Qo‘shma fe’llar. Ot yoki boshqa so‘z turkumlari va ko‘makchi fe’llar
yordamida yasalgan fe’llar qo‘shma fe’llar deyiladi. Qo‘shma fe’llar ikki qismdan ot
va fe’l qismidan tashkil topganini inobatga olsak, bu turdagi fe’llarda ham turli
o‘zlashmalar, xususan turkiy o‘zlashmalar ham ishtirok etishi mumkin. Umuman
olganda, qo‘shma fe’llar fors tili fe’llarining asosiy qismini tashkil qiladi, turkiy
o‘zlashmalarni ham sodda fe’llarga nisbatan qo‘shma fe’llarda ko‘proq uchratish
mumkin. Bunda hozirgi fors tili lug‘at tarkibidan o‘rin olgan ot, sifat, ravish va boshqa
so‘z turkumlariga oid turkiy so‘zlar sodda fe’llar bilan birikib qo‘shma fe’llar yasaydi.
نداد کیشک
keshik dādan qo‘riqlamoq
نتفر غارس
sorāγ raftan yo‘qlab bormoq
رک قاچ
ند
čāγ kardan semirtirmoq, boqmoq
ندز قوب
buγ zadan signal chalmoq
مچ
ب
همتا
ندز
čambātme zadan cho‘kkalab o‘tirmoq
مچ نیمز ور و مدش هتسخ هرخلااب
ب
مدز همتا
89
.
Belāxare xaste šodam va ru zamin čambātme zadam. Oxiri charchadim va yerga cho‘kkalab o‘tirib oldim.
تفر رد تشپ و دش هدایپ درﮑن زاب ار رد یسک یتقو و دز قوب رگيد راب هس ود هدننار
90
.
rānande do se bor digar buγ zad va vaγti kasi dar rā bāz nakard piyāde šod va pošt-e dar raft. Haydovchi yana ikki uch bor signal chaldi va darvozani hech kim
ochavermagach, mashinadan tushib eshik ortiga bordi.
89
Ҳазратқулов Ж.Е., Абдусаматов М.Ш. Эрон адабиёти хрестоматияси. –Тошкент: Ўзбекистон, 1992. –Б.
112.
90
١١٥/١٨٣٣ نارهت راتس دمحا لآ للاج
67
Ushbu jumlalardagi
مچ
ب
همتا
va قوب kabi turkiy o‘zlashmalar
ندز sodda fe`li
bilan birikib qo‘shma fe’l yasashda ishtirok etmoqda.
