İşgören temin ve seçimi, yönetim ve personel/insan kaynakları yönetimi yazınında
İşgören temin ve seçimi, yönetim ve personel/insan kaynakları yönetimi yazınında
kadrolama (staffing),
personel temin/sağlama ve seçimi,
seçme –yerleştirme,
personel sağlanması ve işe yerleştirilmesi,
insan kaynaklarının tedariki (sağlanması)
diye de adlandırılır.
NİTEL BOYUT
NİTEL BOYUT
NİCEL BOYUT
YEREL BOYUT
ZAMAN BOYUTU
İKP, “doğru sayıdauygun kişinindoğru iştedoğru zamandabulundurulmasını sağlayacak şekilde örgütün insan kaynakları ihtiyacını belirleme”olarak da ifade edilir.
İKP sürecinin başlıca aşamaları:
İKP sürecinin başlıca aşamaları:
1. Bilgi toplama ve durum analizi,
2. İşgücü talebinin ve arzının tahmini/belirlenmesi; İK ihtiyaçlarının belirlenmesi
3. İK ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik eylem planlarının geliştirilmesi
4. Değerleme-Kontrol
Birbirini bütünleyen iki tahmin söz konusudur:
Birbirini bütünleyen iki tahmin söz konusudur:
Gelecekteki bir zaman periyodundaki;
(1) İşletme içi ve dışı işgücü arzını tahmin etmek ve
(2) Değişik tipte işgörenlere olan örgütsel talebi tahmin etmek.
“İK ihtiyaçlarının tahmini”; aşağıdaki adımlardan oluşan bir ana aşama olarak incelenebilir:
“İK ihtiyaçlarının tahmini”; aşağıdaki adımlardan oluşan bir ana aşama olarak incelenebilir:
3- İşgücü talep ve arzını karşılaştırarak net işgücü/İK ihtiyaçlarının belirlenmesi.
Bir işletmenin işgücü talebi;
Bir işletmenin işgücü talebi;
belirlenen örgüt veya bölüm hedeflerini gerçekleştirmek için gerekli olan toplam insan gücünü ifade eder.
İşgören talebi, temelde, işletmenin mal ve hizmetlerine olan talebe bağlıdır.
Bu yüzden önce, örgütün mal ve hizmetleri için beklenen talebin tahmin edilmesi gerekir. Ancak, ondan sonra, söz konusu talebi karşılamak için gerekli işgücü miktarı belirlenebilir .
1.Sayı: Kaç işgörene gerek vardır?
1.Sayı: Kaç işgörene gerek vardır?
2.Nitelik: Bu işgörenlerin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler nelerdir?
3.Yer: Bu işgörenlere, nerede, hangi işlerde ihtiyaç vardır?
4. Zaman-Süre: İşgücü talebi ne zaman ve ne kadar bir süre için söz konusudur?
İnsan kaynakları talebi veya ihtiyacını tahmin etmeye yönelik yöntemler,
İnsan kaynakları talebi veya ihtiyacını tahmin etmeye yönelik yöntemler,
(1) Yargısal ve
(2) Sayısal yöntemler olarak ikiye ayrılabilir.
Genellikle kısa dönemli İK ihtiyacını belirlemek için kullanılan ve “ayrıntılı yöntemler” olarak adlandırılan metotlar da vardır.
Yargısal yöntemler, işgücü arz ve talebi konusunda uzmanların nitel (kalitatif) yargılarına ve öznel tahminlerine dayanır.
Yargısal yöntemler, işgücü arz ve talebi konusunda uzmanların nitel (kalitatif) yargılarına ve öznel tahminlerine dayanır.
Nitel yöntemler, hem işgücü talebi, hem de işgücü arzının tahmini için kullanılabilen yöntemlerdir.
Bu yöntemde, yöneticiler, daha çok geçmiş deneyimlerine dayalı olarak gelecekteki işgören ihtiyacını tahmin ederler.
Bu yöntemde, yöneticiler, daha çok geçmiş deneyimlerine dayalı olarak gelecekteki işgören ihtiyacını tahmin ederler.
Bu tahminler, üst ve alt düzey yöneticiler tarafından yukarıdan aşağıya veya aşağıdan yukarıya doğru kademeli olarak da yapılabilir
Üyelerin eşit katılımını sağlamak içinnominal grup adımları aşağıdaki gibi yapılandırılır:
Üyelerin eşit katılımını sağlamak içinnominal grup adımları aşağıdaki gibi yapılandırılır:
Her katılımcı kendi görüşlerini (tahminlerini) yazar,
Her üye görüşlerini kısaca sunar ve görüşler bir tahtaya yazılır,
Görüşler ortaya konulduktan sonra, açıklama ve değerleme amaçlı bir yapılandırılmamış “açık tartışma” seansı uygulanır,
En sonunda da görüşler –gizlice- oylanarak, en çok oy alan görüş benimsenir.
Bu yöntemde, oluşturulan uzmanlar panelinin (grubunun) her bir üyesi, temel bir varsayım altında, gelecekteki talebin ne olacağı konusunda, yüzyüze gelmeksizin, bireysel bir tahmin yapar.
Bu yöntemde, oluşturulan uzmanlar panelinin (grubunun) her bir üyesi, temel bir varsayım altında, gelecekteki talebin ne olacağı konusunda, yüzyüze gelmeksizin, bireysel bir tahmin yapar.
Bir aracı, her üyenin tahmin ve varsayımını diğer üyelere aktarır.
Her üye buna göre, tahminini yeniden değerler ve isterse değiştirir.
Bu süreç, üyeler arasında belirli bir fikir birliği oluşuncaya kadar sürer.
İşgücü ve çevre analizi verilerine dayalı olarak alternatif işgücü senaryoları geliştirmeyi içerir.
İşgücü ve çevre analizi verilerine dayalı olarak alternatif işgücü senaryoları geliştirmeyi içerir.
Bu senaryoların geliştirilmesinde, hat ve İK yöneticilerinin katıldığı beyin fırtınası oturumlarından yararlanılır.
Örgütün İK ihtiyacını, başarılı işletmelerin uygulamalarıyla kıyaslayarak tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
Örgütün İK ihtiyacını, başarılı işletmelerin uygulamalarıyla kıyaslayarak tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
Bu yöntemde, işkolundaki diğer işletmelerin İKP’ye ilişkin tahminlerini nasıl yaptıklarına bakarak öğrenme; örgütün tahmin ve yöntemlerini diğer şirketlerinkiyle karşılaştırma söz konusudur.
Bu yöntemler, işgücü talebini, sayısal verilere dayalı olarak tahmin etmeyi içerir.
Bu yöntemler, işgücü talebini, sayısal verilere dayalı olarak tahmin etmeyi içerir.
İki temel kısıtı vardır:
1- İlki, geçmiş verilere ve ilişkilere (istihdam düzeyiyle üretim ve gelirler gibi) dayalı olmalarıdır.
2- İkinci olarak, bu tekniklerin çoğunun, 1950, 60 ve 70’li yıllarda geliştirilmiş ve o zamanki istikrarlı çevrede faaliyet gösteren büyük işletmelere uygun olmasıdır.
İşletmenin istihdam düzeyinde son bir kaç yılda meydana gelen değişimleri inceleyerek gelecekteki ihtiyaçları tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
İşletmenin istihdam düzeyinde son bir kaç yılda meydana gelen değişimleri inceleyerek gelecekteki ihtiyaçları tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
Bu yöntem ile işletmenin bütünündeki veya başlıca bölümlerindeki (satış, üretim, büro ve idari işler gibi) sözgelimi son beş yılın yıl sonu (veya ortalama) personel sayılarından hareketle gelecek yılların personel ihtiyacı tahmin edilir.
A İşletmesi 2004-2008 yılları arasında aşağıdaki miktarlarda personel istihdam etmiştir:
A İşletmesi 2004-2008 yılları arasında aşağıdaki miktarlarda personel istihdam etmiştir:
İşgücü miktarı ile çıktı, ürün, satış miktarı, verimlilik gibi (bağımsız) değişkenlerden biri veya birkaçı arasındaki ilişkilere (korelasyona) dayalı olarak, işgücü talebini tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
İşgücü miktarı ile çıktı, ürün, satış miktarı, verimlilik gibi (bağımsız) değişkenlerden biri veya birkaçı arasındaki ilişkilere (korelasyona) dayalı olarak, işgücü talebini tahmin etmeyi içeren bir yöntemdir.
Örneğin, üretim miktarı ile personel sayısı arasındaki ilişki istatistiksel olarak analiz edilip, grafik olarak da gösterilebilir. Burada, eğer üretim miktarı, tahmin edilir veya bilinirse, gerekli işgören sayısı da tahmin edilebilir.
Verimlilik oranları diye de adlandırılan bu analizlerde; satış hacmi gibi bağımsız bir değişken ile işgören sayısı gibi bir bağımlı değişken arasındaki orana dayalı olarak işgücü talebi tahmin edilir.
Verimlilik oranları diye de adlandırılan bu analizlerde; satış hacmi gibi bağımsız bir değişken ile işgören sayısı gibi bir bağımlı değişken arasındaki orana dayalı olarak işgücü talebi tahmin edilir.
Örneğin, bir satış personeli yılda 500 bin YTL’lik satış yapıyorsa, gelecek yıl 3 milyon YTL’lik satış için altı satış personeli gerekecektir
Bu yöntemde önce işyükü, sonra da işgücü analizleri yapılır ve iki analiz sonucu birleştirilerek olması gereken toplam işgören miktarı bulunur.
Bu yöntemde önce işyükü, sonra da işgücü analizleri yapılır ve iki analiz sonucu birleştirilerek olması gereken toplam işgören miktarı bulunur.
İşyükü Analizi: İşyükü (workload), belirli bir dönemde, birey, birim veya örgüt düzeyinde yapılması gereken iş ve işlemler toplamını veya iş miktarını ifade eder.
İşyükü analizlerinde, planlanan “toplam işyükü” (toplam çıktı, ürün, gerekli toplam çalışma süresi) ve planlanan dönemde belirli nitelikte bir işgörenin gerçekleştirebileceği “bireysel işyükü” belirlenir ve toplam işyükü bireysel işyüküne oranlanarak gerekli işgören sayısı bulunur.
İşyükü analizlerinde, planlanan “toplam işyükü” (toplam çıktı, ürün, gerekli toplam çalışma süresi) ve planlanan dönemde belirli nitelikte bir işgörenin gerçekleştirebileceği “bireysel işyükü” belirlenir ve toplam işyükü bireysel işyüküne oranlanarak gerekli işgören sayısı bulunur.
Gerekli İşgören Sayısı Toplam İşyükü
(Gerçek Personel Sayısı) Bireysel İşyükü
X Spor Kulübü yönetimi 2008-2009 sezonu için üretilecek formaların 2009 yılında, 1.000.000 adet satacağını tahmin etmiştir. Formalar, kumaşları temin edilerek üretim işletmesinde sadece dikilmektedir. Zaman ölçümü yoluyla bir adet formanın “standart dikim süresi” 12 dakika olarak belirlenmiştir. Bir yıllık süre içinde bir işçinin günde 8 saatten 260 gün çalışması planlanmıştır.
X Spor Kulübü yönetimi 2008-2009 sezonu için üretilecek formaların 2009 yılında, 1.000.000 adet satacağını tahmin etmiştir. Formalar, kumaşları temin edilerek üretim işletmesinde sadece dikilmektedir. Zaman ölçümü yoluyla bir adet formanın “standart dikim süresi” 12 dakika olarak belirlenmiştir. Bir yıllık süre içinde bir işçinin günde 8 saatten 260 gün çalışması planlanmıştır.
Gerekli İşgören Sayısı
Gerekli İşgören Sayısı
(Gerçek Personel Sayısı)
Toplam işyükü = Standart süre X Birim sayısı
Toplam işyükü = Standart süre X Birim sayısı
= 12 dk. X 1.000.000 ad.= 12.000.000 dak.
Kişibaşı dönemlik planlanan çalışma süresi = 260 gün X 8 saat X 60= 124.800dk.
Gerçek (Temel) İşgören İhtiyacı= Toplam İşyükü / Bireysel İşyükü
= 12.000.000 /124.800 = 96,15 kişi olarak bulunur.
Bu ihtiyaç; planlanan iş ve faaliyetleri gerçekleştirmek için gerek duyulan ve hiç kimsenin devamsızlık yapmayacağı ve işten ayrılmayacağı ya da çıkarılmayacağı –kısaca, işgücü kaybı olmayacağı- varsayımıyla hesaplanan işgücü miktarıdır.
Bu varsayımın, yani devamsızlıkların ve işten ayrılmaların olmamasının gerçekleşme imkanı hemen hemen hiç yoktur.
O nedenle, devamsızlık ve işten ayrılmalar dolayısıyla ortaya çıkacak ilave işgücü ihtiyacının da hesaplara dahil edilmesi gerekir
İşgücü analizleri,
İşgücü analizleri,
“devamsızlık” ve
“işgücü devri”
analizlerine dayalı olarak
yedek ve
ek
işgören ihtiyaçlarının belirlenmesine yöneliktir.
Devamsızlık, kısaca, işgörenlerin planlanan zamanda iş başında bulunmamalarını ifade eder.
Devamsızlık, kısaca, işgörenlerin planlanan zamanda iş başında bulunmamalarını ifade eder.
Devamsızlık, işgücü eksikliğine yol açtığından İK ihtiyacının belirlenmesinde dikkate alınması gereken bir olgudur.
Devamsızlığın yol açtığı işgücü kaybını telafi için gerekli işgücü miktarına, “yedek işgücü ihtiyacı” denir.
Devamsızlık analizleri, sayısal ve nitel analizler olarak iki kısımda incelenebilir.
Devamsızlık analizleri, sayısal ve nitel analizler olarak iki kısımda incelenebilir.
Nitel analizler ise; devamsızlığın nerede, ne zaman, kimler tarafından, hangi gerekçelerle... yapıldığının ortaya çıkarılmasına yönelik olup devamsızlığın azaltılmasına ve önlenmesine ilişkin önlemlerin geliştirilmesi için yararlanılabilecek incelemeleri kapsar.
Az önceki örnekte devam edilmeyen süre 600.000 saat ve devam edilmesi planlanan toplam süre de 12.000.000 saat olursa:
Az önceki örnekte devam edilmeyen süre 600.000 saat ve devam edilmesi planlanan toplam süre de 12.000.000 saat olursa:
D.O. = 600.000 / 12.000.000
= 0,05
= % 5
Yİİ = Gİİ X DO
Yİİ = Gİİ X DO
Gİİ = Gerçek (Temel) İşgören İhtiyacı;
DO = Devamsızlık Oranı’nı ifade etmektedir.
Örneğin; işyükü analizleri bölümünde verilen örnekteki dikim bölümünde geçmiş dönemdeki devamsızlık oranı % 5 olarak hesaplanmış ve bu oranın planlanan dönemde de geçerli olacağı bekleniyor ise;
Örneğin; işyükü analizleri bölümünde verilen örnekteki dikim bölümünde geçmiş dönemdeki devamsızlık oranı % 5 olarak hesaplanmış ve bu oranın planlanan dönemde de geçerli olacağı bekleniyor ise;
Yedek İşgören İhtiyacı = 96 X 0,05= 4,8 (yaklaşık 5 kişi) olacaktır.
İşgücü devri (dönüşümü/turnover), belli bir dönemde, bir işletme veya bölümde meydana gelen işgören işe giriş- çıkış (işe alma ve işten çıkarma/ayrılma) hareketlerinin oluşturduğu bir olgudur.
İşgücü devri (dönüşümü/turnover), belli bir dönemde, bir işletme veya bölümde meydana gelen işgören işe giriş- çıkış (işe alma ve işten çıkarma/ayrılma) hareketlerinin oluşturduğu bir olgudur.
İşlerin planlandığı biçimde yürütülmesi için işgücü devrinin (işten ayrılmaların) yol açacağı bu kayıpları dengelemek için ilave bir işgücüne gerek duyulacaktır ki buna “ek işgören ihtiyacı” denmektedir.
İşgücü devir oranı (İDO):
İşgücü devir oranı (İDO):
İDO = Dönem içi Çıkış yapan İşgören Sayısı /
Ortalama İşgören Sayısı
Ortalama İşgören Sayısı = (Dönembaşı İşgören
Sayısı + Dönemsonu İşgören Sayısı)/2
İşgücü devrinden kaynaklanan ek işgören ihtiyacı ise, gerçek işgören ihtiyacı (Gİİ) ile işgücü devir oranının (İDO) çarpılmasıyla bulunur:
İşgücü devrinden kaynaklanan ek işgören ihtiyacı ise, gerçek işgören ihtiyacı (Gİİ) ile işgücü devir oranının (İDO) çarpılmasıyla bulunur:
Eİİ= Gİİ X İDO
Sözü edilen dikim bölümünde son dönemin başında 85 kişi bulunduğunu; dönem içinde 10 kişinin işe alındığını, 5 kişinin de işten ayrıldığını kabul edersek;
Sözü edilen dikim bölümünde son dönemin başında 85 kişi bulunduğunu; dönem içinde 10 kişinin işe alındığını, 5 kişinin de işten ayrıldığını kabul edersek;
İşletme içi işgücü arzını, mevcut veya beklenen beceri ve verimlilik düzeyi ile geçerli çalışma koşulları altında, işletmenin çalışmakta olan/olacak personeli oluşturur.
İşletme içi işgücü arzını, mevcut veya beklenen beceri ve verimlilik düzeyi ile geçerli çalışma koşulları altında, işletmenin çalışmakta olan/olacak personeli oluşturur.
Dış işgücü arzını ise, iş piyasasındaki çalışma istek ve gücüne sahip kişiler oluşturur.
İşletme içi işgücü arzını belirlemede;
İşletme içi işgücü arzını belirlemede;
insan kaynakları bilgi sistemleri,
insan kaynakları (işgören/beceri) envanterleri veya nitelik envanterleri (qualification inventory)
İşgören adayı temin kaynakları, aranılan niteliklerde kişilerin "nerede" bulunabileceğini ve kimler olduğunu ifade eder.
İşgören adayı temin kaynakları, aranılan niteliklerde kişilerin "nerede" bulunabileceğini ve kimler olduğunu ifade eder.
Aday bulma yöntemleri ise, muhtemel işgören adaylarına ulaşmaya ve onların işletmeye başvurmalarını sağlamaya ilişkin yolları ve araçları ifade eder.
İç Kaynaklardan Aday ve İşgören Sağlama
Dış Kaynaklardan Aday Sağlama
İşletme İçi İş Duyuruları ve Başvuru Düzenlemeleri
İşletme İçi İş Duyuruları ve Başvuru Düzenlemeleri
Terfi
Nakil
Aday bulmak için bazı iş veya mevkilerin boşaldığından işletmede çalışan ilgili personel haberdar edilir.
Aday bulmak için bazı iş veya mevkilerin boşaldığından işletmede çalışan ilgili personel haberdar edilir.
Genellikle, boşalan işler ve aranan niteliklere (kimlerin başvurabileceğine) ait bilgilerin yer aldığı bir duyuru, şirket panosu, bülteni (ve iç yazışma veya intranet/internet) aracılığıyla ilgililere iletilir. Bu duyurularda başvuruların kime veya nereye, nasıl, ne zaman yapılacağına ilişkin bilgiler de yer almalıdır.
“Terfi (promotion), bir işgörenin statü, ücret, yetki ve sorumluluk bakımından daha üst düzeyde(düzeydeki) bir mevkiye (işe) yükseltilmesini” ifade eder.
“Terfi (promotion), bir işgörenin statü, ücret, yetki ve sorumluluk bakımından daha üst düzeyde(düzeydeki) bir mevkiye (işe) yükseltilmesini” ifade eder.
Terfi, giriş düzeyi dışında boşalan işlerin doldurulması için yaygın olarak başvurulan bir yoldur.
Biçimsel olarak, terfi kararları, işgörenin kıdemi, başarısı ve potansiyeli gibi faktörler dikkate alınarak verilebilir. İnformal olarak ise, terfilerde adayın kişiliği ve kişilerarası etkileri gibi ölçütler kullanılır.
Nakil (kaydırma= transfer) ise, kural olarak,işgörenlerin; ücret, yetki, sorumluluk vb. bakımından aynı düzeydeki işler arasında -yatay olarak- yer değiştirmesini ifade eder.
Nakil (kaydırma= transfer) ise, kural olarak,işgörenlerin; ücret, yetki, sorumluluk vb. bakımından aynı düzeydeki işler arasında -yatay olarak- yer değiştirmesini ifade eder.
Bu, genelde birbirine yakın birim, iş ve işlevler arasında yer değiştirme şeklinde ortaya çıkar.
Örneğin, "ücret maaş şefi"nin "eğitim şefliği"ne veya "üretim planlama" şefinin "üretim şefliğine" getirilmesi gibi.
İş Duyuruları
İş Duyuruları
Kendiliğinden Başvurular
Mevcut İşgörenlerin ve Tanıdıkların Tavsiyeleri
İş ve İşgören Bulma Kuruluşları
Resmi İş ve İşgören Bulma Kuruluşları
Özel İş ve İşgören Bulma Kuruluşları
Okullar, Üniversiteler ve Okul Ziyaretleri
Staj Uygulamaları
Geçici İşgören İstihdamı
Geçici İşgören İstihdamı
İşgören Kiralama (Leasing)/İşgören Taşeronluğu
Bağımsız Çalışanlardan Yararlanma
Uluslararası Piyasalarda İşgören Sağlama
Aday araştırma ve bulma çabaları sonucu bir aday grubu (havuzu) oluşturulduktan sonra, sıra işe alınacak uygun kişilerin seçimine gelir. İşgören sağlamanın bu son evresi, personel/insan kaynakları seçimi (personnel/human resource selection)veya “işe alma” (hiring) diye adlandırılır.
Aday araştırma ve bulma çabaları sonucu bir aday grubu (havuzu) oluşturulduktan sonra, sıra işe alınacak uygun kişilerin seçimine gelir. İşgören sağlamanın bu son evresi, personel/insan kaynakları seçimi (personnel/human resource selection)veya “işe alma” (hiring) diye adlandırılır.
Seçim faaliyetlerinde temel amaç, belirli işler için başvuran adaylar arasından, işi iyi bir şekilde yerine getirebilmek için gerekli olan bilgi, beceri ve yeteneklere kimlerin sahip olduğunu belirlemektir.
İşgören seçiminde işletmeler, temelde iki yaklaşımdan birini benimseyebilirler:
İşgören seçiminde işletmeler, temelde iki yaklaşımdan birini benimseyebilirler:
(1) Elemeci Yaklaşım,
(2) Bütüncül Yaklaşım.
İş başvurusu (müracaatı); bireylerin işe girmek/alınmak için örgütten talepte bulunmalarıdır.
İş başvurusu (müracaatı); bireylerin işe girmek/alınmak için örgütten talepte bulunmalarıdır.
İlk görüşme, aynı zamanda, bir tür “nezaket görüşmesi”dir ve adayların elenmesi ile sonuçlansın veya sonuçlanmasın, bir tür halkla ilişkiler faaliyeti olarak değerlendirilmesi ve “müşteri (aday) odaklı bir yaklaşımla” yürütülmesi gereken bir seçim aşamasıdır.
İşgören seçiminde en çok kullanılan araçlardan biri de, “iş istek (talep) formu”,“iş başvuru (veya müracaat) formu” vb. adlarla anılan basılı ve/veya bilgisayar ortamında sunulan formlardır.
İşgören seçiminde en çok kullanılan araçlardan biri de, “iş istek (talep) formu”,“iş başvuru (veya müracaat) formu” vb. adlarla anılan basılı ve/veya bilgisayar ortamında sunulan formlardır.
Başvuru formlarıyla adayın adı, adresi, yaşı, cinsiyeti, medeni durumu, doğum yeri, askerlik durumu, aile bireylerine ait bilgileri, eğitim durumu, geçmişte ve halen çalıştığı işler, hangi iş için başvuruda bulunduğu ve ne kadar ücret istediği, iş dışı etkinlikleri, üyelikleri, özel becerileri ve bunlara ait belgelerin neler olduğu, eğer işe kabul edilirse ne zaman başlayabileceği, referansları...gibi bir çok konuda bilgi istenebilmektedir.
Genelde “yarışma” ya da “işe giriş sınavı” diye adlandırılan bu uygulamada, çoğunlukla açık veya kapalı uçlu sorularla, adayların belirli konulardaki bilgileri ölçülmeye çalışılır.
Genelde “yarışma” ya da “işe giriş sınavı” diye adlandırılan bu uygulamada, çoğunlukla açık veya kapalı uçlu sorularla, adayların belirli konulardaki bilgileri ölçülmeye çalışılır.
Aday sayısının çok olduğu durumlarda ve ülkemizde kamu kuruluşlarına girişte bu tür sınavlar, mülakatla birlikte kullanılan temel seçim araçlarıdır.
Kişilerin çeşitli ölçülebilir özelliklerini (bilgi, yetenek, beceri ve performanslarını) değerleme amacıyla geliştirilmiş çok çeşitli test vardır.
Kişilerin çeşitli ölçülebilir özelliklerini (bilgi, yetenek, beceri ve performanslarını) değerleme amacıyla geliştirilmiş çok çeşitli test vardır.
Testler, ölçmek istedikleri özellik, uygulama biçimi, testin tasarımı vb.ye göre, çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır.
Zeka, Yetenek, Bilgi, Beceri, Kişilik ve İlgi, Yorgunluk ve Monotonluk, Güç ve Hız, Tutum ve Sağlık testleri gibi türlere ayrılır.
Zeka, Yetenek, Bilgi, Beceri, Kişilik ve İlgi, Yorgunluk ve Monotonluk, Güç ve Hız, Tutum ve Sağlık testleri gibi türlere ayrılır.
“Bireysel testler”
“Bireysel testler”
“Grup testleri”
Bir başka ayırım, “kağıt-kalem testleri” ve
“aletli testler”dir.
“Sözel olan ve olmayan testler”
“Sözel olan ve olmayan testler”
“Psikometrik” ve “projektif testler”
Ayrıca, kullanılan test yöntemine göre, sadece bir özelliği ölçen “özel testlerden”; birden fazla özelliği ölçen “genel testlerden” ve kişiyi bütün olarak değerlemeyi amaçlayan “test bataryaları”ndan da söz edilebilir.
“Geçerlilik”, bir testin veya ölçüm/değerleme aracının ölçmeyi hedeflediği özelliği gerçekten ölçer olmasını ifade eder.
“Geçerlilik”, bir testin veya ölçüm/değerleme aracının ölçmeyi hedeflediği özelliği gerçekten ölçer olmasını ifade eder.
Örneğin, “zeka” testi kişinin zekasını; “bilgi testi” de bilgisini doğru olarak ölçüyorsa, “geçerli” kabul edilecektir.
“Kişilik testi” ile kişinin “zekası”nı ölçemezsiniz.
“Güvenilirlik” ise test sonuçlarının tutarlı olması, demektir. Bir test, bir bireye farklı zamanlarda uygulandığında benzer ve yakın sonuç veriyorsa, güvenilirdir.
“Güvenilirlik” ise test sonuçlarının tutarlı olması, demektir. Bir test, bir bireye farklı zamanlarda uygulandığında benzer ve yakın sonuç veriyorsa, güvenilirdir.
Örneğin, bir kişi, bir zeka testinden ilk uygulamada 120, iki ay sonraki uygulamada 80 puan almışsa, bu testin güvenilirliği düşük demektir.
İşgören seçiminde en çok kullanılan seçim araçlarından biri de “görüşme” (mülakat) yöntemidir.
İşgören seçiminde en çok kullanılan seçim araçlarından biri de “görüşme” (mülakat) yöntemidir.
Görüşme (interview), kısaca, “bir amaca dayalı karşılıklı konuşma” veya “yüz yüze gerçekleştirilen amaçlı bir söyleşi” olarak tanımlanabilir.
adayların strese dayanıklılıkları saptanmaya çalışılır ve görüşme bilinçli (yapay) olarak stresli bir havada gerçekleştirilir.
Görüşmeci; rahatsız edici, kızdırıcı, beklenmedik ve ardarda sorulara ve davranışlara adayın ne tür ve nasıl tepkide bulunduğunu değerler.
Bu yöntem, soğukkanlılık ve strese dayanıklılığın önem taşıdığı işlere personel seçimi için kullanılabilir.
“Ardışık veya sıralı görüşme” ise,
“Ardışık veya sıralı görüşme” ise,
bir adayın ardarda birden fazla görüşmeci
ile tek tek görüşmesi şeklinde uygulanır.
Özellikle, aday sayısının az olduğu ve personel ihtiyacının acil olmadığı durumlarda uygulanabilir.
“Karma görüşme”,
“Karma görüşme”,
birden fazla mülakat tekniğinin uygulandığı
bir görüşme türüdür.
Planlı bir görüşmede öngörülmeyen sorular sorma, birden baskılı görüşme tekniğine geçme vb. şekilde uygulanır.
Önyargı ve kalıp yargılar
Önyargı ve kalıp yargılar
Yönlendirici sorular sorma
Hep görüşmecin konuşması
Adayların yeterli ve doğru bilgi vermemeleri
Yakın gördükleri adayları daha olumlu değerlendirme eğilimi
Erken karar vermek
Olumsuz yönlere önem verme
İşe alma baskısı
Adayların sözel olmayan davranışlarının etkisinde kalma
Dinleme engelleri
Hale etkisi
Kontrast hataları
“Hale etkisi”nde, adayın bir özelliği ile ilgili bilgiye dayalı olarak ulaşılan olumlu veya olumsuz yargının, bilgi sahibi olunmayan diğer özellikleri için de geçerli sayılması söz konusudur.
“Hale etkisi”nde, adayın bir özelliği ile ilgili bilgiye dayalı olarak ulaşılan olumlu veya olumsuz yargının, bilgi sahibi olunmayan diğer özellikleri için de geçerli sayılması söz konusudur.
Örneğin, “iyi giyimli” bir adayın aynı zamanda “dürüst, çalışkan vb.” olacağını da varsaymak gibi.
“Adayların görüşme sırası”
“Adayların görüşme sırası”
Buna göre, orta uygunlukta bir adayın çok güçlü adaylardan sonra görüşmeye alınması, onun “çok yetersiz”; zayıf adaylardan sonra görüşmeye alınması ise olduğundan “daha başarılı” olarak değerlenmesine yol açabilir.
Adayın geçmişinin ve referanslarının araştırılması, asıl olarak, özellikle “başvuru formları”nda ve diğer aşamalarda adayların verdiği bilgilerin doğruluğunu belirlemeye ve yeni bilgiler edinmeye yönelik incelemeleri içerir.
Adayın geçmişinin ve referanslarının araştırılması, asıl olarak, özellikle “başvuru formları”nda ve diğer aşamalarda adayların verdiği bilgilerin doğruluğunu belirlemeye ve yeni bilgiler edinmeye yönelik incelemeleri içerir.
Sağlık muayenesi, adayların fiziksel ve ruhsal bakımdan sağlık durumlarının değerlenmesi amacıyla yapılır.
Sağlık muayenesi, adayların fiziksel ve ruhsal bakımdan sağlık durumlarının değerlenmesi amacıyla yapılır.
Duruma göre, çok genel sağlık muayeneleri ile yetinilebileceği gibi daha kapsamlı ve ayrıntılı sağlık kontrolleri de yaptırılabilir.
Sağlık muayeneleri, işe alma kararı ve teklifinden önce veya sonra yaptırılabilmektedir.
Sağlık kontrolleri, temelde iki amaçla yapılır:
Sağlık kontrolleri, temelde iki amaçla yapılır:
Adayların işe uygunluğunu saptamak;
İşe alma durumunda, sonradan ortaya çıkabilecek iş sağlığı ve güvenliği sorunları için başvurulabilecek bilgi ve belgeler elde etmek.
Seçim kararının yürürlüğe konulması, ilgili adayların kabullerine de bağlı olduğundan; bu aşamayı, “kimlere işe alma teklifi yapılacağına karar vermek” olarak tanımlayabiliriz.
Seçim kararının yürürlüğe konulması, ilgili adayların kabullerine de bağlı olduğundan; bu aşamayı, “kimlere işe alma teklifi yapılacağına karar vermek” olarak tanımlayabiliriz.
Bu kararda amaç,işe en uygun adayların seçilmesidir.
İşe alınma/seçim kararının kesinleşmesinden ve gerekli diğer işlemlerden sonra, seçilen işgörenler belirlenen işlere yerleştirilirler.
İşe alınma/seçim kararının kesinleşmesinden ve gerekli diğer işlemlerden sonra, seçilen işgörenler belirlenen işlere yerleştirilirler.
Yeni işgörenlerin işe yerleştirilmesinde (placement) temelde biçimsel ve biçimsel olmayan yaklaşımlardan söz edilebilir. Biçimsel olmayanyaklaşımda, adaylar doğrudan seçildikleri işe başlatılır.
Biçimsel olmayan yaklaşımda, adaylar doğrudan seçildikleri işe başlatılır. Bu uygulamada, yeni işgörenler, iş arkadaşlarıyla tanıştırılıp işleri tanıtılarak işe başlatılır.
Biçimsel olmayan yaklaşımda, adaylar doğrudan seçildikleri işe başlatılır. Bu uygulamada, yeni işgörenler, iş arkadaşlarıyla tanıştırılıp işleri tanıtılarak işe başlatılır.
Biçimsel yaklaşımdaise, yeni işgörenler, genellikle kapsam ve süre açısından değişebilen bir oryantasyon programından sonra işe başlatılır.
