I. D. Boboev X. O. Abdullayev a. Sh. Otajonov amaliy algologiya fanidan amaliy mashg‘ulotlari uchun o‘quv uslubiy qo‘llanma Toshkent – 2021

Makro suv o‟tlarining umumiy ko‟rinishi 
 
1 
 
 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
 
 
 
 
3 
 
4 
21.1- 
rasm. Pistiyaning umumiy ko‘rinishi 
21.2- rasm. Eyxorniyaning umumiy ko‘rinishi 
21.3 - rasm. Ryaskaning umumiy ko‘rinishi
21.4- rasm. Azollaning umumiy ko‘rinishi 
Eyxorniya (suvko‟zagul) 
ning guli guldastasiga bittadan joylashgan, juda 
chiroyli, oq rangli, yoqimli hidga ega, diametri 10-12 sm keladi. Mevasi 
ko‘zachaga o‘xshash va shuning uchun ham suvko‘zagul deyiladi. Xalq tilida bu 
o‘simlik suv atirguli yoki nilufar ham deyiladi. Bargi yirik, yashil rangli, 
qalqonsimon, yaltiroq, suv betida suzuvchi. Tugunak ildizli, tugunagining uzunligi 
120 sm dan 150 sm gacha bo‘ladi. 1 m uzunlikdagi tugunagining og‘irligi 8 kg 
bo‘lib suv tagidagi loyiqada joylashadi. Nilufar tabiiy sharoitda ko‘llarda o‘sadi.
U botanika bog‘lari va madaniy-istirohat bog‘larining ko‘llari, hovuzlarida 
chiroyli manzarali o‘simlik sifatida o‘stiriladi. Suvko‘zagulning tugunak ildizi va 
urug‘I turli ozuqaviy moddalarga boy bo‘lib, tugunagida 20 % gacha, urug‘ida esa 
47 % gacha kraxmal bo‘ladi. Bu o‘simlikning yashil massasi, tugunak ildizi va 
urug‘i mo‘yna beruvchi hayvonlar, parrandalar uchun asosiy yemish bo‘lib xizmat 
qiladi [4]. Biologik xovuzlarda oqava suvlarni tozalash.
Azolla (suvqirqqulog‟i) 
paporotniklarning vakili bo‘lib, suv yuzida qalqib 
o‘suvchi kichik o‘simlikdir. Bu o‘simlikning nozikkina 4-5 sm keladigan va 
gorizontal joylashgan poyasi bo‘lib, uning yon tomonida bir-biriga qarama-qarshi 

---

39 
bo‘lgan ikki qator tuxumsimon bargchalar joylashgan. Poyasining tagidan suvning 
ichiga qarab yana bir qator bargchalar o‘sgan bo‘lib, ular ipsimon shaklga 
aylangan va qalin tukchalar bilan qoplangan, yashil ranga ega emas. Qirqquloqning 
ildizi yo‘q deb e`tirof etiladi. Bu o‘simlik chuchuk suvli ko‘l, hovuz va 
oqmaydigan zovurlar yuzasida qalin yashil gilam hosil qiladi. Qirqquloq asosan 
vegetativ, ya‘ni bachkilash va sporalar yordami bilan ko‘payadi. Bu o‘simlik 1m2 
suv yuzasidan 1430 gr yoki 1 ga suv yuzasidan 143 sentner yashil massa berishi va 
tarkibida 53,5 mg % karotin moddasining borligi aniqlang. Bu o‘simlik suvdan har 
xil organik va mineral moddalarni o‘zlashtirib, o‘zida kechadigan fotosintez 
jarayoni natijasida suvga ko‘p miqdorda O
2
ajratib chiqaradi, suvning sanitar 
holatini yaxshilaydi. Bundan tashqari, qirqquloq o‘sgan suvda bezgak kasalini 
tarqatuvchi chivin lichinkasining rivojlanmasligi aniqlangan. Bu o‘simlikni uy va 
laboratoriya sharoitlarida, akvariumlarda osonlik bilan ko‘paytirish mumkin [3]