I. D. Boboev X. O. Abdullayev a. Sh. Otajonov amaliy algologiya fanidan amaliy mashg‘ulotlari uchun o‘quv uslubiy qo‘llanma Toshkent – 2021

Chlorella vulgaris sp
2
 suv o„tida lipidi tarkibidagi yog„ kislotalar, (massa 
ulushi % da, GJX ma‟lumotlari) 
Kislotlar
 
Neytrallipidlar
 
Glikolipidlar
 
Fosfolipidlar
 
10:0
 
0.2
 
0.1
 
0.2
 
12:0 
2.1 
0.6 
1.3 
14:0 
2.0 
1.3 
2.8 

---

81 
15:0 
0.9 
0.8 
1.4 
16:0 
28.4 
35.4 
40.7 
16:1 
0.8 
0.9 
4.2 
X1 
4.5 
3.7 
2.0 
X2 
10.9 
10.1 
3.5 
18:0 
2.6 
2.1 
4.0 
18:1 
13.0 
12.0 
14.4 
18:2 
34.6 
32.6 
24.6 
18:3 
- 
Sl. 
- 
20:0 
- 
0.2 
0.2 
22:0 
- 
0.1 
0.2 
22:1 
- 
- 
0.3 
24:0 
- 
0.1 
0.2 
∑
to‗yingan
36.2 
40.7 
51.0 
∑ 
to‗yinmagan
48.4 
45.5 
43.5 
∑ 
identifikatsiya 
qilinmagan
15.4 
13.8 
5.5 
 
Xulosa qilib aytish mumkinki, suv o‗tining tadqiqoti sezlarli darajada 
palmitin (16:0), olein (18:1) va linolen (18:2) kislotalar ulushi yuqori. 
To‗yinmagan yog‗ kislotalarni yig‗indisi, to‗yingan yog‗ kislotalar yig‗indisidan 
nisbatan ko‗proqni tashkil qiladi. 
Tajribani davom ettirib, oziqa muhiti steroid yig‗masi va tuzlar 
aralashmasida o‗stirilgan Chlorella vulgaris sp
2 
suvo‗tida olingan lipidlar yig‗masi 
tarkibidagi yog‗ kislota miqdori o‗rganildi. 
Natijalar quyidagi jadvalda keltirilgan, unda yog‗ kislotalar yig‗masi 
tarkibidagi individual yog‗ kislota miqdori aniqlangan. (10-jadval) 
10-jadval
Chlorella vulgaris sp
2
ning yog„ kislotalar yig„masi tarkibi (yog„ kislota 
yig„masida, %) 
Kislota
Ozuqa muhiti steroid 
yig‗masidan olingan 
biomassada 
Ozuqa muhiti tuzlar 
aralashmasidan olingan 
biomassada 
12:0 
0.03 
0.04 
14:0 
0.06 
0.08 
15:0 
0.20 
0.21 
16:0 
24.6 
24.5 
16:1ω9 
1.4 
1.7 
16:1ω7 
0.7 
0.7 
17:0 
0.2 
0.2 

---

82 
18:0 
0.9 
1.9 
18:1ω7 
0.8 
0.8 
18:1ω9 
3.9 
4.3 
18:2ω6 
19.7 
17.5 
18:3ω3 
27.5 
27.5 
18:2ω6+18:3ω3 47.2 
45.0 
Lipidlar miqdori quruq massaga nisbatan unumi: ozuqa muhiti steroid 
yig‗ma eritmasida o‗stirilgan suvo‗ti biomassada 21.6 %, oziqa muhiti mineral 
tuzlar aralashma eritmasida o‗stirilgan suvo‗ti biomassada 19.8 %. 
Oziqa muhiti steroid yig‗ma eritmasida o‗stirilgan suvo‗ti biomassada 
to‗yinmagan yog‗ kislota – palmitin kislota 24.5 %, Oziqa muhiti mineral tuzlar 
aralashmasida o‗stirilgan suvo‗ti biomassada 24.5 % bo‗lgan, to‗yingan yog‗ 
kislota – olein kislota miqdori esa ikki muhitda ham o‗zgarmagan. 
2.Chlorella vulgaris sp
2
biomassasidagi oqsilli fraksiyasini aminokislotalar 
tarkibi va miqdori 
Aminokislotalardan mikrobiologik sintez yo‘li bilan yuqori faol shtammlar, 
produtsentlar olish biotexnologiyaning asosiy masalalardan biri hisoblanadi. Xuddi 
shu usul bilan faolligi yuqori shtamm-produtsent L – treanin olingan. 
Aminokislotalarni mikrobiologik sintez orqali olishdan tashkari hayvon va 
o‗simlik tarkibida bo‗lgan oqsilni gidroliz yo‘li bilan olish mumkin. 
Aminokislotalarni mikrobiologik sintez uchun produtsentlarni o‗stirishda sirtdan 
faol moddalar, biotin va ba‘zi antibiotiklar sifatli muhit komponentlari sifatida 
keng ko‗lamda ishlatiladi. Biosintez jarayonida bir mikroorganizm kichik 
konsentratsiyali 
biotinda 
glutamin 
kislotani 
yig‗ishi 
mumkin, 
yuqori 
konsentratsiyada esa lizinni. Oxirgi yillarda immobillangan fermentlar ishtirokida 
aminokislotalar olish usullari izlanuvchilarni e‘tiborini jalb etmokda. Chunki bu 
usulda oxirgi maxsulot yuqori konsentratsiyaliligi va tozaligi bilan zararlanish 
xavfini to‗g‗dirmaydi. 
Hozirgi vaqtda ko‗p aminokislotalarni mikrobiologik sintez usuli bilan 
ajratib olish iqtisodiy foydali hisoblanadi. Chlorella vulgaris sp
2
biomassasidan 
olingan oqsil fraksiyasining aminokislotalar tarkibi o‗rganilganda, uning tarkibida 
asosan almashtirib bo‗lmaydigan aminokislotalar leysin, arginin, valin, lizinlarni 
miqdori boshqa yuksak o‗simliklar tarkibidagi aminokislotalarga nisbatan yuqori 
bo‗lishi aniqlandi (11-jadval).
11-jadval