Hukukun temel kavramlari

9.1.1.2. Güçler Ayrılığı 
Türkiye’de devletin örgütlenmesi, güçler ayrılığı esasına göre düzenlenmiştir. Devlet, 
faaliyetlerini bu güçler aracılığıyla gerçekleştirir. İlke olarak birbirinden bağımsız çalışan bu 
erkler yasama (TBMM), yürütme (cumhurbaşkanı) ve yargıdır. 
Yasama  
Yasaları  hazırlama,  kabul  eme,  değiştirme  ve  yürürlükten  kaldırma  yetkisine  yasa 
koyma anlamında yasama denir. Yasama organı, tek dereceli genel seçimlerle oluşur ve seçilen 
vekiller  bu  yetkiyi  millet  adına  kullanırlar.  Vekillerden  oluşan  bu  yasama  organına  Türkiye 
Büyük Millet Meclisi denir. Yasama organı, parlamento, meclis, yasa koyucu olarak da anılır. 
Yasama yetkisinin özellikleri şunlardır (Gözler 2017: 256-258): 
Yasama yetkisinin genelliği ilkesi. Bu ilke,  yasayla düzenlenen alanın konu itibariyle 
sınırlanmadığını ifade eder. Diğer bir anlatımla Türkiye Büyük Millet Meclisi, anayasaya aykırı 
olmamak koşuluyla her alanı, her konuyu dilediği biçimde düzenleyebilir. 
Yasama yetkisinin asliliği ilkesi. Buna yasama yetkisinin ilk-elliği ilkesi de denir. Bu 
ilkeye  göre  yasama  organı,  dilediği  konuyu  doğrudan  doğruya,  araya  başka  bir  işlem 
girmeksizin kullanabilir. Hatta yasama organı yasa yaparken bu yasayı anayasaya dayandırmaz. 
Oysa idari işlemler, kural olarak, üst norma, örneğin yönetmelik, yasaya veya cumhurbaşkanlığı 
kararnamesine dayanmak zorundadır. 
Yasama  yetkisinin  devredilmezliği  ilkesi.  Yasama  yetkisi  münhasıran  (tekel  halinde) 
Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir. Meclis istese dahi bu yetkisini diğer bir organa veremez. 
Anayasa bunu yasaklamıştır. 
Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görevleri (AY, m. 87): 
-Yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak, 
-Bütçe ve kesin hesap yasa tekliflerini görüşmek ve kabul etmek;  
-Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek;  

---

202 
 
-Uluslararası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak,  
-Genel ve özel af ilan etmek,  
-Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünü hazırlamak ve değiştirmek, 
-Anayasanın  diğer  maddelerinde  öngörülen  yetkileri  kullanmak  ve  görevleri  yerine 
getirmektir. Bu çerçevede Türkiye Büyük Millet Meclisinin görevleri şunlardır: 
Örneğin  bu  kapsamda  Meclis  soruşturması  ve  yazılı  soru  yoluyla  cumhurbaşkanı 
yardımcılarını ve bakanları denetlemek (Anayasa, m. 98);  
-Koşulları oluştuğunda meclis soruşturması sonucunda cumhurbaşkanının yüce divanda 
yargılanmasına karar vermek (Anayasa, m. 105). 
-Anayasanın  119.  maddesi  çerçevesinde  cumhurbaşkanı  tarafından  ilan  edilen 
olağanüstü hal kararını onaylamak veya reddetmek, süresini her defasında dört ayı geçmemek 
üzere uzatmak veya reddetmek, 
-Olağanüstü  hal  boyunca  cumhurbaşkanı  tarafından  çıkarılan  cumhurbaşkanlığı 
kararnamelerini en geç üç ay içinde onaylamak veya reddetmek. 
Türkiye Büyük Millet Meclisi, genel oyla seçilen altı yüz (600) milletvekilinden oluşur 
(Anayasa, m. 75). 
Anayasanın  76.  Maddesine  Göre  Milletvekili  Seçilmek  İçin  Gerekli  Olan  Koşullar 
Şunlardır:  
-En az ilkokul mezunu olmak, 
-Askerlik hizmetini yapmış olmak, 
- Kısıtlı olmamak, kamu hizmetinden yasaklı olmamak, taksirli suçlar hariç toplam bir 
yıl veya daha fazla hapis ve ağır hapis cezasına hüküm giymemiş olmak, 
-Zimmet,  ihtilâs,  irtikâp,  rüşvet,  hırsızlık,  dolandırıcılık,  sahtecilik,  inancı  kötüye 
kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat 
karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve 
teşvik suçlarından biriyle hüküm  giymemiş olmak. Bu suçlardan hüküm giymiş olanlar affa 
uğramış olsalar da milletvekili seçilemezler. 
Milletvekillerine,  bu  sıfatlarından  dolayı  bazı  hak  ve  ayrıcalıklar  tanınmıştır.  Bunlar 
yasama 
sorumsuzluğu 
ve 
yasama 
dokunulmazlığıdır.