Taşıma Belgeleri’nin Bankalarca Teminat Olarak Kabul Edilmesinin Koşulları
Taşıma şirketleri tarafından düzenlenmiş, sevk tarihini içeren, sevk
edildiğini gösteren, ihbar kaydı taşıyan, temiz olan ve bayat olmayan bir
konşimentonun KIYMETLİ EVRAK olma özelliğinin, bankalarca, malın değeri
kadar veya daha az nakit krediye konu edilebilmesi için öncelikle bu
konşimentonun DENİZ KONŞİMENTOSU olması ve sonra da şu koşullara
uygun olması gerekir;
Banka emrine veya namına düzenlenmiş olmalıdır.
Bütün orijinal nüshalar bankaya ibraz edilmelidir.
Navlun ödenmiş olmalıdır.
Taşıma Belgeleri Çeşitleri
Taşıma Belgeleri üç grup altında incelenir. Bunlar;
Deniz Konşimentosu,
Özellikli Konşimentolar,
Diğer Taşıma Belgeleridir.
1. DENİZ KONŞİMENTOSU
Deniz konşimentosu, taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine tek taraflı
olarak düzenlenen bir belgedir. Bu belge ile taşıyıcı malı teslim aldığını ve varış
yerinde alıcıya teslim edeceğini beyan edeceği sözleşme beyan eder. Deniz
konşimentosu, ciro ve teslim yolu ile malların mülkiyetinin de devrini sağladığı
için kıymetli evrak niteliğinde olan, diğer taşıma belgelerinden ayrı özellikte bir
evrak Deniz Konşimentosu Kıymetli Evrak olma özelliğini TTK 1120.
maddesinden alır. Konşimentolar devir yönünden üç şekilde düzenlenir. Bunlar;
Nama yazılı konşimento,
Emre yazılı konşimento,
Hamiline yazılı konşimentodur.
Malların yükleme konumlarına göre 2 şekilde konşimento düzenlenebilir. Bunlar;
Tesellüm Konşimentosu: Bu konşimento, yükletenin malları taşıyıcıya teslim ettiğini, taşıyıcının malları teslim aldığını ve fakat hangi tarihte, hangi gemi ile sefer ile taşınacağını bildirmeyen ve “Yüklenmek üzere teslim alınmıştır- tesellüm” kaydı taşıyan konşimentodur. Bu konşimentolar bankalarca kabul edilmezler.
2. Yükleme Konşimentosu: Mallar gemiye yüklendiğinde taşıyıcısı veya acentesi tarafından düzenlenir. Bu konşimentoların düzenlenme tarihidir. Bankalar bu çeşit konşimentoları kabul ederek krediye esas teşkil ederler. Çünkü bu konşimentolar, malın taşıma vasıtasına yüklendiğini, taşıma acentesine kabul edilip sevk yerine götürüleceğini gösteren tam özelliklere sahip taşıma belgesidir.
2. Yükleme Konşimentosu: Mallar gemiye yüklendiğinde taşıyıcısı veya acentesi tarafından düzenlenir. Bu konşimentoların düzenlenme tarihidir. Bankalar bu çeşit konşimentoları kabul ederek krediye esas teşkil ederler. Çünkü bu konşimentolar, malın taşıma vasıtasına yüklendiğini, taşıma acentesine kabul edilip sevk yerine götürüleceğini gösteren tam özelliklere sahip taşıma belgesidir.
2. ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR
Özellikli konşimentolar aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
Kısa Konşimento: Kısa konşimentoların özelliği taşıma şartlarının konşimento ön yüzünde kısaca gösterilmesi sözleşme metninin konşimentonun arkasında yer almasıdır. Bu nedenle, bu konşimentolara, arkası boş konşimento denilir. Günümüzde birçok ülkede bu tür konşimentolar oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bankalar, taşıma şartlarının bir kısmını kendisinden başka bir kaynağa veya belgeye atıfta bulunmak suretiyle düzenlenmiş konşimentoyu reddedemezler.
Kısa Konşimento: Kısa konşimentoların özelliği taşıma şartlarının konşimento ön yüzünde kısaca gösterilmesi sözleşme metninin konşimentonun arkasında yer almasıdır. Bu nedenle, bu konşimentolara, arkası boş konşimento denilir. Günümüzde birçok ülkede bu tür konşimentolar oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bankalar, taşıma şartlarının bir kısmını kendisinden başka bir kaynağa veya belgeye atıfta bulunmak suretiyle düzenlenmiş konşimentoyu reddedemezler.
Düzgün Hat Konşimentosu: Bu konşimento aynı hat üzerinde tarifeli olarak, sürekli sefer yapan gemiler tarafından düzenlenir. Geminin uğrayacağı limanlar ve taşıma ücreti tarifeye bağlı olduğu için bu tür konşimentolar, CIF yükleme yapan ihracatçı ve FOB teslim alan ithalatçı tarafından tercih edilir. Aynı hat üzerinde çalışan gemi şirketleri birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif gibi konularda ortak bir ücret belirlenir. Bu işleme “Lineer Terms” denilir. Düzgün hat konşimentosu ciro edilemez.
