İÇİndekiler biRİNCİ BÖLÜm giRİŞ

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

1.1 Okul sosyal Hizmeti Tanımı…………………………………………………………………………..1

1.2 Okul Sosyal Hizmeti İşlevi....................................................................................................................1

1.3 Okul Sosyal Hizmetinin Tarihçesi………………………………………………………………….…2

1.4 Okul Sosyal Hizmeti Uzmanının rol ve işlevleri……………………………………………………...3

1.5 Okul Sosyal Hizmetinin Görevleri……………………………………………………………………3

1.6 Okul Sosyal Hizmeti ve Psikolojik Danışma Rehberlik, Ekip Halinde Çalışmanın Önemi….……..4


İKİNCİ BÖLÜM
2. OKULLARDA ORTAMLARINDA DIŞA DÖNÜK PROBLEMLER

2.1 Sınıf içi davranış problemlerinin doğası ve kapsamı………………………………………………4

2.2 Okullarda akran cinsel tacizlerinin doğası ve kapsamı…………………………………………….5

2.3 Okullarda saldırganlık ve şiddet…………………………………………………………………....5

2.4 Okullarda saldırganlık ve şiddeti artıran risk faktörleri……………………………………………7

2.4.1 Personel Özellikleri……………………………………………………………………..….……...7

2.4.2 Öğrenci Özellikleri……………………………………………………………………..………….7

2.4.3 Okulun İklimi ve Kültürü……………………………………………………………………..…...7

2.4.4 Okulun Fiziksel Özellikleri…………………………………………………………….………….7

2.4.5 Okulun Sosyal Özellikleri…………………………………………………………………………7

2.5 Şiddet Sergileme Potansiyeli Olan Öğrencileri Tespit Etmek İçin Adımlar……………….…....7

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3. OKULLARDA ORTAMLARINDAKİ DIŞA DÖNÜK PROBLEMLERE OKUL SOSYAL HİZMETİ MÜDAHALELERİ

3.1 Bilişsel Davranışçı Müdahaleleri…………………………………………………………….……7

3.2 İkinci Adım Uygulaması……………………………………………………………….……….…8

3.3 Çok sistemli terapi……………………………………………….………….…...……..…............8

3.4 Alternatif Düşünme Stratejilerinin Geliştirilmesi………………………..………………………..8

3.5 Olumlu Ergen Tercihleri Eğitimi…………………………………………………………………….……….9

iii

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4. OKULLARDA ORTAMLARINDA İÇE DÖNÜK PROBLEMLER VE OKUL SOSYAL HİZMETİ MÜDAHALELERİ

4.1 Endişe Korku ve Müdahale………………………………………………………………...……...9

4.2 Yalnızlık ve Utangaçlık ve Müdahale……………………………………………………..………10

4.3 Yas Tutma ve Acı çekmek ve Müdahale………………………………………………..….……..11

4.4 Depresyon ve intihar ve Müdahale………………………………………….…………...………..12
BEŞİNCİ BÖLÜM
5. OKULLARDA ORTAMLARINDA SOSYAL PROBLEMLER VE OKUL SOSYAL HİZMETİ MÜDAHALELERİ

5.1 Okuldan Kaçma ve Müdahale……………………………………………………………………..13

5.2 Okulu Bırakma ve Müdahale……………………………………………………..……….………14

5.3 Okuldan ayrılmaya sebep olan unsurlar……………………………………………..…..….…......15

5.4 Evsizlik ve Müdahale…………………………………………………………………....…….......16

5.5 Koruyucu Bakım ve Müdahale……………………………………………………………………17

5.6 İhmal ve istismar ve Müdahale……………………………………………….…………………...18

5.7 Cinsel İstismarın İşaret ve Belirtileri……………………………………………………...…….....19

5.8 Cinsel istismarın bir diğer işareti olan fiziksel işaretler:………………………………………………..….....19

5.9 Boşanma ve Ayrılma ve Müdahale………………………………………………………………..20

5.10 Madde Bağımlılığı ve Müdahale……………………………………………………….………...21

5.11 Gençlerde Cinsel Davranışlar/Hamilelik/Ebeveynlik ve Müdahale…………………..…….....….23

6.0 Kaynakça…………………………………………………………………………………………..24

GİRİŞ

Okullar, yıllarca sürecek olan arkadaşlıkların, dostlukların kurulduğu, öğrencilerin gelişim alanlarının desteklendiği, istendik yönde davranışların kazanıldığı, pekiştirildiği, öğrencilerin ve ailelerinin karşılıklı dayanışma içerisinde oldukları eğitim ortamlarıdır ve bireyin toplumsallaşması sürecinde önemli bir rol oynamaktadır.(Duyan ve Özbeşler,2009)

Çocukların sosyalleşmelerinde, sağlıklı gelişim göstermelerinde, sürekli takip edilmelerinde , desteklenmelerinde aile, okul ve yaşadıkları çevre en önemli kurumlardır arasındadır. (Özkan ve Kılıç, 2014)

Okul, çocukların kendilerini ifade edecekleri bir alan sunan, pek çok akran grubu ile etkileşim olanağı sağlayan, çocukların okullarda aktif ve uyumlu bireyler olarak toplumsallaşma sürecine katılımını teşvik eden iç ve dış sistemlerden oluşur. (Çilingir ve Göker,2012)

Bu çalışmanın amacı, okul ortamlarında öğrencilerin karşılaştığı içe dönük ,dışa dönük ve sosyal sorunların çözümünde ve önlenmesin de eğitim ekibine katkı sağlayabilecek role sahip sosyal hizmet disiplininin, ekip çalışması ilkeleri doğrultusunda yürütebileceği çalışmaları ve profesyonel rolünü ortaya koymak, ülkemizde okul sosyal hizmet servisinin kurulması ve sosyal hizmet uzmanlarının okul ortamlarında istihdam edilmelerinin gereğini ve önemini vurgulamaktır

1.1 Okul sosyal Hizmeti Tanımı

Okul sosyal hizmeti, öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemi, aile ve yaşam koşulları nedeniyle yaşadıkları sorunların çözümü, gereksinim duyulan hizmetlerden yararlanmaları ve böylece eğitim etkinliklerini başarı ile sürdürmelerini sağlama gibi hizmetleri yürütmek üzere okullarda yer alan, sosyal hizmetin önemli uygulama alanlarından birisidir (Duman ,2000).

Okul sosyal hizmeti ; toplumda ki sosyal değişimlerle giderek yalnızlaşan bir birey olan öğrenciyi ve çevresinde ki öğretmen, aile, okul ve toplumu birlikte değerlendiren çalışmalar yürüterek sosyal rehabilitasyon sağlar.

1.2 Okul Sosyal Hizmeti İşlevi

Okul ortamında sosyal hizmet uygulamasının etkinlik odağı, öğrencinin okul performansını

ve akademik başarısını etkileyen biyopsikososyal faktörler ve risk, güvenlik, koruma ve önlemedir.Okul ortamına uyum güçlüğü, okula başlama aşamasında özel gereksinimleri olan çocuklar ve aileleri, farklı psikososyal ve ekonomik nedenlerle okul devamsızlığı olan ve okuldan ayrılmak zorunda kalan çocuklar ve gençler, yüksek risk ortamı olan aileler, yangın, hastalık gibi

1

ciddi travmalara maruz kalan öğrenciler, aileleri, akrabaları, toplumsal kaynaklardan yararlanma

okul sosyal hizmetinin müdahale edeceği gereksinim gruplarıdır.(Aktaran Barth 1988: 461;Turner 2005: 331)(alıntılayan Duyan ve Özbeşler,2009)

Okul sosyal hizmetin, öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemine özgü sorunların çözümü, yaşanılan aile koşullarının değerlendirilmesi, psiko-sosyal açıdan duyulan ihtiyaçların giderilmesi ve böylece eğitim etkinliklerini başarılı bir şekilde sürdürebilecekleri bir duruma gelmelerini sağlama gibi birçok hizmeti içermektedir (aktaran Duman, 2000). (Tracy ve ark. 2006), (alıntılayan Özkan ve Kılıç, 2014)

1.3 Okul Sosyal Hizmetinin Tarihçesi

Okul Sosyal Hizmeti Tarihindeki Önemli Olaylar

•1906 yılında ABD’nin New York, Boston ve Hartford şehirlerinde okullarda sosyal hizmet uygulamaları, “ziyaretçi öğretmen ” (visiting teacher) projesi ile başlamıştır.

• 1906-1907 New York City, Boston ve Hartford’da okul sosyal hizmeti başladı.

• 1913 Rochester, NY okul sosyal hizmetini finanse eden ilk okul sistemi oldu.

• 1923 New York Refah Fonu gençlerde suça karışma oranlarını düşürmek için Amerika çapında kırsal bölgelerde ve şehir okullarında 30 tane okul sosyal hizmet uzmanının işe alınmasını içeren bir program için finansal destek sağlayarak okul sosyal hizmet uzmanlarının varlıklarının hissedilmesine katkıda bulundu.

• 1945 Amerikan Eğitim Bürosu profesyonel okul sosyal hizmet uzmanı olmak için sosyal hizmet alanında (MSW) en az yüksek lisans derecesine sahip olunması gerektiği önerisinde bulundu.

• 1955 NASW kanunları okul sosyal hizmet uzmanlığının oluşturulması için bir temel sağladı.

• 1959 Amerikan Eğitim Dairesinde okul sosyal hizmeti alanı için uzman pozisyonu oluşturuldu.

• 1969 "Sosyal değişim ve okul sosyal hizmeti ilgili ilk sunum yapılarak, Toplumda Okul (The School in the Community- 1972) adlı kitapla yayımlandı.

• 1973 NASW, okullarda Sosyal Hizmet Konseyini ilk kez topladı.

•1975 İlk defa NASW tarafından okul sosyal hizmeti için standartlar oluşturuldu.Bu standartlar "önlemeyi” önemli bir konu olarak ele aldı.

• 1992 NASW, Allen-Meares tarafından geliştirilen okul sosyal hizmet uzmanı olma sınavını ilk kez uyguladı.

• 1992 Okul sosyal hizmet standartları NASW Eğitim Komisyonu tarafından gözden geçirildi.

• 1994 NASW ilkokul sosyal hizmetini başlattı.

• 1994 Amerikan Okul Sosyal Hizmeti Birliği (SSWAA) NASW’dan bağımsız olarak oluşturuldu.

(Dupper,2013).

2
1.4 Okul Sosyal Hizmeti Uzmanının rol ve işlevleri

“Okul ortamlarında çalışan sosyal hizmet uzmanları, çeşitli psikososyal ve ekonomik nedenlerle risk altında olan öğrenci ve ailesi için savunuculuk rolü üstlenmek, öğrencileri ve aileleri güçlendirmek, okul ve ev arasındaki iletişimi ve işbirliğini işlevsel duruma getirmek, ailelerin çocuklarının psiko-sosyal gelişim özelliklerini ve eğitim gereksinimlerini anlamasına yardımcı olmak, öğrencinin yaşam koşulları hakkında öğretmenleri bilgilendirmek, risk altındaki çocuklar ve ailelerinin hizmet alabileceği kurumlara gereksinimi olan öğrenci ve ailesini yönlendirmek gibi pek çok görevi vardır” .(Duyan ve Özbeşler,2009)

Okul ortamlarında görev yapan sosyal hizmet uzmanlarının büyük çoğunluğu, disiplin sorunları olan, okuldan kaçan, istismara maruz kalan ve anne-babası ayrı yaşayan ya da boşanan çocuklarla okulda eğitim ekibi, okul dışında tedavi ekibi ve sosyal hizmet kurumları ile işbirliği içerisinde çalışmaktadırlar. Okul ortamlarındaki sosyal hizmet uzmanlarının bir kısmı da farklı gelişimsel özellikleri olan engelli çocuklar ve aileleri ile çalışmaktadırlar (aktaran Jonson-Reid ve diğ. 2004: 6). alıntılayan (Duyan V. ve Bezirci, 2009)

Okul sosyal hizmet uzmanları, bedensel engelli öğrencinin kendisinin ve çevresinin özelliklerinin iyi biçimde değerlendirilmesi ve öğrencinin sosyal uyum sağlamasını olumsuz yönde etkileyebilecek risk durumlarının belirlenerek ortadan kaldırılması konusunda rol ve sorumluluklara sahiptirler. (Aykara, 2010)

1.5 Okul Sosyal Hizmetinin Görevleri

1. Öğrencinin Gereksinimlerini Değerlendirme: Sosyal hizmet mesleğinin yöntem ve tekniklerini

kullanarak ve gelişim dönemlerinin özelliklerini göz önüne alarak öğrencinin psiko sosyal ve

ekonomik yönlerden özel gereksinimlerini değerlendirir.

2. Program Planlama ve Değerlendirme: Sosyal hizmet uzmanı, ekip çalışması çerçevesinde,

okul ortamında öğrencilere, ailelere ve okul personeline yönelik hazırlanacak olan çeşitli eğitim

programların planlanması, değerlendirilmesi ve uygulanması sürecine mesleki görüşleri ile

katkı sağlayabilir.

3. Direkt Hizmet Etme: Okul sosyal hizmet uzmanı, uygun sosyalhizmet yöntem ve tekniklerini kullanarak öğrencinin eğitim-öğretim sürecine etki edebilecek yaşam durumları ile çalışarak, bireysel ve sosyal grup çalışmaları uygulayarak öğrenciye direktolarak hizmet sağlar.

4. Konsültasyon / Liyezon: Okul sosyal hizmet uzmanı, eğitim sürecinde öğretmenler,okul yönetimi ve okul psikologu, okul hekimi, okul hemşiresi gibi diğer profesyonellerle karşılıklı bilgi alışverişi yaparak çalışır. (Duyan ve Özbeşler,2009)
3

1.6 Okul Sosyal Hizmeti ve Psikolojik Danışma Rehberlik, Ekip Halinde Çalışmanın Önemi

Ülkemizde okul psikolojik danışmanlarının rolü, diğer ülkelerdekine benzer olarak mesleki bilgi verme ve rehberlik sağlamaktan, öğrencilerin kişisel, sosyal, eğitimsel ve mesleki gereksinimlerini gidermeye doğru bir evrim sürecinden geçmiş olsa da ülkemizdeki psikolojik danışmanlar, daha çok mesleki rehberlik odaklanmaktalar. (Duyan ve Özbeşler,2009)

Okullarda içe dönük ,dışa dönük ve sosyal sorunların ele alınmasında profesyonel yaklaşımlara ve ekip çalışmasına gereksinim vardır. “Bu durumda, okul ortamlarında farklı disiplinlere de yer verilmelidir. Özellikle öğrencilere ve ailelerine ekip çalışması anlayışında daha iyi hizmet verilebilmesi için mesleki etkinlik odağı, çevresi ya da farklı yaşam durumları içinde birey olan sosyal hizmet disiplininin okul ortamlarında yer almasının gerekliliği düşünülebilir.”(Duyan ve Özbeşler,2009)

Çocuğun kendisinden ya da çocuk-aile-okul ilişkilerinden kaynaklanan pek çok sorunun çözümünde çocukları psiko-sosyal yönden destekleyecek meslek elemanlarına (psikolojik danışman ve rehber, sosyal hizmet uzmanı, psikolog, vb.) ihtiyaç vardır (Kılıç, 2014). Ama maalesef, mevcut

durumda Türkiye’de ve Dünya’da bu psiko-sosyal destek hizmetleri gelişmediği için çocuk ve gençler şiddet, zorbalık, istismar, madde bağımlılığı gibi birçok problemle çoğu zaman tek başlarına mücadele etmek zorundadırlar. Özellikle ülkemizde var olan hizmetler öğrencilerin risk faktörleriyle karşılaşmasına engel olamamakta, bu tip sorunların çözümünde yetersiz kalmaktadır. Okul ortamında görev tanımları yapılmış bir psiko-sosyal ekibin (psikolog, psikolojik danışman ve rehber, sosyal hizmet uzmanı) uyum içinde çalışması çocukların refahının arttırılması ve gelişimlerine olumlu katkı sağlamaktadır. . (Özkan ve Kılıç, 2014)

2. OKULLARDA ORTAMLARINDA DIŞA DÖNÜK PROBLEMLER

2.1 Sınıf içi davranış problemlerinin doğası ve kapsamı

Çocuklar üzerinde olumsuz etkileri olan dışa dönük, rahatsız edici davranışların içinde sınıf içi davranış problemleri, tehdit ve cinsel taciz yer almaktadır.Sınıf içi davranış problemleri, "öğrencilerin sıralarını terk etmelerini,bağırmalarını, gürültülü ya da düzensiz olmalarını, öğretmenin yönergelerine uymamayı ve kopya çekmeyi" içermektedir.

Eğitimi aksatan bu sınıf içi davranış problemleri birkaç durum veya durumlardan meydana gelebilir.. Örneğin, bir öğrenci sınıfta "sınıfın palyaçosu” ya da "sınıfın sorun çıkaranı” rolünü üstlenebilir. Çünkü bu davranış şekli okul ödevlerini yapamayan "aptal bir öğrenci” olarak bilinmekten yerine “sınıfın yaramazı” olarak anılmak daha az rahatsız edicidir. Çoğunlukla, öğrencilerin sınıf içinde gösterdikleri sorunlu davranışlar arkadaşlar ile etkileşim sonucunda ya provoke edilmekte ya da daha fazla şiddetlenmektedir. (Dupper,2003)

4
2.2 Okullarda akran cinsel tacizlerinin doğası ve kapsamı

Akran cinsel tacizi, eğitimcilerin ve sosyal hizmet uzmanlarının karşılaştıkları önemli bir problemdir.AAUW çalışması tarafından yapılan bir çalışmada akran cinsel tacizinin türleri, cinsel yorumlarda bulunma, cinsel dedikodular yayma gibi fiziksel olmayan biçimlerden, dokunma, tutma, çimdikleme gibi fiziksel olanlara kadar değişiklik göstermektedir.

AAUW araştırmasında, kızlar okulda cinsel tacize maruz kalmaları sonucunda "okula gitmek istemedikleri” (yüzde 33), "sınıfta çok fazla konuşmak istemedikleri” (yüzde 32) ve "okulda derslere adapte olmakta zorlandıkları” (yüzde 28) gibi tepkiler verdiklerini bildirmişlerdir. Cinsel tacize maruz kalma sonucunda, kızların yüzde 64’ü "utanç” yaşadıklarını, yüzde 52’si "daha utangaç” hissettiklerini ve yüzde 43’ü de kendilerine olan güvenlerinin azaldığını bildirmişlerdir. Çocuklara yönelik cinsel bilgilendirme ülkemizde sürekli ihmal edilen bir konudur. Ailede ve okullarda çocukların gelişimine uygun cinsel bilgilendirme eksikliği kitlesel iletişim araçlarının doğru model olmayışıyla bir araya geldiğinde bu tür olayların gerçekleşmesi şaşırtıcı gözükmemektedir

Tacizler, dava açılması ve okul yaptırımları ile sonuçlanıyor olsa da temel müdahale stratejisi olarak bu yetersizdir. Bunun yerine, müdahalelerin engelleyici ve kapsamlı olması gerektiğini okul atmosferindeki olumsuz şartlara odaklanmalıdır. (Kopels ve Dupper,1999). Bu müdahaleler, akran cinsel tacizine karşı net politikaların, şikâyette bulunma prosedürlerinin, kurbanlara uygun yardımın ve öğrenci ve öğretmenler için duyarlılık eğitimlerinin geliştirilmesini içermelidir.(Dupper,2003)

2.3 Okullarda saldırganlık ve şiddet

Saldırganlığın, davranışçı yaklaşım açısından yapılan tanıma göre bir davranış başkasına zarar veriyorsa saldırgan davranış, duygusal tanımlara göre saldırganlık, öfke duygusunun yol açtığı bir davranıştır. Güdüsel tanımlara göre saldırganlıkta niyette önemlidir. (Aktaş, 2001).(Freedman, Sears ve Carlsmith (1989: 191).(Dupper,2003)

Şiddet, “yaralamak ya da zarar vermek amacıyla kullanılan fiziksel “güç ve kuvvetin, başkalarını birtakım haklardan mahrum edebilecek şekilde adaletsiz bir biçimde kullanılmasıdır.

Çocukların saldırgan davranışları başkalarını gözleyerek ve model alarak öğrendiklerini belirtmektedir. Bunun tersi de doğrudur. Çocuklar. Saldırganlığın bireysel ve çevresel özelliklerin etkileşimi sonucunda oluştuğunu öne süren görüşler de bulunmaktadır. Bu görüşlere göre bireysel özellikler, sosyal ve duygusal zorluklar, düşük benlik saygısı, akranları tarafından dışlanma ve akademik başarısızlıktır (Miller, 1994).(Dupper,2003) Çevresel özellikler ise yoksulluk, alt sosyo-ekonomik düzey, işsizlik, ailenin çocuklara yönelik denetim eksikliği, çocuklara sosyal desteğin sınırlı oluşu, çocuğa uygun model olma yetersizlikleri ve aile içi çatışmalardır (Coie vd., 1993).

5

Öğrenciler çeşitli sebeplerden dolayı okullarda zorbalığa maruz kalmaktadırlar.Arkadaşları tarafından fiziksel olarak çekici bulunmayan ya da modaya uygun giyinmeyen kızlar, genellikle zorbalığın kurbanları olmaktadırlar. Fiziksel olarak fazla gelişmiş ya da bazı bakımlardan uyumlu olmadığı düşünülen kızlar da muhtemelen zorbalığa maruz kalmaktadırlar. Erkekler genellikle tipik maço erkek imajına uymaz ise genellikle zorbalığa maruz kalırlar. Farklı dinleri olan öğrenciler, farklı ve benzeri olmayan kıyafetler giyenler, fiziksel zayıflıklar sergileyen ya da görünüşü itibarı ile farklılıklar arz edenler de muhtemelen okullarda zorbalığa maruz kalırlar (Furiong vd., 1995; Shakeshift vd., 1995)

Zorbalığa maruz kalanların okul başarısı düşük olabilir çünkü dikkatleri okul derslerinden daha ziyade zorbalık eylemlerinden nasıl zarar görmeden kaçınabilecekleri üzerine odaklanmaktadır (Chandler, Nolin&Davies, 1995

Okul sosyal hizmet uzmanları, saldırılara maruz kalanları korumak için her türlü çabayı göstermeli ve diğer okul çalışanlarından da bu yönde ellerinden gelen çabayı göstermelerini istemelidirler.Zorbalık eylemleri ile başa çıkma da sergilenecek ilk davranış, zorbalar ile bireysel olarak konuşup onlara zorbalığa asla taviz verilmeyeceğini ve bunun hemen sona ereceğini söylemektir. Zorbalık eylemlerinin kurbanları ile çalışırken unutulmamalıdır ki bu kurbanlar "konuşmaları” durumunda daha fazla zorbalık ile karşılaşacakları yönünde tehdit edilirler.Bu tehditlerden korkmak,kurbanların sessizce acı çekmeye devam etmelerine sebep olabilir ve hatta bu çocuklar ebeveynlerinden okul ile temasa geçmemelerini bile isteyebilirler (Olweus, 1993) .(Dupper,2003)

Okul sosyal hizmet uzmanının şiddet ve zorbalığı önlemedeki rolleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Çocuklarda ve Gençlerde Olumlu Kimlik Gelişimine Yardımcı Olmak,Akademik başarı, gelir ve diğer ön koşullar olmaksızın çocuklara okul ve toplumsal faaliyetlere katılma fırsatları vermek,Aileler ve öğretmenler için olumlu davranışların oluşturulması ve onaylanmasına yönelik eğitim programları hazırlamak ve Farklı becerileri ve kariyer seçeneklerini keşfetme ve bireysel güç ve yetenekleri inşa etme fırsatları sağlamak bu rollerdendir. gibi özellikler bu faktörlerdendir

2. Çocuklarda ve Gençlerde Kendine Yeterliliği Geliştirmek(başa çıkma becerileri geliştirme konusunda eğitmek)

3. Çocuklarda ve Gençlerde Özdenetim Becerilerini Kazandırmak,Saldırgan davranışları dizginlemeye yönelik aile eğitim programları düzenlemek ya da düzenlenen programlara katılımı sağlamak

4. Çocuklarda ve Gençlerde Sosyal İlişki Becerileri Geliştirmede Yardımcı Olmak

5. Gençlerin Toplumu Destekleyen İnanç Sistemi Geliştirmelerine Yardımcı Olmak(Dupper,2003)

6

2.4 Okullarda saldırganlık ve şiddeti artıran risk faktörleri

2.4.1. Personel Özellikleri(Öğretmen, yönetici ve diğer çalışanlar)

Öğrenci davranışlarını yönetme yetersizliği,öğrenci gelişimi için düşük destek ,yetersiz iletişim becerileri,saldırgan liderlik tarzı,sorun/çatışma çözme konusunda yetersizlik,olumsuz model gibi özellikler bu faktörlerdendir. (Dupper,2003)

2.4.2 Öğrenci Özellikleri

Okula karşı olumsuz tutum,zayıf öz güven,aile yapısı,düşük akademik başarı,sosyal uyum yetersizliği,şiddet mağduru olma,kontrol edilemeyen öfke,disiplin sorunları geçmişi,madde-alkol kullanımı,kültürel yapısı gelişimsel zorluklar,gibi özellikler bu faktörlerdendir. . (Dupper,2003)

2.4.3 Okulun İklimi ve Kültürü

Adaletsiz uygulamalar,disiplin politikasının açık-seçik olmayışı,okulun güvensiz algılanması (yaygın korku ve endişe),cezaya ilişkin kontrol metotlarının sıkça kullanımı ,öğrenci özgürlüğünün sınırlı olması, öğrenci-veli katılımı eksikliği gibi özellikler bu faktörlerdendir. (Dupper,2003)

2.4.4 Okulun Fiziksel Özellikleri

Öğrenci mevcudunun fazlalığı,bakımsız ve çekici olmayan görünüm (Kırık camlar, korumasız merdivenler,yüksek duvarlar vs.)güvenlik önlemleri yetersizliği,her bölümü kontrol edilemeyecek kadar büyük okul binası,uygun olmayan okul bölgesi gibi özellikler bu faktörlerdendir. (Dupper,2003)

2.4.5 Okulun Sosyal Özellikleri

Sınırlı program seçenekleri,rekabete dayalı değerlendirme yöntemleri,zayıf okul yönetimi, okul-aile iş birliği eksikliği,sosyal destek sistemleri yetersizliği,yetersiz okul sonrası aktiviteler gibi özellikler bu faktörlerdendir. (Dupper,2003)

3 Bilişsel Davranışçı Müdahaleleri:

3.1 Bilişsel-Davranışsal Stratejiler

Modelleme Sosyal hizmet uzmanları durumu nasıl değerlendirdiğini anlatır ve çeşitli çözümlerde bulunur ve her bir çözümün olası sonuçları üzerinde tartışır. Rol-oynama egzersizleri Öğrencilere kişiler arası sosyal bilişsel becerileri kazanma ve uygulama fırsatı verir.Davranışsal olasılıklar Öğrencilere kendilerini değerlendirmeleri ve ilgili standartları değiştirmeleri için ödüller sunulur. Kendini gözlemleme ve eğitme Öğrencilere uyarılma durumlarını doğru bir biçimde gözlemlemeleri, kendilerini sinirlendiren davranışları tanımaları ve ani tepkiler vermelerini engelleyecek kişisel yönergeleri kullanma yönünde yardım sağlanır. Örneğin, okul sosyal hizmet uzmanı, öğrencilere belirli becerileri gösterir ve öğretir (bireysel ya da grup olarak) ve bu konularda ebeveynlerin ve velilerin sağlayabilecekleri destekleri haftalık tablolar yoluyla ortaya koyar.

7

Problem-çözme eğitimi Öğrencilere problemi tanımlama, hedefleri belirleme, alternatif

çözümler yaratma, çözümleri değerlendirme, bir çözümü seçme, bir plan hazırlama ve uygulama becerileri öğretilir.Problem Çözme Becerisi, çocukların düşünmeden tepki verme ve rahatsızlık yaratma gibi olumsuz davranışlarını azalttığını ve öğrencilerin sınıfta, evde ve diğer öğrenciler ile iş birlikçi ve sosyalleşme yönelimli davranışlar sergilemelerini artırdığını düşünülmektedir. (Dupper,2003)

3.2 İkinci Adım Uygulaması

İkinci adım, öğrencilere şiddeti engellemek için çeşitli beceriler kazandırmayı hedefleyen bir programdır. Bu programda, öğrencilerin sosyal ilişki kurma becerilerini artırmak, fevriliği ve saldırgan davranışları azaltmak için empati becerileri kazandırmak, ani tepki kontrolü becerileri ve sinir yönetim becerileri geliştirme için hazırlanmış sosyal beceriler müfredatıdır (Larson, 1994). İkinci Adım müfredatı her birisi 35 dakika süren sınıf ortamında hafta da bir ya da iki kez yapılan 30 dersten oluşmaktadır. Dersler tartışma ve rol-oynamaların temelini oluşturan bir senaryoya eşlik eden fotoğraf ve ders kartlarından oluşmaktadır. Son dönemlerde yapılan çalışmalarda bir araştırmacı takımı şu sonuca varmıştır, "İkinci adım şiddet önleme müfredatı, fiziksel açıdan saldırganlık gösteren davranışları orta düzeyde azalmakta iken sosyal yakınlaşma içerikli davranışlarda da bir miktar artışa yol açmaktadır. İkinci adım şu anda Amerika ve Kanada’da 10000’den daha fazla okulda uygulanmaktadır. (Dupper,2003)