İnformasiyanın kodlaşdırılması Heydərli UrfastrreplN

Mətn və digər verilənlərin kodlaşdırılması
Məntiqi verilənlər yalnız iki qiymətdən ibarətdir: yalan və doğru. Kompüterin daxili kodu ikilik say sistemi olduğundan, məntiqi verilənlərin təsviri belə sadə üsulla aparılır:
Yalan → 0 (False)
Doğru → 1 (True)
1963-cü ilə qədər hesablama texnikası mətnlərin kodlaşdırılması standartına malik deyildi. Mətni verilənlərin daxil və xaric edilməsi məqsədilə teleqraf rabitəsindən məlum olan qurğular, yəni teletayp və elektrik yazı makinası istifadə edilirdi. EHM-lər üçün kod simvollarının standartlaşdırılmasına 1963-cü ildə ASCII-nin birinci versiyası yaradılan dövrdə ilk təşəbbüs edilmişdir. Bu versiyada kod sisteminin çatışmazlığı çox idi. Buna görə də 1968-ci ildə ASCII-nin ikinci versiyası hazırlandı.
ASCII kodlaşdırma sistemində hər simvol 8 mərtəbəli 2-lik rəqəmlə kodlaşdırılır və 8 bit (1 bayt) informasiya daşıyır. ASCII (American Standard Code for Information Interchange) sandartı 256 simvolu kodlaşdırmağa imkan verir ki, onun da ilk 32 (0-dan 31-ə qədər) kodu çap işarələrilə göstərilmir. Onlara aiddir: idarəedici kodlar (uzaq qurğuları, məsələn printeri idarə edir); formatlaşdırma kodları (məlumatın tərtibatı üçün); ayırıcı kodlar (verilənlər dəstinin strukturlaşdırmaq üçün). 32-ci simvol boşluğa (probel) uyğundur. 127-yə qədər olan digər kodlar rəqəmləri, durğu və əməl işarələri, həmçinin ingilis dilli əlifbanı kodlaşdırır. 128-255-ə qədər olan hissənin isə müxtlif variantları var və bu hissədə milli əlifbaların simvolları kodlaşdırılır. Lakin eyni bir mətndə bin neçə milli əlifbadan istifadə edilməsi mümkün deyildir.
ASCII kodundan fərdi kompüterlərdə simvol tipli verilənlərin təsviri üçün istifadə olunur. Ümumi təyinatlı kompüterlərdə isə simvol verilənlərin təsviri üçün beynəlxalq miqyasda qəbul olunmuş EBCDIC (Expanded Binary Coded Decimal Interchange Code – informasiya mübadiləsi üçün genişləndirilmiş ikilik kodlaşdırılmış kod) və onun rus hərfləri ilə genişləndirilməsindən ibarət olan ДКОИ (Двоичный Код для Обмена Информацией) kodundan istifadə olunur.
ASCII kodu dünya miqyasında milli əlifbaların hamısının kompüterdə təsvirinə imkan vermir. O, cümlədən simvollarının sayı çox olduğundan 128-dən 255-ə kimi aralıqda yerləşdirilə bilinməyən bir çox əlifba var (çin, yapon, Koreya və s.). Odur ki, simvol tipli verilənlərin təsviri üçün UNICODE (UNIversal CODE – universal kod) adlanan standart koddan istifadə edilir. UNICODE 1987-ci ildə XEROX-dan Co Beker, APPLE-dan Li Kollins və Mark Deyvisin birlikdə universal simvol dəstini yaratmağa başlaması ilə meydana çıxıb. Bu kodlaşdırma sisteminin əsasında üç prinsip durur:
1) Hər bir simvolun unikal adı olur
2) Hər bir simvolun kodlaşdırma cədvəlində mövqeyi ilə müəyyən edilən unikal nömrəsi vardır.
3) Hər bir simvol 16 mövqeli ikilik kodla ifadə olunur.
16 bitlə 65536 müxtəlif simvol kodlaşdırmaq olar. UNICODE cədvəllərinin ilk 128 kodu ASCII cədvəlinin əsas hissəsi ilə eynidir. UNICODE 28 min hərf, işarə, heca, dünya milli dillərinin hieroqliflərini əhatə edir və cədvəldə 30 mindən artıq yer ehtiyatdadır.