Iskat-i salat: 7 Iskat-i savm: 7

İhvan:

Sadık, candan samimi, dostlar, kardeşler demektir. Tasav­vufta yoldaşlar, aynı tarikate bağlı olanlar anlamında kullanılmıştır. Ta­rikat ehline göre, kendileriyle aynı tarikatte bulunmayan kimseler, ağ­yar, yani yabancıdır. İlıvan-ı Safa, safa kardeşlen demektir. 10. yüzyılın İkinci yansında Basra'da ortaya çıkmış bir oluşumdur. Amaçları diğer din ve kültürlerden de yararlanarak İslam felsefesinde yeni açılımlar sağlamak ve müslümanlara felsefi bir zihniyet aşılayarak bir tür aydınlar ahlakı oluşturmak olan bu felsefeci grup düşüncelerini 52 kitapçıktan oluşan ve Resail-i İhvan-ı Safa adlı risalelerde topladılar. Ehl-i sünnet kelamcılan tarafından büyük eleştiri­lere uğrayan bu şii felsefi oluşum za­manla etkisini yitirmiştir. İhvan-ı Müslimin, ise ugün pek çok İslam ülkesinde faaliyet sürdüren, 1929 yılında Hasan el-Benna tarafından Mısır'da kurulan Müslüman Kar­deşler Teşkilatıdır. ⁵⁵

İhya:

Canlandırma, yeniden hayat verme, diriltme demektir. Gerçek manasıyla ihya etmek (diriltmek, canvermek) yalnızca Allah'a mah­sustur ve pekçok ayette bu manada kullanılmıştır. Ayrıca Hz. İsa da bir mucize olarak Allah'ın izniyle ölüleri diriltmiştir. Öte yandan bazı ayetler de Ölüme ve yaşamaya sebep olma açısında insan içinde ihya kavramı kullanılmıştır: "Kim bir cana kıymamış, ya da yeryüzünde bozgunculuk çıkarmamış bir nefsi öldürürse, bütün insanları öldürmüş; kim de bir nefsin

yaşamasına sebep olursa (hayatını kurtarırsa) bütün insanları yaşatmış gibi Olur.

Bundan başka islam fıkhında öl­müş araziyi diriltmek (ihya-i mevat) terimi kullanılır. Kimseye ait olma­yan bakımsız, ölmüş bir arazinin bakımını yaparak yeniden verimli hale getiren kişi, o arazinin sahibi olur.

Ayrıca, halk arasında sevindirme, mutlu etme, ibadet ederek zamanını değerlendirme gibi manalar için de ihya kavramı kullanılır. ⁵⁶

İkab:

Ceza, azap, ahiret azabı. Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de sık sık günahkar kullarının ahirette uğraya­cağı azabı anlatmıştır. Ayrıca Kur'­an-ı Kerim'de Seriülikab (ceza­landırması süratli olan ve Şedidül-ikab şiddetle cezalandıran) nitele­meleri Allah'ın güzel isimleri arasın­da geçer.

İkamet : ⁵⁷

İkindi Namazı: ⁵⁸

İklîl:

Kuı'an-ı Kerim ve bazı yaz­ma kitapların başlarında bulunan başlık, serlehva kısımlarına verilen ad. Hükümdarların başlarına giydik­leri tac için de bu kelime kullanılır. ⁵⁹

İkrah:

Zorla, isteksiz olarak bir şeyi kabul ettirme. Bir şeyi kabul et­meye zorlama. İslam hukukunda bir kimseyi yapmak istemediği bir şeyi yapması için korkutarak, tehdit ede­rek zorlama demektir. Böyle bir du­ruma zorlanan kişi İslam alimlerine göre işlediği işten dolayı cezalan­dırılmazlar. Mesela bir kimseyi baş­ka birisinin tehdidi sonucu döven ya da öldüren kimse değil, faili zorlayan kimseye kısas uygulanır, ya da zina­ya zorlanan kimseye had uygulan­maz. Ayrıca kimse İslam dinine gir­mek için de zorlanamaz. Halk arasında yanlış yorumlanan "Dinde zorlama yoktur" ayeti buna delildir. Yoksa müslümanların dinin emir ve yasaklarını uygulamaya zorlanama-yacakları anlamına gelmez. İslam di­nini kabul eden kişi, onun emir ve ya­saklarını yerine getireceğini de taahhüt etmiş demektir. ⁶⁰

İkrar:

Kelime anlamı bir şeyi isbat etmek, kararlaştırmak demek­tir. İslam! bir terim olarak, başka­sının kendi üzerindeki hakkını kabul edip bildirmek veya haber vermektir. Kendisinde kul hakkı bulunan kimse­nin, hakkı geçenin adını vermeksizin yapacağı ikrar geçerli değildir. Bir mükellefin taşıması gereken şartları üzerinde bulunduran kimsenin yazılı veya sözlü olarak yaptığı ikrardan dönmesi geçerli değildir. Öte yandan İslam itikadına göre ikrar, inkarın zıddı olarak kabul edilir. Bu açıdan kavram, kalp ile inandığını dil ile söylemek anlamına gelir. Müslüman olan kişinin yalnız albiyle inanması yeterli değildir, bunu dili ile de

açıklaması gerekir. Bu yüzden iman, dil ile ikrar, kalp ile tasdik şeklinde tarif edilmiştir. ⁶¹

İktida:

Uymak, bağlanmak, takip etmek, peşinden gitmek demektir. Terim olarak ise cemaatle kılınan na­mazlarda cemaatin imama uyması, ona bağlanması anlamında kullanılır. İktida'nın doğru ve geçerli (sahih) olması için imamda ve cemaatte bazı şartlar bulunması gerekir. Buna göre cemaat namaza dururken hem namaz için, hem de iktida için niyet etmelidir. ("Niyet ettim bugünkü öğle namazının farzını kılmaya, uy­dum imama" gibi) İmam, cemaatten önde durmalı, imam ile cemaatin kıldıkları namaz, aynı namaz olmalı­dır vb.⁶²

1) Şan ve şöhretini artırma, yükseltme, yüceltme demektir. Daha çok İslam'da cihad etmenin gayesi olan, tevhid inancını ve Allah'ın yüce adını bütün dünyaya ve insanlığa ulaştırmak anlamında kullanılan i'la-yı kelimetullah şeklindeki tamlama­da kullanılır.

2) islam hukukunda bir erkeğin bir müddet karısına yaklaş­mayacağına dair yemin etmesi de­mektir. İlâ suresi dört aydır, dört aydan az bir süre için yapılan yemin ila olmaz. Bu süre dolmadan karısı ile birleşen erkek yemin bozmuş olur ve bunun keffaretini ödemek duru­mundadır. Fakat dört ay geçer de karısına yaklaşmamış olursa, karısı hain talakla boşanmış olur. Bu du­rumda ancak kadının rızası ile yeni­den nikahlanarak kendisiyle evlenebilir. ⁶³

İlah:

Tanrı, Mabud. Hak olsun, batıl olsun kendisine tapılan her türlü şey. İslam'da ilah kavramı, ibadet edilmeye gerçekten layık, kudretinin sınırı olmayan, varlığı kendisinden olup başka hiç bir şeye muhtaç olma­yan yüce Allah için kullanılır. Fakat Alİah, Cenab-ı Hakkın zat ismi, hak ismidir. İlah ise, rab, mabud, tanrı gibi genel bir isimdir. Bu yüzden ilah kavramı ile Allah adını birbirinden ayrı tutmak gerekir. Nitekim, müşlümanlar 'la ilahe illallah (Allah'tan başka ilah yoktur)' diyerek bu ayrımı yapmaktadırlar. Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor: "Gökte de ilah, yerde de ilah sadece O'dur. O, hü­küm ve hikmet sahibidir. Her şeyi bi­lendir.⁶⁴