İxtisas: 5301. 01 Daxili fiskal siyasət və dövlət maliyyəsi İqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiya

Təsnifat meyarı	Tədbir növü
Istifadə olunan alətlər
Reallaşdırma məqsədləri	Likvidliyin artırılması	Rezerv tələblərin azalması Depozit sövdələşmələri REPO əməliyyatları Kreditləşmə “Problemli” borcların geri alınması
	Gerçək sektorun kreditləşməsinin stimmullaşdırılması	Uçot stavkalarının dəyişdirilməsi Bankların “şərti” kreditləşməsi
	Milli valyutanın möhkəmləndirilməsi	Valyuta alışı həcminin məhdudlaşdırılması Açıq valyuta mövqeyinin ölçüsünə nəzarət
Təsir dövrü	Qısa dövr	“Problemli” borcların geri alınması, Bank səhmlərinin əldə edilməsi, Top-menecerlərin əmək haqqlarına nəzarət
	Uzumüddətli dövr	Bank sahəsinin nizamlanmasının gücləndirilməsi
Istifadə olunan alətlər	Klassik	Uçot stavkalarının dəyişdirilməsi Valyuta siyasəti
	Qeyri-ordinar	Girovsuz kreditlərin verilməsi Səhmlərin əldə edilməsi
Ölkələrin Mərkəzi Banklarının qərarlarının uzlaşdırılması	Koordinasiya edilmiş	Uçot stavkalarının azaldılması (Aİ ölkələri, Böyük Britaniya, ABŞ) Maliyyə bazarlarında investisiyalar
	Fərdi	Kuratorluq (müşahidəçilər) institutunun tətbiq edilməsi Bank səhmlərinin əldə edilməsi Problemli bankların aktivlərinin digər maliyyə institutlarına ötürülməsi
Qanunların təshih edilməsi	Qanunverici düzəlişlərə ehtiyacı olanlar	Problemli bankların səhmlərinin geri alınması Girovsuz kreditlərin verilməsi
	Qanun dəyişikliyi olmadan həyata keirilənlər	Valyuta alışının həcminin məhdudlaşdırılması

Pul siyasətinin təsir alətlərini tətbiq edərkən aşağıdakıalr nəzərə alınmalıdır:

- maliyyə təsisatlarının kapitallaşma səviyyəsi;

- maliyyə bazarının ayrı-ayrı seqmentləri arasındakı qarşılıqlı əlaqələr;

- maliyyə bazarı iştirakçıları tərəfindən tənzimləyici arbitraj aparılması imkanları;

- bazarın iştirakçıları tərəfindən tətbiq olunan pul siyasəti tətbiqində dərk edilmə dərəcəsi.

Reallaşdırılma məqsədlərindən asılı olaraq pul siyasətinin tədbirlərini bir biri ilə qarşılıqlı əlaqəli üç qrupa ayırmaq olar. Bu tədbirlər: Bank sektorununu likvidliyinin artırılması üzrə; real sektorun kreditləşməsinin stimullaşdırılması üzrə; milli valyutanın möhkəmləndirilməsi üzrə.

Bank sisteminin möhkəmləndirilməsi tədbirləri sistemində Mərkəzi Bank tərəfindən 10 dekabr 2012-ci il tarixindən qiymət və maliyyə stabilliyinin saxlanılması çərçivəsində uçot dərəcəsinin 5,25%-dən 5%-dək azaldılmasını da nəzərdən keçirmək lazımdır. AMB-nın belə addımı kommersiya bankları resurslarının artırılmasını asanlaşdırdı və kredit ekspansiyanı genişləndirdi. Öz növbəsində, bu, növbəti ildə kredit faiz dərəcələrinin azalmasına gətirib çıxarmalıdır: faiz dərəcəsi nə qədər aşağıdırsa, bank kreditminin dəyəri də bir o qədər aşağı olur, borcalmanın ucuzluğu isə iqtisadiyyatın yüksəlməsinə xidmət edir.

Azərbaycanda pul siyasətinin səmərəliliyini və ümumilikdə bank sisteminin tənzimlənməsi sahəsindəki operativliyi gücləndirən tədbirlər həyata keçirilmiş, o cümlədən «Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı haqqında» Qanundakı dəyişikliklər və əlavələr buna xidmət etmişdir.

Maliyyə qloballaşması şəraitində artan risklər maliyyə nizamlayıcıların fəaliyyətini xeyli çətinləşdirdilər, onların qarşısına maliyyə instiitutlarına nəzarət sahəsində beynəlxalq kooperasiyanı tələb edən məsələlər qoydular. Bank sahəsində ((hansı ki maliyyə fəaliyyətinin digər sahələrindən fərqli olaraq, sistemli risklərin yaranması təhlükəsi ilə daha çox əlaqəlidir) kredit institutlarının fəaliyyətində yaranan risklərin nizamlanması və nəzarətinə dair yanaşmaların yenidən baxılması tələb olunur. Dövlət tərəfindən nizamlamanı nəinki gücləndirmək, həmçinin kkredit təkkilatlarının risklərinin idarəedilməsi və nəzarətinin bazar-oriyentasiya metodlarından istifadə etmək lazımdır. Bank nəzarəti orqanları fəaliyyətin üslubunu və metodlarını yenidən qurmağa, onun operativliyini kəskin qaldırmağa, təşkilati strukturu, biznes-prosesləri optimallaşdırmağa, və texnologiyaları təkmilləşdirməyə məcburdur.

Dünya təcrübəsinə əsaslanaraq, maliyyə təhlükəzliyinin təminatı çərçivəsində pul siyasəti işləyib həyata keçirərkən aşağıdakı prinsipləri rəhbər tutmağı məqsədəuyğun hesab edik.