Hukukun temel kavramlari

14.1.1.2. Ceza Mahkemeleri  
Ceza mahkemeleri, yasaların suç saydığı fiil (davranış) veya işlemlerin gerçekleşmesi 
halinde,  suç  işleyenlerin  yargılanması  ve  suçlu  bulundukları  takdirde  alacakları  cezaların 
belirlenmesi için açılan davalara bakmakla görevlidir. Ceza mahkemeleri de genel ve özel ceza 
mahkemeleri olarak iki gruba ayrılabilir. Adlî Yargı Teşkilat Kanununa göre, ceza yargısındaki 
genel  mahkemeler  asliye  ceza  ve  ağır  ceza  mahkemeleridir.  Asliye  ceza  mahkemeleri  tek 
yargıçlıdır. Ağır ceza mahkemelerinde ise, bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur.  
 
 

---

344 
 
Sulh Ceza Hâkimliği/Yargıçlığı 
5235  sayılı  Adli  Yargı  Teşkilat  Kanununda  18.06.2014  tarih  ve  6545  sayılı  yasayla 
yapılan  değişiklikle,  sulh  ceza  mahkemesi  kaldırılmıştır.  Sulh  ceza  mahkemesin  yerine, 
yasaların  ayrıca  görevli  kıldığı  hâller  saklı  kalmak  üzere,  yürütülen  soruşturmalarda  yargıç 
tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları 
incelemek amacıyla sulh ceza yargıçlıkları kurulmuştur (Ceza Muhakemesi Kanunu, m. 10). 
Sulh  ceza  yargıçlığı,  her  il  merkeziyle  bölgelerin  coğrafi  durumları  ve  iş  yoğunluğu 
dikkate alınarak tespit edilen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü 
alınarak Adalet Bakanlığı tarafından kurulur. Sulh ceza  yargıçlığı bulunduğu il veya ilçenin 
adıyla anılır (Ceza Muhakemesi Kanunu, m. 10). İskenderun Sulh Ceza Hâkimliği gibi. 
Asliye Ceza Mahkemesi  
Yasaların  ayrıca  görevli  kıldığı  hâller  dışında,  sulh  ceza  yargıçlığı  ve  ağır  ceza 
mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere bakmakla görevlidir (Ceza Muhakemesi 
Kanunu, m. 11).  
Ağır Ceza Mahkemesi  
Yasaların ayrıca görevli kıldığı haller dışında, Türk Ceza Kanununda yer alan yağma 
(m. 148), irtikâp (m. 250/1 ve 2), resmî belgede sahtecilik (m. 204/2), nitelikli dolandırıcılık 
(m. 158), hileli iflas (m. 161) suçları, Türk Ceza Kanununun ikinci kitap dördüncü kısmının 
dört,  beş,  altı  ve  yedinci  bölümünde  tanımlanan  suçlar  (devletin  güvenliğine  karşı  suçlar, 
anayasal  düzene  ve  bu  düzenin  işleyişine  karşı  suçlar,  milli  savunmaya  karşı  suçlar,  devlet 
sırlarına  karşı  suçlar  ve  casusluk,  318,  319,  324,  325  ve  332.  maddeler  hariç)  ve  Terörle 
Mücadele  Kanununun  kapsamına  giren  suçlar  dolayısıyla  açılan  davalar  ile  ağırlaştırılmış 
müebbet hapis, müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarla ilgili dava 
ve işlere bakmakla görevlidir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay tarafından yargılanacak kişilere 
ilişkin  düzenlemelerle  çocuklara  mahsus  kovuşturma  hükümleri  saklıdır  (Ceza  Muhakemesi 
Kanunu, m. 12). 
Bunların yanında ağır ceza mahkemeleri şu işlere de bakar (Adliye Personeli El Kitabı 
2013: 65-66) 
-Asliye  ceza  mahkemeleri  tarafından  verilen  kimi  kararları  itiraz  merci  olarak 
incelemek.  
-En  yakın  ağır  ceza  mahkemesin,  cumhuriyet  başsavcılığınca  ve  bağlı  cumhuriyet 
savcılıklarınca verilen kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararları incelemek.  
-İtiraz merci olarak infaz yargıçlığı kararlarını sonuca bağlamak.  
-İcra İflas Kanununa göre yapılan itirazları incelemek. 

---

345 
 
-En  yakın  ağır  ceza  mahkemesiyle  aynı  yerdeki  diğer  ağır  ceza  mahkemelerinin 
kararlarına karşı yapılan itirazları incelemek.  
-Çekinme veya yargıcın reddi kararlarını incelemek.  
-Kendi  mahkemesine  ait  koşullu  salıverme  veya  geri  alma  işlemlerine  bakmak  ve 
gerekli kararları vermek. 
-Asliye ceza mahkemeleri arasında ortaya çıkan yetki ve birleştirmeye ilişkin sorunları 
çözmek.  
-Diğer ağır ceza mahkemeleri tarafından gönderilen işleri yerine getirmek.  
-Adli sicil ve arşiv kaydının silinmesine ilişkin istemleri karara bağlamak. 
-Cumhuriyet başsavcılıkları arasında ortaya çıkan yetki uyuşmazlıkları hakkında karar 
vermek. 
Diğer Ceza Mahkemeleri  
Bu  mahkemeler  (çocuk  mahkemesi,  icra  ceza  mahkemesi  gibi),  özel  yasalarca 
belirlenen dava ve işlere bakar (Ceza Muhakemesi Kanunu, m. 13).