelenek Yayıncılık, 2003. 340 s. 1. Ahiret (Yahudilik)

2^ Latince kökenli bir kelime. “Tekrar ete bürünmek” anlamındadır.

3^ Guido Knopp, “ZDF History, “Die Pforten der Hölle.”

4 http://www.spiegel.de/wissenschaft/natur/die-sieben-sonderbarsten-vulkane-masaya-nicaragua-a-485910.html

5 George Kouranis – Royal Canadian Geographic Society: http://www.stormchaser.ca/Bio.html

6^ http://de.nachrichten.yahoo.com/zdf-programmhinweis-sonntag-20-februar-2011-23-30-20110119-160000-391.html

7 P. Damian Buck, “Die Vulkane”; BoD – Books on Demand, 2012, 146 Seiten

8^ Vahiy 20:13-15.

9^ Consuelo Varela: “La caída de Cristóbal Colón. El juicio de Bobadilla“. Marcial Pons, Madrid 2006, ISBN 978-84-96467-28-6

10^ Thomas Billhardt und Peter Jacobs, “Als die Muchachos kamen”, google.books.

11^ (Ex 1–14). (Ex 15,21) (Lev 19,18); (Lev 19,23), (Mt 5,22.29.30) , (Mk 9,43.45.47)  (Romalılar 13);

12^ Emanuel Swedenborg, „Himmel und Hölle 510-511“ ve s.574.

13^ Hıristiyanlıkta buna “Şeytan veya melek düşüşü” denir ve önemli bir konuma sahiptir. 18. İsa onlara şöyle dedi: «Şeytanın gökten yıldırım gibi düştüğünü gördüm”.(Lukas 10:18).

14^ Adrian Recinos, Delia Goetz, David Goetze, and S.G. Morley, “Popol Vuh: Sacred Book of the Ancient Quiche Maya“ (Civilization of American Indian) (1991) http://sacred-texts.com/etc/omw/omw81.htm

15^Albert Champdor, “Mısır Ölüler Kitabı”, Ruh ve Madde Yayınları; kendi kitabı hakkında şu ifadeleri kullanır: “Bu kitap, Osiris’in “kozmik kültür”den esinlenerek hazırlamış olduğu kutsal ölüler kitabıdır. Hiyerogliflerdeki adı “Reu Pert em Hru” İngilizce çevirisi ise “Chapters of the coming forth by day” Türkçesi [“Günle gelecek olana ait bölümler”] anlamını taşır.”

16^ Fernand Schwarz, “Initiation aux Livres des morts egyptiens”

17^ Mahmut Doğan, “Yeni Yüksektepe Dergisi”, Sayı 53.

18^ Mahmut Doğan a.g.e.

19^ İstanbul Psikomitolojik Çalışma grubu: “Geras, Senius ve Hades”. www.psikomitoloji.com/attachments/article/79/geras.senius.ve.hades.pdf

20^Genesis/Tekvin 6; (2 Petr 2,4); (Lk 8,31); (Vahiy 20,3); (Eyüp 40,20 ve 41,31);

21^ Kenan Yılmaz, “Yunan Mitolojisinde Ölüm”, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Yayın tarihi: 01 Ekim 2002

22^Mt 5:22,29,30, 10:28, 18:09, 23:15,33 Mk 9:43,45,47 Lk 12:05, Yak 3:6

İbranice 'Ge ben hinnom' Hinnom’un oğlu vadisi terkibinden gelir. Gihinnam Kudüs'ün yakınlarında tanrı Moloch (Molech) adına yapılan kurbanların yakıldığı derenin adıdır. Vadinin adı başlangıçta 'Gebna Hinnom' iken sonraları Gehenna olmuştur. https://eksisozluk.com/cehennem--36857?focusto=29536003

23^ Yaratılış 37:35, 42:38, 44:29, 44:31

24^ Matt 11:23 16:18. Luka 10:15. Elçilerin İşleri 2:27,31. 1Kor 15:55. 6:8 1:18 20:13,14

25^ Hıristiyanların “Araf” inancını yansıtan bir kavram. Bu çalışmanın 2,4. Bölümünde bu ayrıca ele alınmıştır.

26^ Bu başlık altında incelenen konu- İsmail Taşpınar “Duvarın öteki yüzü: Yahudi kaynaklarına göre Yahudilikte ahiret inancı”, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2003. adlı eserinden önemli konuların özetlenmesinden ibarettir. Çalışma konuyla ilgili en geniş ve derli-toplu eserlerden biri olduğundan bununla iktifa edilmiştir.

27 Babillerin hüküm sürdüğü bazı bölgelerde arkeolojik kazılar sonucu bir takımtabletler bulunmuştur. Bu tabletler Babilliler ’in dini anlayışını ortaya sermektedir.

28^ Anadolu’da da aile mezarlıklarına değer verilmiştir. Bugün hala Anadolu’nun bir çok köyünde bu aile mezarlıklarına rastlanmaktadır. Hatta bu o kadar yaygın ve önemlidir ki, daha ölmeden aile mensupları kendi yerlerini tayin ederler. Bu inanışın İslamiyet’e Sümerlilerden Babil’e, oradan Yahudilik üzerinden gelmiş olması muhtemel

29^ 1. Hanak 27/1

30^ Yani bazılarının iddia gibi Yahudilikte ahiret inancının olmayışı yanlıştır. Bilakis vardır ve çokça zikredilir.

31^ Bilal Baş, http://www.ti-entertainment.com/Hbr-10-Dinler-Tarihi-Yahudilik-tr.html

32^ "Musa’nın beş kitabı" anlamındadır. Tevrat veya Tora diye bildiğimiz Yahudi kutsal kitabı.

1. Kitap ; ‏בְּרֵאשִׁית‎ Bereschit (hebr.); Genesis (gr.-lat.)

2. Kitap; ‏שִׁמוֹת‎ Schemot; Exodus

3. Kitap ; ‏וַיִּקְרׇא‎ Wajikra; Levitikus

4. Kitap ; ‏בְמִדְבַּר‎ Bemidbar; Numeri

5. Kitap ; ‏דְבָרִים‎ Devarim; Deuteronomium

33^ Örnek olarak önemli birkaç ayet zikredilecektir. Çalışmanın kapsamını aşmamak için her bölümden (kitap’tan) birkaç ayetle kifayet edeceğiz.

34^ Tekvin 3:19; ayrıca bkz (ayetle ilgili Kitab-ı Mukaddes’in diğer ayetlerine çapraz referans. Konuyu daha net idrak edebilmek ve anlam bütünlüğü sağlayabilmek için uygulanmış bir metot). Eski Ahit'te Hazreti Süleyman'a yazılan kitap 1:3,13; Efesliler 4:28; 1 Selanikliler 2:9; 2 Selanikliler 3:10; Eyüp 1:21; Zebur 90:3; 104:29; Eski Ahit'te Hazreti Süleyman'a yazılan kitap 5:15; Tekvin 2:7; 18:27; 23:4; Eyüp 17:13-16; 19:26; 21:26; 34:15; Zebur 22:15,29; 104:29; Atasözleri 21:16; Eski Ahit'te Hazreti Süleyman'a yazılan kitap 3:20; 12:7; Daniel 12:2; Romalılar 5:12-21; 1 Korintoslulara 15:21,22

35^ (Tekvin 4:10); ayrıca bknz. Tekvin 3:13; Yeşu 7:19; Zebur 50:21; Tekvin 18:20; Çıkış 3:7; 2 Krallar 9:26; Eyüp 16:18; 24:12; 31:38,39; Zebur 9:12; 72:14; İşaya 5:7; Resullerin işleri 5:3,9; İbraniler 11:4; 12:24; Yakub 5:4; Vahiy 6:10

36^ Tekvin 25:8, Burada öldükten sonra atalarına-kavmine kavuştu ifade geçmekte. Ölümden sonra bir hayatın olduğuna delalet eder. Bununla ilgili ayrıca bkn. Tekvin 25:17, 35:29

Taşpınar İsmail, a.g.e s. 71

37^ (Tekvin 37:35) burada artık Şeol kavramının kullanıldığını görmekteyiz. Bu kullanım Yakup ile başlar. Ayrıca bkn. Tekvin 44:28-31¸Tekvin 31:43; 35:22-26; 2 Samuel 12:17; Eyüp 2:11; Zebur 77:2; Yeremya 31:15; Tekvin 42:31; 44:29-31; 45:28

38^Çıkış 13:19 bkz. Tekvin 50:24,25; Yeşu 24:32; Resullerin işleri 7:16; Çıkış 4:31; Tekvin 48:21; Luke 1:58; 7:16

39^ Çıkış 14:11; Çıkış 15:23,24; 16:2,3; 17:2,3; Sayılar 11:1; 14:1-4; 16:41; Zebur 106:7,8; Çıkış 5:22; Tekvin 43:6; Sayılar 11:15

40^ Levililer 23:24

41^ Levililer 25:9; bkz. Sayılar 10:10; Zebur 89:15; Resullerin işleri 13:38,39; Romalılar 10:18; 15:19; 2 Korintoslulara 5:19-21; 1 Selanikliler 1:8; Levililer 25:10-12; 27:17,24; Sayılar 36:4; Levililer 16:20,30; 23:24,27.

42^ Levililer 20:2-5; bkz. Levililer 17:10; 1 Petrus 3:12; Sayılar 19:20; Hezekiel 5:11; 23:38,39; Levililer 18:21; Hezekiel 20:39; 2 Korintoslulara 6:16; Resullerin işleri 17:30; Tesniye 13:8; 17:2-5; Yeşu 7:12; 1 Samuel 3:13,14; 1 Krallar 20:42; Vahiy 2:14; Levililer 17:10; Çıkış 20:5; Yeremya 32:28-35,39; Levililer 17:7; Zebur 106:39; Yeremya 3:2; Hoşea 2:5,13

43^ Levililer 26:18; bkz. Levililer 26:21,24,28; 1 Samuel 2:5; Zebur 119:164; Atasözleri 24:16; Daniel 3:19

44^ Sayılar 11:1 bkz. Sayılar 10:33; 20:2-5; 21:5; Çıkış 15:23,24; 16:2,3,7,9; 17:2,3; Tesniye 9:22; Ağıtlar Kitabı 3:39; 1 Korintoslulara 10:10; Yahuda 1:16; Tekvin 38:10; 2 Samuel 11:27; Yakub 5:4; Sayılar 16:35; Levililer 10:2; Tesniye 32:22; 2 Krallar 1:12; Eyüp 1:16; Zebur 78:21; 106:18; İşaya 30:33; 33:14; Nahum 1:5; Markos 9:43-49; İbraniler 12:29; Tesniye 25:18

45^ Sayılar 16:31-33.

46^ Sayılar 23:10.

47^ Tesniye 31:16; ayrıca bkz. Tesniye 18/10-11

48^ Tesniye 32:22; bkz. Tesniye 29:20; Sayılar 16:35; Zebur 21:9; 83:14; 97:3; İşaya 66:15,16; Yeremya 4:4; 15:14; 17:4; Ağıtlar Kitabı 2:3; 4:11; Hezekiel 36:5; Nahum 1:6; Malaki 4:1,2; Markos 9:43-48; 2 Selanikliler 1:8; İbraniler 12:29; Zebur 86:13; İşaya 30:33; Sefanya 3:8; Matta 10:28; 18:9; 23:33; İşaya 24:6,19,20; Eyüp 9:5,6; Zebur 46:2; 144:5; İşaya 54:10; Mika 1:4; Nahum 1:5; Habakkuk 3:10

49^ Tesniye 32:39; bkz. Zebur 102:27; İşaya 41:4; 45:5,18,22; 46:4; 48:12; İbraniler 1:12; Vahiy 1:11; 2:8; Tesniye 4:35; İşaya 45:5,18,22; 1 Samuel 2:6; 2 Krallar 5:7; Eyüp 5:18; Zebur 68:20; İşaya 43:13; Hoşea 6:1; Yuhanna 8:24; Vahiy 1:17,18; Eyüp 10:7; Zebur 50:22; İşaya 43:13; Mika 5:8

50^ Ahd-i Atik’te, Pentateuch haricinde diğer “Neviim ve Ketuviim” bölümlerinde zikredilen ayetler için referanslar: 1. Samuel 2:6; Mezmurlar 16:10-11; 104:29-30; Eyüp 34:14-15; Vaiz 12:7; 1. Krallar 17:17-24; 2. Krallar 2:11; 4:31-37; 13:17-21; Hoşea 6:1-3; Hezekiel 32:18-31; 37:1-4 ve 37:11-13; 31:16-18

51^ Çalışmanın bu bölümünde Hıristiyanlıkta cehennem inancı ve bu inancın teşekkül sürecine değinilecektir.

52^ Galip Atasagun, “Hıristiyanlık’ta dünyanın sonu ve ahiret kavramı”, 1989 Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s.23-25
1. Kıyamet (Hıristiyanlık)

53
^ Easter."Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

54
^ Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahitten oluşmaktadır. Bu Hıristiyanların esas aldığı ayrımdır, zira Yahudiler sadece Eski Ahidi esas alırlar: Tekvin (Genesis); Çıkış (Exodus);Levililer (Leviticus);Tesniye (Numeri) ve Sayılar (Deutoronomium). Bunun haricinde Kitab-ı Mukaddes’in içerisinde: Neviim (peygamberler) bölümü vardır: Hıristiyanlara göre 21kitaptan oluşur-(Yahudilere gore 10 kitap, zira Hoşea, Yoel, Amos, Obadya, Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Tsefanya, Haggay, Zekerya ve Malaki= 1KİTAP). Burada ikiye ayrım vardır: Neviim rişanim ve ahoranim diye:

NEVİİM RİŞANİM (önceki): 6 kitap

a.) Yeşu

b.) Hakimler

c.) 1.samuel

d.) 2.samuel

e.) 1.Krallar

f.) 2. Krallar

B. NEVİİM AHORANİM (sonraki)

a) İşaya

b) Yeremya

c) Hezekiel

d) Hoşea

e) Yoel

f) Amos

g) Obadya

h) Yunus

i) Mika

ı) Nahum

j) Habakkuk

k) Tsefanya

l) Haggay

m) Zekerya

n) Malaki

3.olarak KETUVÎM bölümü vardır : Kitaplar manasındadır.Hıristiyanlara göre 13, Yahudilere göre 9 kitaptan oluşur.

Mezmurlar (zebur), Süleyman'ın meselleri (özlü sözler), Eyüp, Neşideler Neşidesi, Vaiz, Rut, Ester, Yeremyanın mersiyeleri, Daniel , Ezra, Mehenya, 1.tarihler, 2.tarihler

Yahudilere göre, (Neşideler, Vaiz, Rut, Eşref ve Yeremyanin mersiyeleri ne kadar bir kitaptır= MEGİLLOT

55
^Matta 5:29 ; ayrıca bknz. (referanslar) Matta 18:8,9; Markos 9:43-48; Matta 19:12; Romalılar 6:6; 8:13; 1 Korintoslulara 9:27; Galatlar 5:24; Koloseliler 3:5; 1 Petrus 4:1-3; Matta 16:26; Atasözleri 5:8-14; Markos 8:36; Luke 9:24,25 

56
^(Matta 10:28) ; bkz. Matta 10:26; İşaya 8:12,13; 51:7,12; Daniel 3:10-18; Luke 12:4,5; Resullerin işleri 20:23,24; 21:13; Romalılar 8:35-39; 2 Timoteosa 4:6-8; İbraniler 11:35; 1 Petrus 3:14; Vahiy 2:10; Zebur 119:120; Eski Ahit'te Hazreti Süleyman'a yazılan kitap 5:7; 8:12,13; İşaya 66:2; Yeremya 5:22; İbraniler 12:28,29; Matta 25:46; Markos 9:43-48; Luke 16:22-26; Yuhanna 5:29; 2 Selanikliler 1:8-10; Vahiy 20:10-15

57
^ Matta 7.13-14; bkz. Matta 3:2,8; 18:2,3; 23:13; Atasözleri 9:6; İşaya 55:7; Hezekiel 18:27-32; Luke 9:33; 13:24; 13:25; 14:33; Yuhanna 10:9; 14:6; Resullerin işleri 2:38-40; 3:19; 2 Korintoslulara 6:17; Galatlar 5:24; Tekvin 6:5,12; Zebur 14:2,3; İşaya 1:9; Romalılar 3:9-19; 2 Korintoslulara 4:4; Efesliler 2:2,3; 1 Yuhanna 5:19; Vahiy 12:9; 13:8; 20:3; Matta 25:41,46; Atasözleri 7:27; 16:25; Romalılar 9:22; Filipililer 3:19; 2 Selanikliler 1:8,9; 1 Petrus 4:17,18; Vahiy 20:15

58
^ Markus 9:43;bkz. Tesniye 13:6-8; Matta 5:29,30; 18:8,9; Romalılar 8:13; 1 Korintoslulara 9:27; Galatlar 5:24; Koloseliler 3:5; Titusa 2:12; İbraniler 12:1; 1 Petrus 2:1; Markos 9:45,47; Matta 15:30,31; Luke 14:13,21

59
^ Markos 9:45

60
^ Luke 12:5 ; Markos 13:23; 1 Selanikliler 4:6; Atasözleri 14:26; Yeremya 5:22; 10:7; Vahiy 14:7; 15:4; Zebur 9:17; Matta 10:28; 25:41,46; 2 Petrus 2:4; Vahiy 20:14.

61
^ Luke 16:22,23.

62
^ Yuhanna 14:6; bkz. Yuhanna 10:9; İşaya 35:8,9; Matta 11:27; Resullerin işleri 4:12; Romalılar 5:2; Efesliler 2:18; İbraniler 7:25; 9:8; 10:19-22; 1 Petrus 1:21; Yuhanna 1:14,17; 8:32; 15:1; 18:37; Romalılar 15:8,9; 2 Korintoslulara 1:19,20; Koloseliler 2:9,17; 1 Yuhanna 1:8; 5:6,20; Vahiy 1:5; 3:7,14; 19:11; Yuhanna 14:19; 1:4; 5:21,25-29; 6:33,51,57,68; 8:51; 10:28; 11:25,26; 17:2,3; Resullerin işleri 3:15; Romalılar 5:21; 1 Korintoslulara 15:45; Koloseliler 3:4; 1 Yuhanna 1:1,2; 5:11,12; Vahiy 22:1,17; Yuhanna 10:7,9; Resullerin işleri 4:12; Romalılar 15:16; 1 Petrus 2:4; 3:18; 1 Yuhanna 2:23; 2 Yuhanna 1:9; Vahiy 5:8,9; 7:9-17; 13:7,8; 20:15

63
^ 2.Petrus 2:4; bkz. 2 Petrus 2:5; Tesniye 29:20; Zebur 78:50; Hezekiel 5:11; 7:4,9; Romalılar 8:32; 11:21; Eyüp 4:18; Luke 10:18; Yuhanna 8:44; 1 Yuhanna 3:8; Yahuda 1:6; İşaya 14:12; Matta 8:29; 25:41; Markos 5:7; Luke 8:31; Vahiy 12:7-9; 20:2,3,10; 2 Petrus 2:11; Yahuda 1:6; 2 Petrus 2:9; Eyüp 21:30; Yahuda 1:13.

64
^ Kilise bunu “Extra Ecclesiam Nulla Salus” ile ifade eder “Kilise haricinde kurtuluş yoktur”. Yani cehennemden kurtulmak isteyen muhakkak kiliseye tabi olmalı, Papa Hazretlerin emirlerine itaat etmeli. Daha fazla bilgi için bkn: Joachim Korbacher, “Kein Heil ausserhalb der Kirche?”, Eine dogmengeschichtliche Untersuchung über Kirche und Kirchenzugehörigkeit bei Johannes Chrysostomus” ve François-Albert Viallet, “Extra Ecclesiam nulla salus”, Zürih 1951

65
^ Peter Frölich, “Theodizee”- tanrının adaleti ile ilgili sunumu. “Die Position Rieux´ im Licht christlicher Theologie (Unterrichtsstunde zu A. Camus, Die Pest)” (Albert Camus’nün “Veba ile ilgili görüşü çerçevesinde Rieux’nün tutumu”).

66
^ Vahiy 20:1-3; Hıristiyanlığın apocálypsis , yani kıyametle ilgili ayetlerin önemli yeri vardır. Özellikle 1000 yıl inancı, milenyum esası birçok Hıristiyan mezhebin doğuşuna sebep olmuştur. Konuyla ilgili ileri okumalar için şu kitaplar tavsiye edilir: Milenyum tarikatları : Batı’da yeni dini akımlar. / Ali Köse. -- İstanbul : Truva yayınları, 2006; ve Tanrı’yı kıyamete zorlamak : Armagedon, Hristiyan kıyametçiliği ve İsrail. / Grace Hallsell ; ingilizceden çevirenler Mustafa Acar, Hüsnü Özmen ; yay. haz. Ercan Şen. -- İstanbul : Kim Yayınları, 2002

Ayrıca bu konuyla ilgili İncil’ de diğer ayetler şunlardır: Vahiy 10:1; 18:1; 1:18; 9:1,2; Luke 8:31; 2 Petrus 2:4; Yahuda 1:6; Tekvin 3:15; İşaya 27:1; 49:24,25; Matta 8:29; 19:29; Markos 5:7; Luke 11:20-22; Yuhanna 12:31; 16:11; Romalılar 16:20; İbraniler 2:14; Vahiy 9:11; 12:9,13,15,17; 13:2,4; Eyüp 1:7; 2:1,2; 1 Petrus 5:8; 2 Petrus 2:4; Yahuda 1:6; Vahiy 20:1; 17:8; Daniel 6:17; Matta 27:66; Vahiy 20:8; 12:9; 13:14; 16:14-16; 17:2; Matta 24:24; 2 Korintoslulara 11:3,13-15; 2 Selanikliler 2:9-11; Zebur 90:4; 2 Petrus 3:8; Vahiy 20:7-10