Hukukun temel kavramlari
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| İnsan Haklarının Korunması (Gözler 2017: 441-457):
Hak ve özgürlüklerin korunması, onların zarar görmesinin önüne geçilmesi şayet zarar görmüşlerse ortaya çıkan zararın giderilmesi anlamına gelir. Hak ve özgürlükler, onları ihlal edenlere karşı korunur. Bir hak ve özgürlük kime sesleniyorsa, kime yükümlülük getiriyorsa o kişi tarafından ihlal edilebilir. Buna bağlı olarak da bu kişilere karşı korunmalıdır. 251 Hukuksal düzenlemelere bakıldığında hak ve özgürlerin çoğunun devleti muhatap aldığı, devlete yükümlülük getirdiği görülmektedir. Buna bağlı olarak da bu hak ve özgürlükler devlet tarafından ihlal edilebilir. Bundan dolayı da bu hak ve özgürlükler devlete karşı korunmalıdır. Kimi zamansa bir hak ve özgürlük, hem devleti hem de özel kişileri hedef alabilir. Bu durumda bu hak ve özgürlükler hem devlet hem de özel kişiler tarafından ihlal edilebilir. Mülkiyet hakkı buna örnek olarak verilebilir. Çünkü mülkiyet hakkını devlet gibi özel kişiler de ihlal edebilir. İnsan haklarının korunması günümüzde iç hukukun yanında uluslararası hukukta da mümkündür. Dolayısıyla insan haklarının korunmasını başta, iç/ulusal koruma ve uluslararası koruma şeklinde ikiye ayırarak incelemek gerekir. İç hukukta koruma da yasama organına karşı koruma, yürütme organına karşı koruma ve özel kişilere karşı koruma olmak üzere üç başlık altında incelenebilir. İnsan Haklarının İç Hukukta Korunması/Ulusal Koruma Mekanizmaları Ulusal koruma mekanizmaları, ulusal hukuk çerçevesinde, devletin egemenlik alanı içerisinde, insan haklarının korunmasını temin eden kurumsal koruma araçlarıdır. Bu koruma biçiminde, başta devlet olmak üzere insan haklarını koruma işlevini yerine getirmektedir (Eren 2016: 411). Aslında insan hakları iç hukukta korunmalıdır. Uluslararası koruma ikincildir ve ancak iç hukuk yolları tüketildikten sonra devreye girmektedir (Eren 2017: 380). Yasama Organına Karşı Koruma İnsan haklarının yasama organına karşı korumanın en bilinen yolu, bu haklara bir anayasada yer vermektir. Böylece bu hak ve özgürlükler anayasanın himayesine girmiş olacağından yasama organın bunlara dokunması mümkün olmaz. Ancak yasama organının anayasada sayılan temel hak ve özgürlüklere dokunamaması için yasaların anayasaya uygunluğunu denetleyecek bir anayasa mahkemesine gereksinim vardır. Yürütme/İdare Organına Karşı Koruma İnsan haklarının yürütme organına/idareye karşı da korunması gerekir. Yürütme de çıkaracağı düzenleyici işlemlerle ve eylemlerle insan haklarını ihlal edebilir. Bundan dolayı insan haklarını korumak için bazı başvuru yollarının mevcut olması gerekir. Bu başvuru yolları teşriî, idari ve yargısal olmak üzere üç başlıkta toplanabilir. Teşriî başvuru yolu, kişiler dilekçe haklarını kullanarak, idarenin yaptığı haksızlık/ihlal ile ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine başvurabilir. Buna teşriî başvuru yolu demektedir. Bu amaçla yasama organlarında dilekçe komisyonu, insan hakları komisyonu gibi birimlere yer verilmiştir. Bu birimler başvuru üzerine konuyu inceleyip raporlar hazırlarlar. Bu raporlar icraî nitelikte değildir. Dolayısıyla bu raporlardaki ihlallerin giderilmesi için yasama organı idareye emir ve talimat veremez. Bundan dolayı bu başvurunun etkili bir yol olduğu söylenemez. 252 İdari Başvuru Yoluyla (Yargı Dışı) İnsan Haklarının Korunması Bu yolda kişi, insan haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek idareye başvurur ve söz konusu ihlalin ortadan kaldırılmasını ister. Yargı dışı koruma, daha çok hak ihlalinin kaynağını oluşturan idari mercilerin, kendi içinde bu ihlali yargıya başvurmadan çözme fikrine dayanmaktadır. Bu çözüm biçimi, hem yapılan yanlıştan dönme hususunda idareye öncelik tanımakta hem de konunun insan hakları açısından değerlendirilmesi olanağını vermektedir. Bu yoldan bir sonuç alamayanlar, süre geçmediği takdirde, yargıya da başvurabilmektedirler (Eren 2016: 412-413). Bu yollar şunlardır. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|