18. Osmanlı ile Rusya arasındaki ilk Antlaşma 1700 İstanbul Antlaşması’dır.
19. İlk Osmanlı Bankası,1847 Bank-ı Der saadet’tir.
20. Avrupa’ya ilk defa öğrenim için öğrenci gönderilmesi, II. Mahmut
21. İlk defa halkı Müslüman-Türk olan bir bölgenin elden çıkışı, Kırım, Küçük Kaynarca
22. Rusya’ya ilk savaş tazminatı Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla verildi.
23. Nizam-ı Cedit askerlerinin ilk ve son başarısı Fransızlara karşı Mısır’da- 1802 oldu.
24. İlk çiçek aşısı, ilk kumaş fabrikası, ilk kâğıt fabrikası, ilk matbaa, ilk itfaiye teşkilatı, ilk karakalem portre çalışması, ilk batılaşma hareketleri Lale devridir.
25. Batı tarzı ilk askeri ıslahat 1730,I.Mahmut
26. Halktan ilk kez iç borçlanma yoluyla para toplanması Esham-ı Tahvilat ismi ile 1757 III. Mustafa.
27. İlk geçici elçilik Fransa’ya açıldı. Lale devrinde,28 Mehmet Çelebi Paris’e gönderildi.
28. İlk sürekli elçilik uygulaması III. Selim döneminde oldu. Yine Paris’e açıldı.
29. Islahatlarla ilgili rapor hazırlatan ilk Padişah III. Selim’dir.
30. Fransız ihtilalinin milliyetçilik düşüncesinin ilk etkili olduğu ülke Osmanlı İmparatorluğudur.
31. Osmanlıdan ayrılmak için ilk isyan eden millet Sırplardır.(1804)
32. Osmanlıdan ilk ayrılan millet Yunanlılardır.1829 Edirne Antlaşması.
33. Osmanlıdan ayrılan son Balkan Devleti Arnavutluktur.(1913)
34. Valisinin pazarlıklarına boyun eğen ilk Osmanlı Padişahı, II. Mahmut’tur. Mısır valisi Kavalalı’nın şartlarını kabul etmiştir.
35. Ruslar Anadolu topraklarına ilk defa 1828–29 Osmanlı-Rus savaşı ile girdiler. Ardahan ve Kars’ı ele geçirdiler.
36. Kuzey Afrika’da kaybedilen ilk toprak Cezayir’dir.1830 Fransa Antlaşması.
37. Rusya ilk defa 1833 Hünkâr iskelesi Antlaşması ile donanmasını Akdeniz’e sokma hakkını elde etti.
38. Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki hâkimiyetini tek başına kullandığı son Antlaşma 1833 Hünkâr İskelesi Antlaşmasıdır.
39. Boğazlar ilk defa Hünkâr İskelesi Antlaşmasıyla bir siyasi pazarlık haline getirildi.
40. Osmanlı devleti ilk defa 1856 Paris Antlaşması ile bir Avrupa Devleti sayıldı.
41. Osmanlı’da ilk dış borç 1854 yılında Abdulmecid tarafından İngiltere’den alındı.
42. Padişahın yetkilerini sınırlayan ilk gelişme 1808 Sened-i ittifak’tır.
43. İlk yurt dışı seyahatine çıkan Osmanlı Padişahı,1867 Abdülaziz’dir.
44. İlk yurt dışı sergisi, 1851 Londra’da Tarım ve sanayi ürünlerini sergilediğimiz sergidir.
45. Türkiye’de ilk sergi 1863 Sultan Ahmet Meydanındaki sanayi ürünleri sergisidir.
46. İlk resim sergisini açan ressam, Şeker Ahmet Paşa’dır.
47. İstanbul’da açılan ilk tünel 1873,Abdülaziz dönemindedir. Dünya’nın 3.tüneli’dir.
48. Osmanlı’da ilk vapur 1827,II. Mahmut dönemindeki Buğu gemisi
49. İlk kıyafet kanunu 1829,II. Mahmut. Fes, setre, pantolon
50. İlk gazete, Takvim-i Vekayi (1831),II. Mahmut, resmidir.
51. İlk Telgraf (1854) Abdulmecid.
52. İllere ilk defa vali gönderme, II. Mahmut
53. İlk nüfus sayımı, II. Mahmut,(1831)
54. Piyanist olan ilk ve tek Osmanlı Padişahı V.Murat’tır.
55. İlk posta (İstanbul-İzmir arası 1823),polis ve karantina teşkilatları, II. Mahmut
56. İlk defa ülke içinde seyahatlere çıkan Padişah, II. Mahmut’tur.
57. İlk muhtarlık uygulaması, II. Mahmut dönemindedir.
58. Devlet dairelerine resmini astıran ilk Padişah, II. Mahmut’tur.
59. İlk kâğıt para(kaime) basıldı.1840Abdulmecid
60. İlk demir yolu 1866’da İzmir-Aydın arasında işletmeye açıldı.
61. Osmanlı posta teşkilatı(1841).
62. İlk kahvehanenin açılışı (1854) İstanbul-Tahtakale
63. Kaybedilen topraklardan yapılan ilk göç 1806–1812 Osmanlı-Rus savaşı sonunda Balkanlardan Anadolu’ya yapılan göçtür.
64. İstanbul’a ilk otomobil’in gelişi 1895
65. Osmanlıya ilk telefonun gelişi II. Meşrutiyet
66. 19.y.y’ın en büyük göç olayı 1877–78 Osmanlı-Rus savaşı sonucu yapılan göçtür.
67. İlk Türk kadın romancısı Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı Fatma Aliye Hanım’dır.
68. İlk mecburi ilköğretim, II. Mahmut
69. Aydınlar tarafından tahtan indirilen ilk Padişah Abdülaziz’dir.(Genç Osmanlılar tarafından)
70. Osmanlı’da ilk rasathane, III. Murat döneminde Takuyyittin Mehmet tarafından kuruldu.
71. En uzun süre tahtta kalan padişah, Kanuni, 46 yıl.
72. En kısa süre tahtta kalan padişah V. Murat, 5 ay.
73. İlk uçağımız, 1912 Mehmet Reşat’ın cülus töreninde kullanıldı
74. İlk Havaalanımız,1912 Yeşilköy Havaalanı
İNKILAP TARİHİNDE İLKLER
1 Osmanlı’da halkın ilk defa yönetime katılması,1.Meşrutiyet
2. Osmanlı’da Parlamenter sisteme ilk defa geçilmesi.1. Meşrutiyet
3. Osmanlıda Anayasal düzene ilk defa geçiş,1.Meşrutiyet
4. Türk tarihinin ilk Anayasası, Kanun-u Esasi, 1876
5. Türk siyasi tarihinin ilk partisi, İttihat Terakki -1907
6. Türk siyasi tarihinin ilk muhalefet partisi, Ahrar- 1908
7. Osmanlıda rejime karsı çıkan ilk isyan, 31 Mart isyanı–1909
8. Ordunun ilk defa yenilikleri koruduğu olay, 31 Mart isyanı, Hareket ordusu
9. Meclis kararıyla görevden alınan ilk padişah, II. Abdülhamit,1909
10. Türk siyasi tarihinde ilk çok partili yaşam, II. meşrutiyet
11. Osmanlının Kuzey Afrika’da kaybettiği ilk toprak, Cezayir 1830 Fransa
12. Osmanlının kuzey Afrika da kaybettiği son toprak, Trablusgarp, 1912 Uşi Ant.
13. M. Kemalin ilk görev yeri Şam, V. Ordu, kurmay yüzbaşı
14. M. Kemalin ilk katıldığı savaş, Trablusgarp, 1911–12
15. Birinci Balkan savaşında Osmanlıya ilk saldıran devlet, Karadağ
16. İkinci Balkan savaşında ilk çatışma, Sırbistan-Bulgaristan
17. M. Kemalin katıldığı balkan savaşı, II. Balkan savaşı
18. Osmanlının izlediği ilk siyaset Osmanlıcılık
19. Osmanlının izlediği son siyaset Türkçülük
20. Birinci Dünya savaşını ilk başlatan devlet Avusturya-Macaristan
21. Birinci Dünya savaşı öncesinde ilk oluşan grup, Üçlü İttifak–1882(Almanya-Avusturya-İtalya), üçlü itilaf ise1907(İngiltere-Fransa-Rusya)
22. Birinci Dünya savaşından ilk çekilen itilaf devleti, Japonya 1914 Ağustos-Kasım arası savaştı.
23. Birinci Dünya savaşında saf değiştiren itilaf devleti, İtalya–1915
24. Birinci Dünya savaşına en son katılan ittifak devleti, Bulgaristan -1915
25. Birinci Dünya savaşına en son katılan itilaf devleti, Yunanistan 27 Nisan 1917
26. Birinci Dünya savaşından ilk çekilen ittifak devleti, Bulgaristan-Selanik ateşkesi 29 Eylül 1918
27. Birinci Dünya savaşından en son çekilen ittifak devleti, Almanya, Redhondes Ateşkesi
28. Birinci Dünya savaşında ilk barış, Almanya ile Versay, 1918
29. Birinci Dünya savaşında son barış, Osmanlı, Sevr 1920
30. Birinci Dünya savaşında ilk açtığımız cephe, Kafkas Cephesi, 22 Aralık 1914
31. Birinci Dünya savaşında son açılan cephemiz, Suriye-Filistin, 1918–1917
32. Birinci Dünya savaşında ilk kapanan cephemiz, Çanakkale,1916 Ocak
33. Birinci Dünya savaşında son kapanan cephemiz, Yemen-Hicaz
34. Tank, uçak denizaltı, makineli tüfek ve zehirli gazlar ilk olarak I. Dünya Savaşında kullanıldı.
35. Birinci Dünya savaşında başarılı olduğumuz tek cephe, Çanakkale Cephesi
36. İstanbul un ilk defa (fiilen) işgali, 13 Kasım 1918
37. Mondros’tan sonra yapılan ilk işgal, 3 Kasım 1918, Musul
38. Türk halkının işgallere karşı ilk tepkisi, Direniş Cemiyetleri kurmak.
39. İlk kurulan direniş cemiyeti, Trakya Paşa eli Cemiyeti, 15 Aralık 1918
40. Kuvay-ı Milliye ilk olarak, Batı Anadolu’da Yunanlılara karşı ortaya çıktı.
41. İşgallere karşı ilk direniş, Hatay-Dörtyol, Kara Hasan Paşa
42. Yunanlılara ilk kurşun, Hukuk-u Beşer Gazetesi Yazarı Hasan Tahsin
43. Türk milli mücadelesinin haklılığını gösteren ilk uluslar arası belge, Amiral Bristol Raporu
44. Mustafa Kemal’ in resmi görevine ilk kez ters düşmesi, Havza Genelgesi
45. İlk defa Mondros ve itilaf devletlerine açıkça karşı çıkma, Havza Genelgesi
46. İlk defa Osmanlı hükümetine açıkça karşı çıkma, Amasya Genelgesi
47. Kurtuluş Savaşının amacı gerekçesi ve yönteminin ilk defa belirlendiği genelge veya belge Amasya Genelgesi
48. Ulusal Egemenlik temeline dayalı bir devlet düzeninden ilk defa bahsedilmesi, Amasya Genelgesi
49. Ulusal hareketi fiiliyata döken ilk resmi belge, Amasya Genelgesi
50. Manda ve himaye ilk kez, Erzurum Kongresinde reddedildi.
51. Ulusal Egemenliğin koşulsuz ve kesin olarak sağlanacağı ilk kez, Erzurum Kongresinde belirlendi.
52. Temsil Heyeti ilk kez Erzurum kongresinde oluşturuldu, 9 kişilik.
53. İlk kez mili sınırlardan Erzurum Kongresinde bahsedildi.
54. Amasya Genelgesinin esasları ilk kez Erzurum Kongresinde karara dönüştü.
55. İstanbul Hükümetine karşı geçici bir hükümet kurulması gerektiği ilk defa Erzurum Kongresinde söylendi.
56. M. Kemalin sivil olarak yaptığı ilk faaliyet, Erzurum Kongresidir.
57. M. Kemalin başkanlık yaptığı kongreler, Erzurum ve Sivas Kongreleridir.
58. ilk ve tek milli kongre, Sivas Kongresi
59. Manda ve himayenin kesin olarak reddedilmesi, Sivas Kongresi
60. Kurtuluş savaşını tek elden yönetmek için yapılan siyasi örgütlenmede ilk büyük adım, Sivas Kongresi
61. Temsil heyetinin ilk Yürütme görevi, A. F. Cebesoy’u Batı Cephesi Komutanlığına ataması.
63. İlk bölgesel kongre- Balıkesir Kongresi–27 Haziran1919
64. Batı cephesi ilk olarak Balıkesir –Alaşehir Kongresi ile oluşturuldu. Temmuz ve Ağustos 1919
55. Batı Cephesi Kuvay-i Milliye birliklerine atanan ilk komutan, A.F.Cebesoy
66. Temsil Kurulunun bir hükümet gibi hareket ettiğini gösteren ilk gelişme, Sivas Kongresi.
67. Temsil Kurulunun ilk yürütme görevini yapması, A.F.CEBESOY’UN Sivas Kongresinde Batı Cephesi Kuvay-i Milliye Birlikleri Komutanlığına atanması.
68. Temsil Kurulunun ilk siyasi başarısı Sivas Kongresinden sonra Damat Ferit hükümetinin düşürülmesi
69. İlk milli mücadele gazetesi, İrade-i Milliye Sivas’ta, daha sonra Ankara’da ismi Hâkimiyet-i Milliye olarak değiştirilecektir.
70. İstanbul Hükümetinin temsil heyetini resmen tanıması, Amasya Görüşmeleri
71. M. Kemalin ilk milletvekilliği yaptığı yer, Erzurum, Son Osmanlı Mebusan Meclisi üyesi
72. Ulusal sınırlarımızın kesin olarak belirlenmesi, Misak-i Milli -28 Ocak 1920
73. İstanbul’un fiilen işgali, 13 Kasım1918
74. İstanbul’un resmen işgali,16 Mart 1920
75. M. Kemal I. TBMM’ ye Ankara Milletvekili olarak katıldı.
76. İlk TBMM- 23 Nisan 1920–1 Nisan 1923 arasıdır.
77. Birinci TBMM ye karşı çıkan en uzun süreli ayaklanmalar, Azınlık İsyanları
78. TBMM’nin çıkardığı ilk kanun, Ağnam Kanunu
79. Kurtuluş Savaşında ilk askeri cephemiz, Doğu Cephesidir.
80. TBMM’ nin uluslararası alandaki ilk siyasi başarısı, Gümrü Antlaşmasıdır.
81. Ankara ‘da büyükelçilik açan ilk devlet, Gürcistan
82. Kapitülasyon hakkından vazgeçen ilk devlet, Sovyet Rusya, Moskova antlaşması.
83. Düşman işgalinden ilk kurtulan ilimiz, Maraş, 10 Şubat 1920
84. TBMM’nin açılmasından önce kurtulan iki şehrimiz, Maraş ve Urfa dır.
85. TBMM’nin ilk askeri zaferi, Gümrü Antlaşmasıdır.
86. TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun ilk askeri zaferi, I. İnönü
87. Yeni Türk devletinin ilk anayasası, 20 Ocak1921, Teşkilat-ı Esasiye
88. İtilaf devletlerinin TBMM ‘yi hukuken ilk defa tanıması, Londra Konferansı
89. TBMM ‘yi tanıyan ilk büyük Avrupalı devlet, SSCB
90. TBMM ‘yi tanıyan ilk İslam devleti, Afganistan
91. TBMM yi tanıyan ilk itilaf devleti, Fransa
92. Misak-ı Milliden verilen ilk taviz, Moskova ant. İle Batum
93. Son savunma savaşımız, Sakarya
94. Doğu sınırımıza kesinlik kazandıran antlaşma, Kars Ant.
95. TBMM’nin savaş yapmadan kurtardığı bölgeler, Mudanya ile İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya
96. Laikliğe geçişte atılan ilk adım, Saltanatın Kaldırılması 1922
97. Türkiye Cumhuriyeti’nde 23 Nisanın ilk defa resmi ve milli bayram olarak kutlanması, 1921
98. Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk Halkevleri,1932
99. Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk Köy Enstitüsü,1941
100.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı, Atatürk 1923, 4 kez cumhurbaşkanlığı yaptı
101.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Başbakanı, İsmet Paşa 1923
102.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Meclis Başkanı, Fethi Okyar 1923
103.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Genelkurmay Başkanı, Mareşal Fevzi Çakmak, 1923
104.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Siyasi Partisi, C.H.F. 1923
105.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Muhalefet Partisi, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1923
106 Ordunun ilk defa siyasetten ayrılması,19 Aralık 1924
107.Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk çok partili seçim,1946 seçimleri
108.Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk gizli oy açık sayımlı seçim, 1950
109.Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk tek dereceli seçim, 1946 seçimleri
110.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Sağlık Bakanlığı,1920
111.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Yüksekokulu, Ankara Hukuk Mektebi
112.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk özel Bankası, İş Bankası 1924
113.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk planlı kalkınma dönemi I. Beş yıllık kalkınma planı 1934
114.Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk Türkçe Hutbe, 1928
115.Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Türkçe ezan 1931–33 arası Bursa, Bursa olayı çıktı
116 Türkiye Cumhuriyeti’nin dâhil olduğu ilk uluslararası kuruluş, Milletler Cemiyeti
117.Türk kadınına verilen ilk hak, Eğitim Hakkı, 1924
118.Türk kadınının ilk defa siyasal haklarına kavuşması,1930
119.Türkiye’de ilk televizyon yayını,1968
120. THY’ nin ilk yurtdışı uçuşu,1947
121. Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk Asfalt yol yapımı, 1938
122.TBMM ve Misak-ı Milli’yi ilk tanıyan devlet, Ermenistan 3 Aralık 1920, Gümrü Ant.
123.Halkoyuna sunulan ilk Anayasa, 1961 Anayasası
124.Türkiye’de ilk radyo yayını, 1927
125.En uzun süre işgal altında kalan şehir, İstanbul,13 Kasım 1918–6 Ekim 1923
126.Türkiye’nin ilk büyükelçilik açtığı yer, Moskova, Ali Fuat Cebesoy
127.Türkiye’de ilk nüfus sayımı,1927
Cebri icra: borcunu yerine getirmeyen kimsenin devlet gücüyle borcunu yerine getirmeye zorlanması
- Butlan : hukuki işlemlerin geçersiz kabul edilmesi
- Pozitif hukuk: bir ülkede belli bir dönemde yürürlükte olan yazılı ve yazısız hukuk kurallarının hepsi
- Mevzu kukuk: bir ülkede yetkili makamlar tarafından yapılan yürürlükte olan hukuk kurallarının tümü ( Anayasa, kanun, KHK, tüzük, yönetmelik, uluslar arası anl.)
- Hukuk boşluğu: somut olaya uygulanacak hükmün kanunda ve örf-adet hukukunda bulunmamasıdır
- Kanun boşluğu: somut olaya uygulanacak hükmün kanunda ya hiö bulunmaması ya da çözümleyecek oranda bulunmamasıdır
- Kural içi boşluk: yasa koyucu tarafından bilinçli olarak bırakılmış ve hakimin taktir yetkisiyle doldurabileceği boşluktur
- Açık boşluk: somut olaya uygulanacak olayın hiç bulunmamasıdır
- Örtülü boşluk ( istisna boşluğu) : somut olaya uygulanacak hükmün yeterli olamamsıdır
- Gerçek kişilik tam ve sağ doğumla başlar
- Gerçek kişiliği sona erdiren nedenler ölüm ve gaipliktir
- Üniter devlet: devlet sınırları içinde aynı hukuk kurallarının geçerli olduğu, tek bir siyasi otoritenin egemenliği elinde tuttuğu yönetim şeklidir
- Federal devlet: devletlerin bir araya gelmesinden oluşan ve her bir devlette farklı hukuk kurallarının uygulandığı yönetim şeklidir ( ABD, almanya, kanada, avusturya, isviçre, avustralya)
- Fransa ve Türkiye hem üniter hem de laik devlettir
- Yumuşak ve çerçeve anayasa: 1921 anayasası
- Sert , kazuistik anayasa: 1924-1961-1982 anayasaları
- Meclis hükümeti sistemi: kuvvetler yasamada birleşir
- Mutlak monarşi diktatörlük: kuvvetler yürütmede birleşir
- Türkiyede ilk defa gizli oy, açık sayım- döküm esasına dayalı seçim 1950 yılında olmuştur
- Oy verme zorunluluğu ilk kez yasal bir zorunluluk haline 1982 yılında geldi
- Milletvekili seçilme yaşı 25 (2006 değişikliği)
- TBMM seçimleri 4 yılda bir yapılır
- Yerel seçimler 5 yılda bir yapılır
- Seçim dönemi bitmeden önce seçimin yenilenmesine TBMM veya Cumhurbaşkanı karar verir
- Cumhurbaşkanı tarafından karar verilmesi halinde bu durumu bakanlar kurulu ilan eder
- TBMM seçimlerin yenilenmesine dilediği zaman karar verebilir
- Cumhurbaşkanı ise TBMM başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir
- Ara seçim , iki milletvekili genel seçimi arasında TBMM üyeliklerinde boşalma olması nedeniyle yapılan seçimdir Her seçim döneminde 1 defa yapılır
- Genel seçimden 30 ay geçmedikçe ve genel seçime 1 yıl kala ara seçim yapılmaz
- TBMM üye tam sayısının % 5 i boşalırsa 90 gün içinde ara seçim yapılır
- Bir ilin veya seçim çevresinin TBMM de üyesinin kalmaması halinde boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk Pazar günü ara seçim yapılır
- YSK üyelerinin 6 sı yargıtay, 5 i danıştay tarafından seçilir
- YSK kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır
- Milletvekillerinin belli bir konuda ve 6 ayı aşmamak üzere B.K nca verilecek geçici görevi kabul etmeleri TBMM karırına bağlıdır
- Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine karar verilen milletvekili meclis kurulunun karar verdiği tarihten başlayarak 7 gün içinde anaysa mahkemesine başvurabilir
- TBMM üye tamsayısının 3/5 (beşte üç) çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verir
- Milletlerarası anlaşmaları bakanlar kurulu imzalar, TBMM kabülüne sunar, uygun bulunursa C.B onaylar resmi gazetede yayımlanır
- KHK lar R.G de yayınlandığı gün TBMM onayına sunulur, yayınlandığı gün yürürlüğe girer
- Silahlı kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından TBMM ye karşı B.K sorumludur
- TBMM nin toplantıya çağrılması:
- C.B ve meclis başkanı doğrudan çağırır
- B.K cumhurbaşkanı yoluyla çağırır
- TBMM üyelerinin 1/5 i meclis başkanı yoluyla çağırır
- İç tüzüğün yargısal denetimi anayasa mahkemesi tarafından yapılır
- Meclis iç tüzüğü onay için anayasa makemesine gönderilmez; ama C.B nı anayasa makemesine iç tüzüğün iptali için dava açabilir
- TBMM üye tam sayısının en az 1/3 ü ile toplanır (184)
- Toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır
- Karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam sayısının ¼ ünün 1 fazlasından (139) az olamaz
- TBMM kararı ile yüce divana sevk edilen bakan, bakanlıktan düşerken; başbakan yüce divana sevkedilirse hükümet düşer
- Meclis araştırması: B.K, siyasi parti grupları veya en az 20 milletvekili isteyebilir (genel görüşmede de aynı şartlar geçerli)
- Gensoru: hükümetin veya bakanın siyasi sorumluluğuna yol açar,B.K nun veya bakanın düşürülmesi üye tamsayısının salt çoğunluğuyla olur. Yalnız güvensizlik oyları sayılır
- Meclis soruşturması: başbakan veya bakanların cezai surumlulukarının araştırılmasını sağlar. TBMM üye tamsayısının en az 1/10 unun önergesi ile istenebilir
- C.B nın görev süresi 5 yıldır (2007 değişikliği) ve en fazla iki defa seçilebilr
- TBMM üyeleri içinden veya dışından gösterilmesi için 20 milletvekilinin yazılı teklifi gerekmektedir
- C.B seçimi görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde tamamlanır. C.B makamının herhangibir sebepten dolayı boşalması halinde ise seçim, boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanır
- C.B anayasa değişikliklerini halk oyuna sunabilir, kanun değişikliklerini halk oyuna sunamaz
- C.B kararnamesine yargı yolu kapalıdır
- Devlet denetleme kurulu Cumhurbaşkanlığına bağlı
- Resmi gazeteyi başbakanlık çıkartır
- Merkez bankası başkanını bakanlar kurulu seçer
- Bakanlar kurulu göreve bakanlar kurulu listesi C.B tarafından imzalandıktan sonra başlar
- Başbakan milletvekili olmak zorundadır
- Herhengibir sebeple boşalan bakanlığa en geç 15 gün içinde atama yapılır
- Genel kurmay başkanı görev ve yetkilerinden dolayı başbakana karşı sorumludur
- 2001 değişikliği ile milli güvenlik kuruluna dahil olanlar; adalet bakanı ve başbakan yardımcıları
- Olağanüstü hal : C.B + bakanlar kurulu ilan eder, resmi gazetde yayınlanır, TBMM onaylar
- Olağanüstü hal ve sıkıyönetim en çok 6 ay için ilan edilir,TBMM her defasında 4 ayı geçmemek üzere uzatabilr
- KHK lar, sıkıyönetim ve olağanüstü hal KHK ları, kanunlar, tüzükler, ülke çapında uygulanacak yönetmelikler R.G de yayınlanmak zorundadır
- Sayıştay, HSYK ve YSK yüksek mahkeme değildir
- Anayasa mahkemesi üyeleri 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar
- Siyasi partilerin mali denetimlerini anayasa mahkemesi yapar
- Anayasa mahkemesi: kanunların, KHK ların, TBMM iç tüzüğünün anayasaya şekil ve esas bakımından uygunlluğunu denetler
- Anayasa değişikliklerini sadece şekil bakımından denetler
- Şekil bakımından denetleme C.B +TBMM üyelerinin 1/5 i tarafından istenir
- Kaunun yayımlandığı tarihten itibaren 10 gün geçtikten sonra şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz
- Kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi ilk kez 1961 anayasasında kabul edilmiş
- Uyuşmazlık mahkemesi başkanını anayasa mahkemesi seçer
- Anayasa mahkemesine doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen kanun , KHk veya iç tüzüğün R.G de yayınlanmasından başlayarak 60 gündür
- Anayasa mahkemesi işin kendisine gelişinden başlamak üzere 5 ay içinde kararını verir ve açıklar
- Anayasa mahkemesinin işin esasına girerek verdiği red kararının R.G de yayınlanmasından sonra 10 yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün anayasaya aykırışıüı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunamaz
- Anayasa mahkemesinin denetimine tabi olanlar:kanunlar, KHK lar, Anayasa değişiklikleri, Meclis iç tüzüğü
- Tüzüklerin denetimini danıştay yapar
- Sayıştay üyelerini ve başkanını TBMM seçer
- Danıştay üyelerinin 1/4 ünü C.B , 3/ 4 ünü HSYK seçer
- HSYK başkanı adalet bakanıdır
- Doğal üyesi adalet bakanı müsteşarıdır
- Hakim ve savcıların denetimi adalet bakanlığının izni ile adalet müfettişleri tarafından yapılır
- Bütçe tasarısı bakanlar kurulu tarafından mali yılbaşından 75 gün önce TBMMye sunulru, TBMM bütçe komisyonu 55 gün içinde TBMM genel kuruluna sunar, mali yılbaşında kabul edilir, C.B onaylar ve mali yılbaşında yürürlüğe girer
- TBMM bütçe kanunu tasarılarının genel kurulda görüşülmesi sırasında gider arttırıcı veya gelirleri azaltıcı öneride bulunamazlar
- Bakanlar kuruluna KHK ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilemez, mahali idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması sayıştay tarafından yapılır hükmü, 2005 yılında yapılan değişklikle anayasaya girmiştir
- Yönetmelik; başbakanlık, bakanlıklar, kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılır
- Kanun olmazsa tüzük ve yönetmelik çıkartılamaz; ancak tüzük olmazsa da yönetmelik çıkartılamaz
- Milli istihbarat teşkilat, diyanet ileri başkanlığı ve emniiyet genel müdürlüğü gibi kurumlar doğrudan başbakanlığa ve diğer bakanlıklara bağlı oldukları için kamu tüzel kişilikleri yoktur ve yönetmelik çıkaramazlar
- Bir ilçenin komşu ile olan sınırının yeniden düzenlenmesi veya bir ilin sınırının değiştirilmesi içişleri bakanlığının hazırlayacağı ortak kararname ile yapılır
- Vali içişleri bakanının önerisi, bakanlar kurulunun kararı ve C.B nın onayı ile atananistisnai bir memurluktur
- Vali, ili yetki genişliği ilkesine göre yönetir
- Valiler hakkında yapılacak cezai soruşturmalarını yargıtay cumhuriyet başsavcısı yürütür
Dostları ilə paylaş: |