Ы мцщазиря: информатика фяннинин предмети

İnformasiya təhlükəsizliyi
dedikdə, informasiya və ona xidmət edən 
infrastrukturun sahibi və ya istifadəçilərinə ziyan vurmağa səbəb olan təbii və ya 
süni xarakterli, təsadüfi və ya qəsdli təsirlərdən informasiya və ona xidmət edən 
infrastrukturun müdafiəliliyi nəzərdə tutulur. 
İnformasiyanın müdafiəsi – informasiyanın təhlükəsizliyinin təmin 
olunmasına yönəlmiş tədbirlər kompleksidir. Praktika bu informasiyanın və 
verilənlərin daxil edilməsi, saxlanılması və ötürülməsi üçün istifadə edilən 
resursların tamlığını əlyetənliyinin və ola bilsin ki, məxfiliyinin himayə edilməsi 
deməkdir. 
İnformasiyanın müdafiəsinin məqsədi istehlakçı üçün informasiyanın 
tamlığı, əlyetənliyi və məxfiliyinin pozulması səbəbindən (idarəetmədə) itkilərin 
minimuma endirilməsidir. 
İlkin yaxınlaşmada informasiya təhlükəsizliyinin konseptual modelinin 
aşağıdakı komponentlərini təklif etmək olar: 

Təhdidlərin obyekti 

Təhdidlər 

Təhdidlərin mənbəyi bədniyyətli tərəfindən təhdidin məqsədləri 

İnformasiya mənbələri 

Məxfi informasiyanın qeyri – qanuni əldə etmə üsulları

İnformasiyanın müdafiəsi üsulları 

İnformasiyanın müdafiəsi vasitələri 
İnformasiya təhlükəsizliyinə təhdidlər 
Təhdid–sistemə dağılma, verilənlərin üstünün açılması və ya dəyişdirilməsi, 
xidmətdən imtina formasında ziyan vurulmasına səbəb ola bilən istənilən hal və 
hadisələrdir. 

---

154 
154 
Təsir məqsədinə görə təhlükəsizliyə təhdidlərin üç əsas tipi ayırd edilir: 

İnformasiyanın məxfiliyinin pozulmasına yönələn təhdidlər 

İnformasiyanın tamlığının pozulmasına yönələn təhdidlər 

Sistemin iş qabiliyyətinin (xidmətdən imtina) pozulmasına yönələn təhdidlər 
Məxfiliyinin pozulmasına təhdidlər məxfi və ya gizli informasiyanın 
üstünün açılmasına yönəlib. Belə təhdidlərin reallaşması halında informasiya ona 
ijazəsi olmayan şəxslərə məlum olur. 
Kompüter sistemində saxlanan və ya rabitə kanalı ilə ötürülən 
informasiyanın tamlığının pozulmasına təhdidlər onun dəyişdirilməsinə və ya 
təhrifinə yönəlib ki, bunlar da onun keyfiyyətinin pozulmasına və tam məhvinə 
səbəb ola bilər. İnformasiyanın tamlığı bədniyyətli tərəfindən qəsdən və ya sistemi 
əhatə edən mühit tərəfindən obyektiv təsirlər nətijəsində pozula bilər. Bu təhdid 
informasiyanın ötürülməsi sistemləri – kompüter şəbəkələri və telekommunikasiya 
sistemləri üçün xüsusilə aktualdır. 
Bundan savayı təhdidlər digər əlamətlərinə görə də təsnif oluna bilərlər: 

Vurulmuş ziyanın kəmiyyətinə görə (müflis, əhəmiyyətli, jüzi) 

Baş vermə ehtimalına görə (çox ehtimallı, ehtimallı, az ehtimallı) 

Meydana çıxma səbəblərinə görə (təbii fəlakətlər, qəsdli hərəkətlər) 

Vurulmuş ziyanın xarakterinə görə (maddi, mənəvi) 

Təsir xarakterinə görə (aktiv, passiv) 

Obyektə münasibətinə görə (daxili, xariji) 
Daxili və xariji təhdidlərin nisbətini təqribi olaraq belə xarakterizə etmək olar: 

Təhdidlərin 80 %-i təşkilatın öz işçiləri tərəfindən və ya onların bilavasitə və 
ya dolayısı yolla iştirakı ilə baş verir. 

Təhdidlərin 20 % - i kənardan ijra olunur.