İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

qqBEYZAVÎ z—_N[" : (Bak: Nasırüddin Kadı Beyzavî)

439- qqBEZM-İ ELEST aK7~ ¬•i" : Cenab-ı Hak ruhları yarattığında “Ben Rabbiniz değil miyim? meâlinde: (7:172) ²v­U¬±"«h¬" ­a²K«7«~ diye sordu­ğunda, ruhlar |«V«" “Evet Rabbimizsin” diye cevap vermişlerdi ki buna “Elest Meclisi” veya “Bezm-i Elest” tâbir edilir. (Bak: Misak-ı Ezelî)

440- qqBİAT }Q[" : Bağlılığını, itimadını bildirmek. Birisinin hakemliğini veya hükümdarlığını kabul etmek. El tutarak bağlılığını alenen izhar etmek. *Rey ver­mek. Bu biat ile devlet idaresi, biat edilenlere emanet edilmiş olu­yor. (Bak: Emanet, Ulu-l Emr)

Birkaç atıf notu:

-Ebubekir’e (R.A.) biat, bak: 738.p.

-Hz. Osman’ın (R.A.) hilafeti, bak: 2938.p.

-Hz. Ali’nin (R.A.) hilafeti, bak: 212.p.sonu

-Hasan’a (R.A.) biat, bak: 1193.p.

-Hüseyin’e (R.A.) biat, bak: 1425.p.

Biat, Asar-ı Bediiye nam eserde. «Meşrutiyetin riyasetine lâzım ve biatın mânâsı olan teveccüh-ü umumiyeyi kazanmak» (A.B. 375) şeklinde ifade edilir.

Evet, asrımızda biatın şekli, intihab-ı meb’usan şekline yani seçim siste­mine geçmiş ve meşrutiyet devrinde tatbik edilmiştir.

441- Devlet reisi seçimi ile alâkalı bir hadiste mealen şöyle buyurulur:

«...İbn-i Ömer (R.A.) şöyle dedi: Babam vurulduğu zaman yanına gel­dim. Etra­fında toplananlar kendisini senâ medip, “Allah seni hayırla mükâ­fatlandır­sın” dedi­ler. Hz. Ömer: “Ben hem ümidli, hem korkuluyum” dedi. Yanındaki­ler: “Bir kim­seyi kendine halef tâyin et” dediler.

Hz. Ömer: “Muayyen bir zâtı kendime halef tâyin ederek hayatımda ve ölü­mümde işinizin mes’uliyetini mi yükleneyim? Ben bu hilafet işinden olan nasibimi ziyadesiz, noksansız hâcet mikdarı olmasını, ne kârlı, ne ziyanlı ol­ma­yarak başbaşa çıkmamı arzu etmişimdir. Eğer yerime bir halef tâyin et­mekte re’yimi kullanırsam (aykırı bir iş yapmış olmam), çünki benden hayırlı olan Ebu Bekr yerine bir halef tayininde kendi re’yini kullanmıştır. Eğer ha­lef tayininde re’yimi kullanmaz, işinizi sizlere bırakırsam, şüphesiz benden daha hayırlı olan Resulullah da (muayyen bir zâtı tasrih etmeyip) sizleri işi­nizle başbaşa bırak­mıştır.” dedi. (^*)

Abdullah: Babam, Resulullah’ı zikrettiği zaman onun da bir halef tayin et­memiş olduğu hakikatını anladım, dedi.» (S.M. ci: 6, sh:12-13) Buhari ci: 12’de, 2167. hadis de aynıdır.

Kadınların biat etmeleri meselesi ise; Kur’an (60:12) âyetinde ve S.B.M. 11. cild, 1746 numaralı hadiste geçer. (Bak: 2639.p.)

442- Biat ve imamet gibi idarî ve hukukî mesailde en mühim nokta, si­yasî ihti­laflarla dahilî ve menfi mücadelelere kapı açmamaktır. Bunun için gereken müsbet hareketin en birinci şartı da, böyle ilmî ve hukukî meseleleri halk sevi­yesine indirip tarafgirane münakaşalara meydan vermeden, ülema arasında şer’î usule göre meşve­ret etmek ve hükümde rey-i cumhuru hâkim kılmaktır. Eğer mevcud şartlara göre böyle bir şûranın teşekkülü mümkün olmuyorsa, geniş dai­rede İslâm birliği ve şûra­sının tahakkuku meselesi önce­lik kazanır. Yani şartla­rına uygun olarak ittihad-ı İslâmın tahakkukuna çalış­mak gerektir. (Bak: İttihad-ı İslâm) (İbn-i Mâce, Kitab-ül Cihad, 41, 42, 43. babları biat hakkındadır.)

İmam tayin etmenin hükmü:

Dinimizde imamın (İslâm devlet reisinin) tayin edilmesi, bir farz-ı kifayedir. Bazıları biat akdini yaparak birisini seçince diğerlerinden bu farz sâ­kıt olur. (Bezdavi, sahife 186) Ehl-i Sünnet mezhebi, imam olmazsa fitne ve fesad ortalığı sarar diyerek imam tayininin gerekliliğini beyan etmiştir. (İbn-u Hacer, Fethül Bâri, 16, 146) İmam-ı Mâlik iyi veya fâcir, mutlaka bir imam ol­malıdır, der. (İbn-ül Arabi, Ahkâm 4, 1722, T.T. ci:3, sh:83-87 ve S.B.M. 18, 53,648, 1242, 1243, 1244. hadisler biat hakkındadır.)