Jizzax davlat pedagogika instituti

Jadval 119 bet-19 jadval

3 oylikdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun kun tartibi.

YOshi	Bir kunda necha soatligi
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24
3 oylik
6 oylik
9 oylik
1 yosh
2 yosh 6 oy
2 yosh
3 yosh
4 yosh
5 yosh
6 yosh
7 yosh

Har qanday kasallik bolaning asab tizimi va ish faoliyatini passaytiradi va tezda charchaydigan qiladi. SHu sababldi, jismoniy kuchsiz bolalrning bir kunlik tartiyuini tuzayotgan vaqtda bedorlik vaqtini ko‘paytirish lozim. Jismonan sog‘lom, ammo harakatchan bolalarga bedorlik vaqtini kamaytirish kerak, chunki ular ko‘p quvvat sarf qilib tezroq charchaydilar. Tartibni tuzayotgan vaqtda guruhdagi har bir bolaning individual hususiyatlarini hisobga olish zarur. Bolalarga tartib bir kunlik qioib tuziladi, ya’ni bog‘chada va uylarida bo‘ladigan vaqtlari uchun, shu sababli ota-onalar ogohlantirilishi lozim, kechqurun bolasiga nima qilish kerag-u, dam olishi qanday qarashi zarur. Tartibni aniq bajarish katta ahamiyatga ega, ammo bolalarning individual hususiyatlarini hisoьga olib, tartibdan ozroq chiqish ham mumkin, agar bola charchab qolsa tartibda ko‘rsatilgan uyqu vaqtini ko‘tish kerak emas, bola qattiq uxlayotgan bo‘lsa rejimga uyg‘otish shart emas. Bog‘chaga kelguncha boshqa hayotiy tarzda o‘zganib qolgan bolani yangi tartibga asta-sekin o‘rgatish lozim. Maktabgacha yoshdagi bolalar muassasalariga qatnovchi bolalar tartibi yil fasliga biroz farq qiladi. Qishda bolalar ochiq havoga kam chiqadi, yozda esa kech uyquga yotadi, deyarli bu butun kunni maydonchada o‘tkazadi.

Kun tartibini bajarish uchun ota*onalarning ish grafigini ham hisobga olish shartdir. Ayniqsa yasli guruhidagi bolalarning /birinchi guruh ko‘krakdagilar/. Ota-onalar ham ishlab ham o‘qiydigan bolalar kecha kunduz ishlaydigan bolalar muassasalariga olinadilar, idora va korhonalarga qarashli bog‘cha va yaslilar xaftada besh kunlik grafik bilan ishlaydilar. Kun tartibi tuzilayotgandabir kunlik tungi kunduzgi uyqu sifati haqidagi ma’lumotlar necha marta ovqatlantirish ular o‘rtasidagi oraliq sayrini hisobga olgan holatda bedorlikka ketadigan maksimal vaqt mustaqil o‘ynashga mahsus mashg‘ulotlar tashkil etishlar hisobga olinadi. Agar guruhda turli yoshdagi bolalar bo‘lsa o‘lar uyqu, bedorlik va ovqatlanish uchun hap hil vaqt talab qilsalar, 2 yoki 3 hil tartib joriy etish ularni shunday uyg‘ullashtirish kerakki, bir hil bolalar uxlaganda ikkinchilari bedor bo‘lsin. To‘g‘ri tashkil etilgan kun tartibi bolalar rivoji va ular sog‘ligining mustahkamlanishida katta ahamiyatga ega bo‘lishi bilan birga, kun tartibi foydali odatlar, irodani mustahkamlash, uyushqoqlik kabi shahsning muxim xislatlarini xosil etadi, boyitadi. Kun tartibi- bu bolalar yoshiga qarab uylangan mehnat, dam olish, ovqatlanish tartibidi. Bolanin aniq bir vaqtda ovqatlantirish kerak, ayrim ota-onalar bu qoidani saqlamaydilar va bola tarbiyasida, ayrim qiyinchiliklar tug‘diradilar. Betartib ovqatlantirish bola sog‘ligiga yomon ta’sir qiladi, kichkina bolani asab tizimi atrof-muhitning turli ta’siriga juda sezgir. Bolalar tez charchashadi, shuning uchun tez-tez va uzoq dam olishga muxtoj. Dam olishning asosiy turi- uyqu. Agar u etarli va uzoq bo‘lmasa organizm to‘liq dam ololmaydi. Bu esa bolalning asab tizimiga salbiy ta’sir qiladi. Nimjon bolalar yoshidan qattiy naza ko‘proq uxlashlari kerak, bolalarni bir vaqtda yotib, bir vaqtda turishga o‘rgatish muhimdir, uyquga yotishdan avval osuda o‘yinlarni tavsiya etadi. YArim soatlar chamasi sayr etish foydali. Bolalar uyquga yotishga hozirlanar ekanlar xona harorati darajasidagi suvda yuz, qul va oyoqlarni yuvadilar. Bu faqat ozodagarchilik bo‘lmay chiniqtirish ahamiti ham bor, asab tizimiga yaxshi ta’sir ko‘rsatadi, tez uxlashga yordam beradi. Kechgi ovqatni uyqudan 1-1.5 soat oldin qilish lozim, bolaning yotadigan o‘rni alohida bo‘lishi kerak, juda ham yomshoq bo‘lmasin. Uyqudan avval xonani shamollatish lozim. Bola ochiq havoda iloji boricha ko‘proq bo‘lgani ma’qul: yozda- kun bo‘yi, baho, kuz va qishda-bir-necha soat, havo yomon bo‘lgan vaqtlarda sayr vaqtini qisqartirish mumkin.

Maktab yoshgacha bo‘lgan bolalarga rasm chizish, narsalar yasash uchun mahsus vaqt ajratiladi. Bu vaqt 3-4 yoshdagi bolalar uchun 5-20 daqiqani, 5-6 yoshdagi bolalar uchun 30-40 daqiqani tashkil etadi, bollar faoliyati turini 20-25 daqiqada o‘zgartirib turish, dam berib turish kerak. Bolalar mashg‘ulotini nonushtadan so‘ng o‘tkazgan ma’qul, qolgan vaqtlarda o‘ynashadi.

20-21 jadvallarda maktab yoshigacha bo‘lgan bolalrning bir kunlik tartibi beriladi