Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
ib. 3. disp. 4. num. 3. plures alios refe- rens, Ferdin. Mendo. lib. de pactis ca. 4. num. 37. Couarr. infrà, & constat ex textibus citatis & citandis, præsertim ex Trid. sect. 24. cap. 1. de reform. vbi irritatum est matri- monium Clandestinum quod antea validum erat, & licet ante decretum multi sentirent, irritari non posse, tamen post decretum omnes acquieuerunt: neque id difficile videri debuit, cum in iure anti- quo innumeri anteà essent casus, in quibus varia personarum genera ob delictum vel ratione con- sanguinitatis, vel affinitatis, vel alia simili facta fuerint inhabilia ad contrahendum: sicut etiam iure ciuili aliqui contractus sunt irriti & nulli, & aliquæ donationes, ac dispositiones in testamen- tis, & extra illa. Vide cap. non debet de consang. vbi irritatur matrimonium contractum in gradi- bus prohibitis, & Trid. ses. 15. de regul. ca. 15. vbi irritatur professio facta ante 16. annum, & ca. 16. renũtiatio facta à Nouitio aliter quàm ibi præscri- bitur. Vide etiam ca. fin. de reb. Eccl. non alien. & Clem. 2. eod. tit. & l. 1. cum aliis ff. ad senatusc. Ma- cedonian. & l. inter cætera ff. de liberis & posthu- mis, & l. 1. ff. de iniust. rupt. & l. non dubium cap. de legibus. Probat autem Couar, hanc cōmunem sen- tentiam in cap. quamuis pactum parte 2. §. 4. nu. 6. quia quamuis lex humana non possit ius naturale tollere quoad principia nec quoad conditiones, quæ ex illis necessariò colliguntur, quales sunt præcepta decalogi; tamen quoad conditiones, quę ex principiis necessariò non oriuntur, frequen- tius disponunt leges humanæ prout in vtilitatem vniuersalem cedere possunt: ergo si lex est iusta, & illa resistat alicui contractui reddet illum, nullum, licet stando in iure naturæ validus esset. Sed iam superius vidimus, lege positiua ius naturale ab- rogari, aut dispensari non posse, etiam quoad con- ditiones, quæ non necessariò ex principiis naturæ deducantur. Melius ergo probatur hæc veritas, quia lex po- sitiua potest addere iuri naturali præcipiendo, aut prohibendo quod iure naturali præceptum, vel prohibitum non est: ergo etiam irritando quod iure naturali irritum non est, eodem num. 12. est de vtroque, cum vtrumque possit communi bono expedire. Aliam rationem adducit Lessius lib. 2. c. 17. dub. 6. quia contrahentes possunt constituere certas formulas, & conditiones, sine quibus eorũ contractus in posterum non valeant, nec obliga- tionem naturalem possint inducere: ergo & Resp. quæ illis superior est: & principes, in quos Resp. potestatem transtulit, multoque magis principes Ecclesiæ in iis, quę ipsorum gubernationi subsunt, quia potestatem à Christo habent supremo om- nium domino. Quod verò dicitur, l. in re manda-<-P>@@
bet est moderator, & arbiter, intelligitur cum sub- ordinatione ad gubernatores Reip.
------------------------------------------------------------ An irritare actus aliquos sit proprium legis humanæ: an verò legi diuinæ, naturali, ac positiuæ conueniat. mani irritare aliquos actus: nam etiam iuri naturę competit, sic tract. de volun- tario cum multis docuimus, contractus, & vota vi, metu, vel dolo facta inualida esse iure naturæ, & secundum matrimonium factum vi- uente primo cōiuge iure naturæ nullum est: idem est de matrimonio inter patrem & filiam, matrem & filium, fratrem & sororem secundum veriorem opinionem, & de aliis multis, & de contractu vsu- rario quantùm ad auctarium, seu accessionem vsu- rariam; & de omni cōtractu iniusto quoad exces- sum pretij, vt in materia de vsuris docuimus. Non tamen omnis actus prohibitus iure naturæ est eo- dem iure nullus: Nam ius naturæ prohibet con- trahere matrimonium post votum castitatis, sal- tem cum animo, vel periculo consummandi, aut inscia vxore: tamen tale matrimonium validum est: cap. nuptiarum 27. quæst. 1. idem est de matri- monio post sponsalia cum altera, & de venditio- ne rei facta vni, postquā promissa, vel etiam ven- dita, sed non tradita est alteri, nec subiecta pericu- lo ipsius: & de vẽditione rei vltra iustum pretium, quod valet, licet excessus sit restituendus. Idem docent multi de matrimonio inter fratrem & so- rorem, scilicet iure naturæ esse prohibitum, non tamen irritum, & de aliis nonnullis matrimoniis idem opinantur, vt in materia de matrimonio vi- dimus. Ad discernendum autem quando acta contra ius naturæ sint, vel non sint irrita, sit prima regu- la, quando actus prohibetur iure naturæ ob defe- ctum potestatis moralis, vel materiæ incapacita- tem, irritus est eodem iure, vt in secundo matri- monio, & in secunda venditione facta post pri- mam cum traditione, & in donatione rei iam do- natæ, & traditæ: in his enim euentibus est defe- ctus potestatis, quam prior actus abstulit. Idem in contractu, vel voto facto propter vim, metum, vel dolum grauem: quia iure naturæ homo est inha- bilis ad sic transferendum dominium, vel se obli- gandum: idem est in matrimonio inter consan- guineos in primo gradu, saltẽ lineæ rectæ. Secũda regula à nōnullis traditur, quando actus prohibe- tur propter indecentiam, & turpitudinem in eo semper manentem, vel quæ caussam habet perpe- tuam, irritus est iure naturæ. Hæc regula sumitur à simili ex glossa, cap. vides d. 10. Decio cap. 2. de testibus, & aliis quos refert Couarr. 2. quæst. cap. 6. in principio num. 6. Sed male colligitur ex l. si stipulor ff. de verb. obliga. quod leges, inquit, prohibent, si perpetuam causam seruaturum est, cessat obligatio: veluti si sororem nupturam sibi aliquis stipuletur, nam ibi non dicitur actum pro- hibitum iure naturæ esse eodem iure nullum, sed promissionem, seu stipulationem talis actus: quia cadit super materiam prohibitam, & ideò glossa ibi interpretatur, talem promissionem iure naturæ<-P> @@0@ @@1@ teriam prohibitam iure humano, non etiam ad tẽ- pus: vnde ibidem subiungit textus: quamquam etiamsi non sit perpetua causa, vt recidat (idest ac- cidat) in sorore adoptiua idem dicendum sit: quia statim contra mores sit. Deinde regula videtur falsa: nam multa sunt prohibita iure naturæ pro- pter indecẽtiam, & turpitudinem perpetuam, quæ tamen facta tenent, vt venditio secunda post pri- mam sine traditione, vel promissionem factam al- teri, & matrimonium cũ vna post sponsalia cũ al- tera, vel post iustam prælati, aut principis prohibi- tionem: præterea iurisperiti non solùm loquun- tur de actu prohibito iure naturæ, sed etiam iure positiuo, de quo posterius disputabimus, & istam regulam latiùs examinabimus: nunc eam vt fal- sam relinquamus.
------------------------------------------------------------ Vtrum lex irritans inducat obligationem aliquam in conscientia. actum, quem simul prohibet, obligat in conscientia ad abstinendum à tali actu, vt constat: potest tamen illum irritare sine vlla prohibitione: Sic natura, vel Ecclesia ir- ritat matrimonia, & vota, saltem solemnia metu graui facta, non verò illa prohibet: non enim pec- cat etiam qui sciens contractum esse nullum ma- teria, contrahit metu graui extrinsecus illato, vt in materia de matrimonio docuimus. Dico secundò, quando aliquis actus irritatur, consequenter obligatur homo ad abstinendum ab omnibus, quorum honestas ab illius actus va- lore pendet. Hoc se ex patet, quia deficiente fun- damento deficiunt quæ in eo præcissè fundantur, & confirmatur, quia actus nullus nullum ius con- fert, ergo ratione illius nihil licet quod antea non liceret. Exemplo declaratur: nam si actus fuit in- tentatum matrimonium, ratione illius nullus actus est licitus, qui sine vero matrimonio licitus esse non potest, vt copula coniugalis: secus tactus, si saltem vim aliquam habuit sponsalium, vt in multis casibus multi docent. Similiter si actus fuit alienatio alicuius rei, & alienatio fuit nulla, ea res non potest retineri tanquam propria, ab eo in quẽ alius conabatur dominiũ transferre, & inde etiam potest oriri obligatio ad restituenda damna, vel etiam fructus vero domino, inde etiam potest re- sultare actio in alio, qui iniuriam passus est. Vnde falsò Rebuf. in proœm. const. reg. glos. 1. num. 44. cum Panor. cap. quia plerique de immunit. Eccles. dicit, licet contractus sit nullus, tamen rectè potest re-
fortè nullus sumatur hic pro, annullandus, vel nisi nullitas esset dubia. Hæc etiam locum habent, quando irritatio est in pœnam delicti, tunc enim propter obligationem ad faciendũ quod lex præ- cipit, & omittendum quod prohibet, est obligatio abstinendi ab iis, quorum honestas à valore illius actus pendet. Sed non omnis lex irritans in pœ- nam, irritat ante omnem iudicis sententiam, vt superiùs vidimus. Idem quando irritatio est in fa- uorem alicuius, si enim verè actus fuit irritus, vel quia ille non poterat renuntiare fauori, vt cleri- cus non potest renuntiare fauorẽ fori, vel quia de<-P>@@
bus, quæ turpia sũt, supposita inualiditate actus: si est verò renũciat, validus, quia solum irritatur sub conditione quòd non renunciet fauori suo: quod confirmant aliqui ex c. quāuis pactum de pactis in 6. vbi Pōtifex inquit, quāuis leges ciuiles impro- bent pactũ, quo filia cùm nuptui traditur, renũtiat hæreditati paternæ, contenta dote, nihilominus si iuramento firmetur, seruandum esse: quod isti in- terpretantur, quia tunc illa renuntiat dispositioni iuris in fauorem eius factæ. Sed hoc non placet: nam sine iuramento renuntiare posset, tamen tũc renuntiatio esset nulla, si est valida, non est pro- pter renũtiationem, sed alia ratione: deinde illa di- spositio non solùm est in fauorem filiæ, sed ob cō- mune bonũ, ne mulieres quasi tenui dote cōtentæ cogātur renuntiare hæreditati, & posteà pauperes maneant attenta sua qualitate, ex quo alia absurda in Rep. sequuntur. Vnde non possunt validè re- nũtiare, quamuis iuramentum, nisi relaxetur pro- pter numinis reuerentiam, seruandum sit, vel certè ius permittit renuntiationem cum iuramento fa- ctam, & non aliter, aut certè irritat renuntiatio- nem, in qua iuramentum non interuenit, aliàs ve- rò non, si contractus aliquis non est ipso iure irri- tus, sed irritandus, vt cum minori læso ob sui faci- litatem, iustè potest contrahens retinere rem, do- nec ab eo petatur, nisi ipse alium circumuenerit, vt ait Rebuf. illo num. 44 cum Innoc. cap quòd si- cut, de electio. Vnde infert, lucrati fructus ante li- tem contestatam, l. cum fundus ff. si certum peta- tur, l. diuus in glos. ff. de senatuscons. Syll. idem docet Rebuf. tract. de rescis. contract. in præfa. circa, fin. in 2. tom. ord. Addit Rebuf. num. seq. & l. siquis pro eo ff. de fideiussor, si filius familias sine fraude mutuum receperit, in conscientia non posse iuuari Mace- doniani exceptione, vt ait, etiam Bartholus extra- uag. ad reprimendum verbo, per denuntiationem. Hîc verò notandum est, eum qui scienter nulla necessitate coactus actũ facit inualidum, ad minus peccare peccato otiositatis, & si interueniant ver- ba, quibus significetur se velle facere actum vali- dum, interuenit etiam mendacium, si verò vtatur signis æquiuocis, vel amphibologicis, incurrit peccatum duplicitatis, vel hypocrysis, & interdũ peccatum mortale, quia est contra religionem, & reuerentiam rerum sacrarum, vt cum inualidā da- ta opera efficit confessionem propriam, vel pro- fessionem, vel contra iustitiam, vt cum profert sententiam nullam in detrimentum vtriusque vel alterius litigantis, vel Reip. imò in casu illo professionis potest interuenire iniustitia: quia fictio illa potest esse perniciosa religioni, & simi- liter in absolutione inualida, interuenire potest in- iustitia, quia alter priuatur fructu confessionis de- bito sibi iam de iustitia à sacerdote, & iniustè co- gitur, si sciar nullitatem absolutionis, iterum ea- dem peccata confiteri, si erant mortalia, & sacer- dos ille non est, à quo inualidè absolutus fuit. Ex causa autem, vt iniquas quærelas, aut vexatio- nes alicuius rescindat, vel impediat, licitè quis po- test facere testamẽtum inualidum defectu solem- nitatis, vel alia ratione, & idem est de donatione: ita dicunt aliqui viri docti, saltem tunc non esset peccatum mortale contra iustitiam, sed veniale peccatum mendacij, aut duplicitatis contra vera- citatem, vel simplicitatem. @@0@ @@1@ & iurisperitis est, legem fundatā in præsumptione, quando reuera falsa est, & veritati non consonat, non obligare in conscientia, Bal. l. cum quis C. de iuris ac facti ignor. col. 7. Iason rubrica ff. de acquiren. hæred. colum. pe- nul. Felin. cap. 1. de constitut. num. 4. Decius ibi colum. 8. & in capit. sicut dignum de homicid. Couarruuias, cap. cùm esses de testam. numer. 9. & alij referendi. In huius declaratione variant auctores, cúm- que leges irritantes testamenta minùs solennia, videantur fundatæ in pręsumptione, quæ aliquan- do falsa est, nonnulli dixere tunc testamentum minus solemne validum in conscientia esse, atque in eo foro seruandum. Nimirum quando reuera nulla fraus vel violentia intercessit, sed ea fuit libera & spontanea voluntas testatoris: ita Medin. de restitut. quæst. 23. in fine, Adrian. quod- lib. 6. art. 2. corol. 2. Syl. hæreditas l. 3. quæst. 7. & multi iurisperiti, quos citat Couar. suprà, num. 4. Idem eadem ratione de cōtractibus, & aliis acti- bus dicere debent: vnde si alienatio rei Ecclesia- sticæ facta sine solemnitate, & tractatu, reuera fa- cta est sine fraude, & violentia, & in vtilitatem Ecclesiæ, in conscientia valeret, etiamsi ius cano- nicum huiusmodi contractum irritet. Hęc senten- tia falsa est, & relicto alibi disputando, an leges de testamẽtis vtantur verbis irritātibus ipso facto, nunc solùm ostendam ex falsitate præsumptionis in qua fundari videntur eiusmodi leges, non im- pediri irritationem testamenti minùs solennis, si reuera leges vtuntur verbis irritantibus ipso facto. Vt certissimum est, matrimonia contracta sine solennitate assignata à Concilio irrita esse, etiam- si nulla fraus, nulla violentia, nihilq́ue aliud simile intercesserit, ob quod concilium ea matrimonia irritauerit. Vnde explicata est prædicta propo- sitio.
Couar. illo ergo n. 9. vt ostendat, legem quæ te- stamentum minus solenne irritat, & videtur in præsumptione fundata, vim in cōscientia habere, etiamsi fraus, aut vis à lege præsumpta, non inter- cesserit, inquit primò, legem fundatam in pręsum- ptione non obligare in conscientia, quando præ- sumit propter defectum probationis legitimæ: tunc enim in foro interno haberi potest certitudo actu, ideo non est locus legi: lex autem infirmans testamentum defectu solennitatis non præsumit fraudem defectu probationis, sed defectu solen- nitatis, quod omninò diuersum est. Cæterum in quo sit diuersitas, non explicat, & si eodem modo lex præsumeret fraudem in vtroque casu, nulla es- set ratio differentiæ. Secundò adducit aliam explicationem, & in- quit, præsumptionem falsitatis, & fraudis fuisse causam impulsiuam in legibus testamentorum, atque ideò cessante fraude, & falsitate, leges per- manere in sua vi, vt constat ex l. 1. §. sexum ff. de<-P>@@ <-P>postulationibus: cessante enim caussa impulsiua non cessat voluntas. Rationem verò præcipuam hatum legum inquit, fuisse, vt vitentur fraudes.
verò non satis intelligo, quomodò in legibus irri- tantibus contractus, & testamenta minus solen- nia, duplex illa caussa interueniat; vna impulsiua, altera principalis, quam vocant motiuā: illa enim caussa, vt fraudes, vel alia incommoda vitentur, præsumptionem habet: nam si nulla fraus, vel in- commodum timeretur, nullæ fierẽt leges eo fine, vt fraudes, & alia incommoda vitarentur: ergo illa caussa motiua fundata fuit in præsumptione: præ- ter illam autem nulla videtur alia caussa impulsi- ua fundata in præsumptione. Anton. Gomez, l. 3. Tauri. num. 123. Burgos de Paz ead. l. parte 5. n. 149. existimant, huiusmodi leges nullo modo fundari in præsumptione, vel casu incerto, sed in casu certo, & minimè dubio. Exigunt enim certum numerum testium, vt vo- luntas testatoris, vel contrahentis melius constet: sed contra, nam si in testamentis minus solenni- bus nulla fraus præsumeretur, cur tantus numerus testium, maiorque quàm in aliis rebus requirere- tur? Cur contractus minoris habentis curatorem, si nulla fraus, aut deceptio præsumeretur, debe- rent irritari, si fiant sine consensu curatoris? Quare alij existimant, eiusmodi leges semper fundari in aliqua præsumptione: tamen axioma illud, lex fundata in falsa præsumptione non obli- gat, non intelligi de omni genere præsumptionis. Duplex est præsumptio, altera qua legislator præ- sumit in singulis casibus, & ratione huius pręsum- ptionis legem statuit. Hanc habuit Pontifex cap. veniens, secundo, & c. 15. quidem de sponsalibus, Vbi statuit, sponsalia de futuro transire in legiti- mum matrimonium per copulam subsecutam, non quia copula sine nouo cōsensu matrimoniali, sufficiat, sed quia, vt dixit Couar. 1. 4. ca. 4. §. 4. nu. 1. ne Ecclesia præsumat sponsos concubuisse illi- citè, præsumit consensum legitimi matrimonij, non solùm vt implurimum, sed in quouis casu sin- gulari: quia non est maior ratio de vno quàm de alio. Hanc præsumptionem appellat ibi Couarr. num. 2. iuris, & de iure, quia scilicet ius ita præsu- mit, & ex ea præsumptione ita aliquid statuit, vt non admittat probationem in contrarium. An ve- rò confessio, & probatio illius, qui pro matrimo- nio contendit, vel illius tantùm qui contra matri- monium agit, admittenda non sit, disputat ibi Couarr. cùm igitur in tali casu ex præsumptione lex aliquid statuit, illa non obligat in conscientia, si præsumptio non subsistat: similiter mandatum iudicis fundatum in hac præsumptione non obli- gat. De hoc genere præsumptionis intelligitur il- lud axioma. Quare cum aliquis accedit ad spon- sam de futuro sine affectu coniugali, etiamsi co- gatur cum illa habitare, si tamen aliam duxit, non tenetur, nec potest ad illam accedere, quāuis ante contractum cum secunda teneretur cum prima contrahere, ratione promissionis, & damni illati. Secunda præsumptio est, qua legislator non præ- sumit fraudem, vel quid simile in singulis casibus, sed quia prudenter existimat, magnam, & frequẽ- tem occasionem esse fraudi, & aliis incommodis, legem constituit, qua huiusmodi fraudes, & in- commoda, quoad eius fieri possit, impediat. Hæc<-P> @@0@ @@1@ irritantis, sed etiam præcipientis, & prohibentis: nulla enim lex est, quæ non sit à legislatore con- stituta ad euitandum aliquod damnum, quod eue- nire posset in publicum detrimẽtum totius Reip. vel certi generis personarum Reip. quod in totam Remp. redundat si huiusmodi præsumptio sit fal- sa, lex, quæ in ea fundatur, non obligat: quia defi- cit ratio, quæ iustā efficiebat legem, propter quam lata fuit contra libertatem, & permissionem na- turalem: tamen quia hanc præsumptionem non habebat lex in singulis casibus, sed frequentius, etiamsi in hoc vel illo casu deficiat, si tamen vt Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|