Kamran NƏZİRLİ
Yüklə 0,93 Mb.
|
5. Frənk səhər yuxudan duranda özünü bütün gecəni möhkəm yemiş bir adam kimi hiss etdi; əslində isə dilinə heç nə dəyməmişdi. Gecəki romantika ona uzaq, qeyri-real göründü. Lakin onun üçün başdan ayağa qızıl bir səhər açılmışdı; yaz birdən-birə bütün çiçəkləri ilə birlikdə fəğan edirdi. Bir gecənin içində qaymaqçiçəkləri, yaxud uşaqların “zər güllər” adlandırdığı çiçəklər bütün çəmənliyi başına götürmüşdü; pəncərədən isə alma ağaclarının ağ-çəhrayı rəngə boyanan tumurcuqlarını görmək olurdu. Frənk otaqdan çıxıb ürkək hisslərlə aşağı düşdü; elə bil Meqanla rastlaşacağından qorxurdu. Lakin Missis Narrakombe ona səhər yeməyi gətirəndə dalağı sancdı, kefi pozuldu; qadının iti gözləri və uzun boynu bu səhər elə bil daha diriydi: görəsən qadın bir şey hiss edibmi?
Frənk başını yellətdi.
Görəsən bu qadın onunla məzələnmir ki? Hələ ki onun səsində uelsli qadının mülayimliyi duyulur; hələ ki onun səsi qərb ölkəsinin kobud məzəmmətləri ilə korlanmayıb. Əgər o bilsəydi!.. Frənk dərhal qərara aldı: “Yox, yox! Nə qədər tezdi aradan çıxmaq lazımdı. İstəmirəm özümü axmaq bir vəziyyətə salım...” Lakin səhər yeməyindən sonra o, Meqanı görmək istədi; bu istək hər dəqiqə şiddətlənirdi; bu istəyə bir balaca qorxu hissi qarışsa da (o, qorxurdu ki, Meqana söz desinlər, onu danlasınlar və bununla da hər şey korlansın) daha kəskin şəkildə artırdı. Meqanın gəlib çıxmaması, hətta bir dəqiqəlik də olsa görünməməsi heç yaxşı deyildi. Dünən nahardan sonra alma ağaclarının altında elə böyük şövqlə yazdığı sevgi şerləri indi ona urvatsız və miskin kimi göründü; o, yazdığı şer kağızlarına tütün büküb papiros düzəltdi və yandırdı. Axı o, sevgi haqqında nə bilirdi? Meqan onun əlini tutmasaydı, onun əlini öpməsəydi, sevginin nə demək olduğunu heç bilərdimi? İndi isə o, hər şeyi bilir, hər şeyi... Lakin bu haqda yazmaq, bu barədə nəsə bir şey təsvir etmək dadsız görünürdü. Frənk kitab götürmək üçün öz otağına keçdi; ürəyi gubbultu ilə döyünməyə başladı; qız otaqdaydı, onun yatağını düzəldirdi. Frənk qapının kandarında dayanıb Meqanın hərəkətlərinə tamaşa etdi və birdən onun qəlbində elə bir sevinc hissi baş qaldırdı ki, bunu sözlə demək çətindi; o, Meqanın onun baş qoyduğu yastığına sarı əyildiyini və balışı öpdüyünü gördü. Bax bunu, qıza necə bildirsin? Necə bildirsin ki, o, Frənk, bu hərəkəti gördü! İşdi birdən qız görsə ki, Frənk xəlvəti aradan çıxır, daha pis olar! Meqan balışı götürdü, istədi bir qədər çırpsın və birdən yerə saldı; qız nə hiss etdisə, qəflətən geri döndü.
Qız yanaqlarını əlləri arasına aldı; soyuqqanlı gözlərini düz zillədi oğlnın gözlərinə. Frənk heç vaxt belə təmiz, şəffaf və nəmli gözlər görməmişdi; elə bil bu sədaqət dolu gözləri jalə ilə yumuşdular. Frənk özündə güc tapıb qıza hələ bir minnətdarlıq da etdi:
Qız bir söz demədi, Frənkın yenə dili kəkələdi:
Və birdən... qızın onun balışını necə öpməsi fikri beynini dumanlandırdı, başı gicəlləndi və o, Meqanın üstünə cumdu. Dodaqlarını qızın gözlərinə toxundurdu, beyninə qəribə bir fikir gəldi:”Hər şey qurtardı, mən bunu etdim... bitdi hər şey... dünən hər şey təsadüf idi... indi isə... mən bunu etdim...” Qız onun dodaqlarından imtina etmədi; oğlan qızın gözlərini öpə-öpə dodaqlarını yavaş-yavaş aşağı sürüşdürürdü. Və hər ikisinin dodaqları toqquşdu... Bu, əsl sevgi öpüşü idi; qeyri-adi, ecazkar, məsum öpüş. Görəsən bu öpüş onlardan hansının qəlbini daha çox məst edirdi?
Sonra Frənk qızın solğun bənizinə, ağarmış üzünə diqqətlə baxdı, bir anlıq hər şey, otağın içində baş verənlər onu səksəndirdi; qız otaqdan çıxandan sonra o, aşağı endi. Bəli, indi o, qalib ola bilər, hər şey onun xeyrinədir! O, qızın sevgisinə cavab verdi və bildirdi ki, o da qızı sevir! Frənk yaşıl oturacağa doğru getdi; bu dəfə əlində kitab yox idi. O, bu oturacaqdan uzaqlara baxırdı, ətrafa göz gəzdirməkdən ləzzət alırdı; o heç fermada həyatın necə qaynadığını, işlərin necə qızğın getdiyini görə bilmirdi; fikri-zikri təbiətdə idi. Frənk burda nə qədər oturduğunun fərqinə varmadı və birdən gördü ki, Co onun arxasında durub. Görünür, oğlan çöl işlərini tamamlayıb qayıtmışdı. Co bərkdən fısıldayır, gah bir ayağını, gah da o biri ayağını qaldırırdı; batan günəş rəngində olan sifəti gərilmişdi; göy köynəyinin qollarını qatlamışdı; ərik qabığını xatırladan əzələləri görünürdü. Oğlanın qırmızı dodaqları yarımaçıq vəziyyətdəydi, kətan rəngli kiprikləri arasındakı mavi gözləri düz Frənkə tuşlanmışdı.
Frənk Əşürstün həmişəki lovğa siması daha ötkəm ifadə aldı.
Co bir qədər də yaxına gəldi; Frənk onun işdən qızmış bədəninin qoxusunu duydu.
Co cavab vermədi və daha bərkdən fısıldamağa başladı. Onun gözləri qızmış öküz gözləri kimiydi, ordan od çıxırdı. Birdən sifəti qəzəbdən gərildi, dedi:
Bu yekəpər fısıldayan tərbiyəsizə qarşı şiddətli qısqanclıq, nifrət və hiddət hissi Frənki özündən çıxartdı. O, cəld yerindən qalxdı, ayağı ilə oturacağı itələdi.
Bu sözləri demişdi ki, Meqan əlində bapbalaca qəhvəyi küçük qapıda göründü; qız tələsik Frənkə yaxınlaşdı, dedi:
Co çıxıb getdi; onun peysəri pul kimi qızarmışdı. Frənk barmağını qızın qucağında büzüşən bu balaca, qəhvəyi varlığın ağzına toxundurdu. Oğlan qızın yanında özünü necə də rahat hiss edirdi!
Qız ayaqlarını yerə döyəclədi, Frənkə baxdı. Bu şəfqətli və heyranedici baxışlardan oğlanın bütün damarları dondu; Frənk elə bil qanadlarını yandırmış bir kəpənək görürdü. Oğlan pıçıltıyla dadı:
Frənk yola çıxdı. Hasarın o tərəfində, çəmənlikdə inəklərin yanında durmuş axsaq çobanı gördü.
Frənk onun sözünü kəsdi:
Axsaq qoca dərhal cavab vermədi.
Çolaq səsini yavaşıtdı.
Axsaq qoca papağını peysərinə doğru itələdi, iti baxışlarını Frənkə zillədi.
Frənk hiss etdi ki, sifəti qızardı və pərtliyini örtmək üçün cibindən tənbəki kisəsini çıxartdı.
“Sevən qız ürəyi!..” Bəli, məhz belədir! Bəs o, nə edir? Onun niyyəti nədir, bu sevən qıza qarşı onun münasibəti necədir? Bu fikir onun beynini deşirdi. O, düzəndə, sarı qaymaqçiçəkləri arasında otlayan kürən toyuq-cücələrin gəzişdiyi sahədə veyllənərkən bu haqda düşünürdü. Göy üzündə qaranquşlar uçurdu; bəli, bu il palıdlar göyrüş ağaclarından tez çiçəkləyəcək. Artıq budaqlar qızılı-qəhvəyi rəngdədi, hər ağac bir rəngə çalır. Ququ quşunun quqqultusu gəldi, bağdan minlərlə quşun civiltisi, çayın şəffaf sularının qıjıltısı eşidildi. Qədimdə insanlar qızıl əsrə inanardılar, gecə ulduzlarına, bəxt ulduzlarına... inanardılar... Frənkin əlinə arı qondu, özü də ana arı; “əgər onu öldürsə, yayın axırınacan almaları oyub tökən iki min arı azalacaq...” Lakin belə bir gündə, qəlbin sevgiylə nəşələndiyi, aşıb-daşdığı bir gündə canlı bir varlığa kim qıyardı? Çəmənlikdə kürən bir çöngə otlayırdı. Frənkə elə gəldi ki, bu cöngə Conun bir tayıdır. Heyvan yad adama fikir vermədi; elə Frənkin özü də quşların civiltisindən, ayaqları altında əzilən qızılı çöl güllərindən məst olmuşdu. Frənk çay qırağına endi; ordan daşlı-çınqıllı qayalar uçalırdı; boz qayanın altından zınqrov otları göyərmişdi, cır alma ağaclarının budaqları isə tamam çiçəkləmişdi. Frənk otların üstünə uzandı. Qayanın altındakı bu yer sakit, kölgəsiz bir guşəydi; çöllərin açıq parıltısı, palıd ağaclarının qızıla çalan ləçəkləri və nəhayət, günəşin zərrin şəfəqləri fonunda bu yerə sığınacaq demək olmazdı. Bayaqdan eşitdiyi ququ quşlarının harayı və çay sularının qıjıltı səsi hələ eşidilirdi. Frənk uzun müddət beləcə uzandı; günəşin üzündəki ləkələri seyr edə-edə düşündü. Frənk çır alma ağaclarının uzun kölgəsi zəngçiçəklərinin üstünə düşənə kimi burda qaldı. Ətrafda heç kim gözə dəymirdi, yalnız arılar vızıldayırdılar. Səhərki öpüş və iri alma ağacının altında onu gözləyən bu gecəki görüş onun başını gicəllətmişdi. Görünür, qədim favnlar5 və driadalar6 elə belə bir yerdə yaşamışlar. Məhz belə bir guşədə lap alma ağacının çiçəklərinə bənzəyən bəyaz nimfalar7 gizlənmişlər; bax beləcə, sivriqulaqlar, mamır bağlamış qəhvəyi daşlar kimi yaşayan favnlar, çəmənlikdə uzanaraq onları qorumuşlar... Frənk yatmışdı; yuxudan duranda ququ quşları hələ quqquldayırdılar, çay sularının da şırıltısı gəlirdi. Günəş boz qayanın arxasına çəkilmişdi; sərin kölgə təpələri öz ağuşuna almışdı; dovşanlar çəmənlikdə qaçışırdılar. “Bu gecə...” deyə Frənk düşündü; içində nəsə titrədi, sonra həmin o “nəsə” açıldı, daha sonra isə canlandı; sanki təbiət də beləcə kiminsə gözəgörünməz əliylə cana gəldi və oyandı. Frənk ayağa qalxdı, cır alma budağından qırdı. Qönçələr lap Meqan kimiydi- nadir balıqqulağı tək çəhrayıydı, məsum və təzətər idi; onun kimi təmiz, bihuşedici və təbii idi. Oğlan qönçəli budağı cibinə qoydu; bəxtiyarcasına qalibanə bir nəfəs aldı və bu nəfəsdən yaz sevincinin ətri gəldi; dovşanlar hürküb qaçdılar. 6. Təxminən saat on bir radələrində Frənk həyətə çıxıb bağa sarı yollandı. O, “Odissey”8 kitabını da götürmüşdü; oxumadı, düz bir saat əlində saxladı. Ay təpəliyin üstündən təzəcə boylanmışdı, qızıla çalırdı və sanki hökmlü səlahiyyət sahibi kimi göyrüş ağaclarının yarımçılpaq budaqları arasından bağa göz qoyurdu. Alma ağaclarının altı qaranlıq idi; Frənk dayandı, cığırı aradı, ayaqlarının altındakı otların hələ əzilmədiyini hiss etdi. Arxasında nəsə qaraltı tərpənirdi, sonra boğuq xortultu səsləri eşitdi; sonra gördü ki, üç yekə donuz çəpərin dibində yanaşı uzanıb. Frənk diqqətlə qulaq asdı. Külək yox idi, amma çayın sakit şırıltısı astadan apaydın eşidilirdi. Hansı bir quş idi, tanıya bilmədi, cikkildədi, elə bil qışqırırdı: “Pippip!”. “Pippip!”. Quşun ahəngdar və fasiləsiz çikkiltisi gəlirdi; o, çobanaldadının səsini, bayquşun ulamasını uzaqdan tanıya bilirdi. Frənk bir-iki addım geri çəkildi və dayandı; başının üstündəki donuq ağartını görüb heyrətləndi. Bu tutqun, tərpənməyən ağaclarda saysız-hesabsız gül ləçəklləri və gövdəciklər, zərif və açılmamış qönçələr ayın sehirli işığı altında xəlvəti oyanırdılar. Frənk onların canlı kimi qəribə oyanış səslərini hiss etdi; sanki milyonlarla ağ gecə kəpənəyi, yaxud bəyaz bir ruh uçub gəlmişdi bura, tutqun səmayla tutqun yer arasına qonmağa – onlar Frənkin gözləri qarşısında qanad açmağa gəlmişdilər... Bu səssiz, ətirsiz, ani gözəllikdən vəcdə gələn oğlan az qala bağa nə üçün gəldiyini unudacaqdı. Gündüzlər yeri başına götürmüş bu səbatsız heyranlıq, indi, axşam düşəndə, yox olmamışdı, sadəcə simasını dəyişmişdi. Bu canlı, bəyazlığa bələnmiş sıx budaq və gövdələr arasınca yeriyən Frənk hələ həmin o iri alma ağacına çatmamışdı. Hə, bax, odur, həmin ağacdır, hətta qaranlıqda belə onu başqa ağacla dəyişik salmaq olmaz; o biri ağaclardan iki dəfə qalın və hündürdür, ağac başını lap çayın üzünə və ətrafdakı çəmənliyə sallamışdı. Oğlan qalın budaqların altında dayanıb qulaq asdı; yuxulu donuzların zəif xortultuları yenə gəlirdi. O, əlini quru, demək olar ki, isti bir ağaca söykədi; kələ-kötür, nahamar, mamır bağlamış budaqdan zəif, təxminən rütubət iyi gəldi. Görəsən qız gələcəkmi? Və bu titrəşən, kölgə kimi görünən, qızılı ay şəfəqlərindən sehrlənən ağaclar arasında onun bütün canını həyəcanlı şübhələr bürüdü. Burdakı hər şey elə bil səmavi idi, yerüstü sevgililər üçün deyildi; burdakı hər şey elə bil favnlar və nimfalar üçün yaranmışdı, mələklər üçün yaradılmışdı. Buralar nə onun, nə də o gənc kəndli qızı üçün deyildi. Bəlkə elə qız gəlib çıxmasa onun üçün daha rahat olar? Lakin Frənkin qulaqları daim səsdəydi; yenə həmin naməlum quşun çikkiltisi eçidildi: “Pippip”, “Pippip!...” Bir-birinə sarınmış ağac budaqları arasından düşən ayın qızılı şəfəqlərinin tumarladığı çayın qayğılı şırıltısı da eşidilirdi, elə bil türmə pəncərəsindən işıq zolağı düşürdü. Onun üzünə, gözünə, başına lap yaxın olan çiçəklər elə bil hər dəqiqə sirli bir bəyaz gözəllik qucağında canlanırdı; elə bil onlar da oğlan kimi kimisə gözləyirdilər. O, budaqlardan birini qırdı, onu üzünə sıxdı. Budağın üstündə üç çiçək vardı... Üç çiçək - gərək nə qədər kafir olasan ki, belə cavan çiçəklərə qıyasan - bar verən ağacın sütül, əl dəyilməmiş, zərif çiçəkli budağını qırmaq kafirlikdir! Birdən o, doqqazdakı qapının çırıltısını eşitdi, sonra xışıltı səsi, daha sonra isə donuzların xortultusu gəldi; o, ağacın gövdəsinə söykənərək əlini mamır basmış ağac qabığına sıxdı və nəfəsini bir anlıq dərmədi. Qız səssizcə, sanki bir ruh kimi ağacların arasından sivişib çıxdı. Oğlan onu lap yaxından gördü. Qızın qaramtıl kölgəsi alma ağacının gövdəsi ilə birləşdi; ağ bənizi çiçəkləyən budaqlarla toqquşdu. Meqan tamam səssiz-səmirsiz durmuş, gözlərini oğlana dikmişdi. Oğlan əlini uzadıb pıçıldadı:
Qız birbaşa oğlanın sinəsinə sığındı. Frənk qızın ürəyinin döyüntüsünü lap yaxından eşitdi; onun ehtirasları elə həmin andaca coşdu. Meqan onun zümrəsindən deyildi, elə belə sadəcə cavan, düşüncəsiz, müdafiəsiz və sevgi atəşi ilə yanan bir qız idi; Frənk bu qaranlıqda onu necə müdafiə etməsin, hə? Bu qaranlıq gecədə onun müdafiəçisi Frənk olmasın, bəs kim olsun axı? Meqan təbiətin özü kimi təbii bir varlıq idi; sadə və gözəl, bahar gecəsinin bir parçasıydı, bax bu canlı ləçəklər kimiydi; axı nə üçün Frənk qızın ona verdiyi bütün hisslərə cavab verməsin, nə üçün həm o, həm də qız qəlblərində baharın gəlişini bayram etməsinlər? Bu ikili hissin tərəddüdləri onun bütün qəlbini bürüdü; oğlan elə bu hisslərlə qızı möhkəmcə qucaqladı, onun saçlarından öpdü. Onlar bu vəziyyətdə dinib-danışmadan uzun müddət beləcə qaldılar. Çay sularının şırıltısı davam edirdi, bayquşun hələ də çığırtısı gəlirdi; ay daha yüksəklərə qalxmışdı və daha da bəyazlaşmışdı. Onların ətrafında və başlarının üstündəki çiçəklər düşüncəli, canlı bir füsunkarlıqla açırdılar; oğlan və qızın dodaqları biri-birinə toxundu. Bu an nəsə danışsaydılar, bəlkə də hər şey pozulardı. Yazın dili yoxdu, yazın yalnız pıçıltısı və xışıltısı olur; yazın elə bir füsunkarlığı olur ki, o, bütün sözlərdən daha mənalı olur; açılan qönçələr və yarpaqlarda, tumurcuq axınlarında, zərif, yorulmaz doğuşa doğru cəhddə... nə qədər desən gözəllik var! Hərdən yaz həqiqətən gəlib gizli bir şahid sifətində çıxış edir, sevgililəri qucaqlayıb öz sehirli tozunu onların başına tökür; belə bir vaxtda cavan sevgililər ehtiraslı öpüşdən başqa hər şeyi unutmuşdular; qızın ürəyinin döyüntüsü daha da şiddətləndi, oğlanın dodaqlarına yapışan dodaqlar tirtədi. Frənk heç nə barədə düşünmürdü, yalnız göylərdə uçurdu. Bəli, tale qızı onun üçün gətirmişdi – sevgiylə zarafat etmək olmazdı! Sevgililərin dodaqları gah ayrılır, gah da yeni atəşlə birləşirdi. Ehtiraslar bütün cəngavərlik hisslərini alt-üst etmişdi. Birdən Frənk nəfəsini dərib dedi:
Bu sözlər elə bil qızın xətrinə dəydi və o, təəccüblə gözlərini oğlana zilləyib dedi:
Qız lap astadan pıçıldadı:
Frənk dərindən nəfəs aldı. Dedi:
Qızın heyranedici və fəxarətli həyəcanını duyan Frənk yenə pıçıldadı:
Oğlan qızın saçlarını sığalladı, pıçıltıyla əlavə etdi:
Qız qəfil başını tərpədib saçlarını yellətdi, dedi:
Frənk öz alicənablığından özü də keflənmişdi, daha çılğın bir səslə pıçıldadı:
Qız dizləri üstə çökdü, oğlanın ayaqlarını öpmək istədi, Frənk dəhşətə gəldi, qızı qaldırdı, onu bağrına basdı; o qədər özünü itirdi ki, dili söz tutmadı. Qız pıçıldadı:
Qız elə gülümsədi ki, gözlərindən yaş gilələndi. Ayın bəyaz şəfəqləri onun üzünü yalayırdı; oğlan qızın bütün sifətini, yarımaçılı dodaqlarının çəhrayı rəngini bu işıqda apaydın görə bilirdi; bu füsunkar görünüş alma ağacının çiçəkləri fonunda daha möhtəşəm bir gözəllikdən xəbər verirdi. Birdən qızın gözləri bərəldi; o, sonsuz vahiməylə kənara boylandı və oğlanın ağuşundan qopub təşvişlə pıçıldadı:
Frənk çayın işıldayan sularını, ay işığının qızılı rəngə boyadığı çaqqal gavalısını, fıstıq ağaclarının nəmli parıltısını və onların arxasındakı ayın işıqlatdığı təpəliyin aydın olmayan qaraltısını gördü. Frənk qızın buza dönmüş pıçıltısını eşitdi:
Frənk qəzəblənərək çayı keçib ağaclara tərəf qaçdı. Qızılı Ay işığının oynamasıydı! Heç kim yox idi! Frənk qaçırdı, daşlara və çaqqal gavalısı kollarına ilişə-ilişə qaçırdı; bir balaca söyüş də söyürdü, həm də təlaş hissi keçirib söyürdü. Cəfəng bir şey! Necə də axmaqlıqdır! O, iri alma ağacının yanına qayıtdı. Lakin Meqan artıq getmişdi; Frənk yalnız xışıltı, donuzların xortultusunu, qapı cırıltısını eşidə bildi. Köhnə alma ağacı isə yerindəydi! O, əli ilə ağacın gövdəsindən yapışdı. Qızın bədəni ilə müqayisədə bu, bərk idi! İndi onun gözü qarşısında mamır bağlamış kələ-kötür gövdə durmuşdu; Meqanın zərif sinəsi və boynu əvəzinə o, meşə qoxusunu, ibtidai, bir qədər də qızın saçlarının ətrinə bənzəyən bir qoxunu duydu. Frənkin başı üstündə isə alma ağaclarının çiçəkləri daha da oyanmışdı; onlar ay işığında daha aydın görünür, sanki şəfəq saçır, cana gəlirdilər. 7. Frənk Əşürst Torqveydə qatardan düşdü; Torqvey İngiltərənin ən yaxşı kurort şəhərlərindən biri olsa da, o, buranı tanımırdı və buna görə də nabələd adam kimi sahilboyu küçəylə addımladı. Frənk əyin-başı – kostyumu barədə tamam unutmuşdu; şəhər səliqəsi ilə geyinmiş adamlar arasında onun qalın kurtkası, tozlu ayaqqabıları və nimdaş şlyapası nəzər-diqqəti çəkirdi. O, London bankının filialını axtarıb tapdı, orda ilk maneə ilə rastlaşdı. Frənkdən Torqveydə onun şəxsiyyətini təsdiq edə biləcək adamın olub-olmadığını soruşdular; o, heç kəsi tanımırdı. Frənkə dedilər ki, gərək Londona, bankın baş ofisinə teleqram vursun; müsbət cavab aldıqları halda Torqveydəki filial ona xidmət göstərməyə hazırdır. Beləliklə, soyuq işgüzar dünyanın ehtiyatlılığı onun fərəhli arzularını bir qədər məyus etdi; bununla belə, o, Londona dərhal teleqram vurdu. Frənk poçtun qarşısındakı mağazada çoxlu qadın geyimləri gördü və vitrindən çox qəribə bir maraqla onlara tamaşa etməyə başladı; bir kəndli gözəlçəsi üçün pal-paltar almaq onun üçün heç nə idi. O, həvəslə mağazaya daxil oldu; gənc satıcı qadın ona yaxınlaşdı. Frənk dinməzcə qadına baxdı; onun göy gözləri və bir qədər qayğılı siması vardı.
Satıcı qadın gülümsədi; Frənk bir qədər tutuldu; bu xahişinin yersiz olması ona dəhşətli göründü. Satıcı qadın tələsik soruşdu:
Meqanın beli....
Satıcı qadın getdi; Frənk bir qədər narahat halda pəncərə qabağına düzülmüş modellərə baxdı və birdən ona elə gəldi ki, Meqan, onun Meqanı belə şeyləri geyinə bilməz; onun Meqanı Frənkin fermada görməyə adət etdiyi libaslar əvəzinə - qalın yun yubka, kətan köynək və göy beret- belə şeyləri geyə bilməz! Satıcı qadın qayıtdı; əlində bir neçə dəst don vardı və Frənk qadının donları bir-bir üstünə tutmasını izlədi. Libaslardan biri onun xoşuna gəldi; daha doğrusu, donun gümüşü-boz rəngi onu cəlb etmişdi. Lakin o, Meqanı bu donda təsəvvür edə bilmirdi. Satıcı qadın yenə çıxıb getdi, yenə də bir neçə dəst libasla qayıtdı. Frənk lap məəttəl qalmışdı: hansını seçsin? Axı Meqana həm də şlyapa lazım idi, ayaqqabı, əlcək lazım idi... Birdən bu qiyafədə Meqan biabırçı vəziyyətdə göründü? Gözəl geyinib-keçinmık hər zaman kənd camaatını şit göstərib! Meqan nə üçün öz geyimində gəlməsin axı? Yox! Bu, çox şübhə oyadar! Axı o, qızı həqiqətən də aparmaq, özü də gizli surətdə aparmaq istəyir?! Frənk satıcıya baxdı. “Görəsən satıcı bildimi mən bunu nədən ötrü edirəm? Görəsən mənim haqqımda pis fikirləşmir ki?” deyə düşündü.
Satıcı qadın yüngülcə “ah” çəkdi, dedi:
Frənk sanki yenidən ətrafdakıların soyuq şübhəsindən azad oldu, rahatca nəfəsini dərdi, yenə xəyallar aləminə düşdü; onun gözləri önünə sadəlövh ilahi bir varlıq gəlirdi və o, öz həyatını məhz bu varlıqla bağlayacaqdı. Frənk təsəvvürünə gətirirdi ki, gecə xəlvəti Meqanla evdən qaçıb aradan çıxacaqdır; Frənk bir əli ilə onun belindən yapışacaq, o biri əlində isə qızın təzə donunu tutub ay işığında evdən qaçacaqlar. Dan söküləndə onlar artıq meşənin dərin qatlarında olacaqlar; burda qız rahatca paltarlarını dəyişəcək, sonra da sübh qatarı onları bu kiçik stansiyadan bal ayı səyahətinə aparacaqdır; nəhayət, nəhəng London onları öz ağuşuna alıb udacaq, beləliklə də, onların məhəbbətli arzuları çin olacaq.
Frənkin tutqun siması açıldı; o, qarşısında göygöz bir cavan gördü; oğlanın gözlərinin altı, üzü, sinəsi gündən qaralmışdı.
Frənk dostuyla mehribancasına salamlaşandan sonra onunla birlikdə təpəliyə qalxdı; sonra dostlar üzüaşağı endilər və şəhərdən kənara çıxdılar. Həllideyin üzündə həyat eşqi yanırdı; o, danışırdı ki, bu “kif basmış şəhərdə” üzgüçülükdən və avar çəkməkdən başqa heç nə ilə məşğul olmaq mümkün deyil. Onlar beləcə dəniz qırağında tikilmiş balaca kotteclərin yanına gəlib çıxdılar və Həllidey Frənki öz hotelinə apardı.
Frənk güzgüyə baxdı; fermada qaldığı otaqda bir daraq və cəmi iki dəyişəcək köynəyi vardı. Burda isə şotkalar, daraqlar, dəyişək paltarlar çox idi və bütün bunlar ona qeyri-adi dərəcədə dəbdəbəli göründü. “Qəribədi” düşündü, “heç özün-özünə hesabat belə vermirsən...” Lakin o, özünə nədə hesabat verməliydi axı, bunu deyə bilmədi. O, Həllideylə birlikdə yemək otağına daxil oldu; üç alagözlü sarışın qız dərhal dönüb Frənkə baxdı. Həllidey ucadan və gur səslə Frənki bacılarına təqdim etdi:
Bacılardan ikisi doğrudan da balacaydı; birinin on bir, o birinin on yaşı, üçüncünün isə on yeddi yaşı olardı; sonuncusu nisbətən ucaboyluydu, açıq rəngdə saçları vardı. Qızın nazik qaşları saçlarından qara idi və yüngülcə tellərinə tərəf qalxmışdı; ağ-çəhrayı zərif dərisini azca gün yandırmışdı. Hər üçünün səsi qardaşlarınınkı kimi cingiltili və şaqraq idi. Hər üçü ayağa durdu və əllərini cəld Frənkə uzatdı. Onlar eyni zamanda oğlanı sınayıcı nəzərlərlə süzdülər, sonra dərhal gözlərini çəkib danışmağa başladılar; bü gün nə edəcəklərini müzakirə edirdilər. Əsl Dianadır, rəfiqələri - nimfalarla birlikdə! Fermadakı həyatdan sonra bu qızların belə canlı, şaqraq və açıq danışıqları, özü də tam sərbəst və incə rəftarlı söhbətləri ilk baxışdan Frənkə qəribə gəldi; sonra bu söhbətlər onu o qədər məst etdi ki, dərhal hər şeyi unutdu... Balaca qızları Səbinə və Frida çağırırdılar. Böyük bacının adı isə Stella idi.
Bu gözlənilməz dostluq tonu Frənki çaşdırdı.
Sonra söhbət üzgüçülükdən düşdü.
Bacıların üçü də bu xəbərdən vəcdə gələrək gözlərini ona dikdi və birdən Frənk özünü onlar üçün vacib və əhəmiyyətli adam kimi hiss etdi. Bu duyğu qeyri-adi dərəcədə xoş idi.
Lakin Frənk cavabında yalnız gülümsəyib başını tərpətdi. Ona yağış kimi suallar yağdırdılar, xüsusilə idmanda qazandığı nailiyyətləri ilə bağlı sorğu-sual çox oldu. Məlum oldu ki, Frənk Universitetdə oxuyarkən avarçəkmə yarışlarında iştirak edib, Universitetin futbol komandasında oynayıb, qaçış üzrə bir millik məsafəni birinci qət edib və birinci dərəcəli mükafat alıb. Frənk yemək stolu arxasından sanki qəhrəman kimi qalxdı və bundan sonra balaca qızcığazlar təkid etdilər ki, Frənk onların qayalıqdakı mağarasına da baxsın; beləliklə, hamı ora getdi, Frənk balacalarla qabaqda, Stella isə arxada, qardaşıyla birgə gəlirdi. Yarımqaranlıq, rütubətli mağara başqa mağaralar kimiydi, amma orda xırda bir nohur da vardı; nohurda sirli varlıqlar üzürdü ki, onları tutub şüşələrə doldurmaq olardı. Səbinə və Fridanın biçimli və gündən yanmış ayaqlarında corab yox idi, buna görə də onlar cəld suya girdilər və Frənki dilə tutmağa çalışdılar ki, o da suya girib orda cürbəcür balıqlardan tutsun; Frənk də ayaqqabılarını və corablarını çıxartdı. Gözəlliyə aludə olanlar çox vaxt saata, vaxta belə baxmırlar; nohurun içindəki balaca qızların fərəhli qışqırtılarını, Dianaya bənzər o biri gözəlin isə qıraqda durub böyük həyəcanla nohurdan tutulan balıqları alması mənzərəsini seyr edən Frənk vaxtın nə vaxt uçduğunu belə bilmədi. O, təsadüfən saatını cibindən çıxartdı; gördü ki, artıq dördə işləyib, əlini yellədi. Deməli, bu gün o, bankdan pul götürə bilməyəcək; banka çatınca, o bağlanacaq. Qızlar onun üz cizgilərinin dəyişdiyini görüb sevincdən qışqırdılar:
Frənk heç nə demədi; o, Meqanı düşündü, onun siması gözləri önünə gəldi; səhər yeməyi zamanı Frənk Meqana pıçıldadı:
O, Meqanın həyəcanla onu dinləməsini, onun ağzından çıxan hər sözündən asıldığını xatırladı. Bax, indi Meqan nə fikirləşəcək?! Bu vaxt Frənk hiss etdi ki, kimsə oğrun-oğrun ona baxır; nohurun qırağında Diana kimi biçimli, sarışın Stella gözlərini ona dikmiş, sınayıcı nəzərlərlə onu süzürdü. Bu ala gözlərin sahibi kaş onun fikirlərini oxuya biləydi! Kaş o, biləydi ki, Frənk bu gecə nə etməyi planlaşdırmışdı! Xırda bir haray, ya üsyankar çağırış olsaydı, o, elə mağarada təkcə qalardı! Frənk qəribə bir xəcalət, narazılıq və bəlli olmayan pərişanlıq hissi ilə saatını gizlətdi, qırıq-qırıq cavab verdi:
Bu məsum uşaq nidaları qarşısında inadkarlıq göstərmək, onların sevincinə şərik olmamaq günahdır. Hələ Stellanın təbəssümü, Həllideyin şən və şaqraq dəvəti və gülərüzlə “Əla oldu, dostum! Bu gecə mən sənə lazım olan şeylərimdən verərəm” deməsi də yerinə düşdü. Lakin necə oldusa, Frənk bərk darıxdı və vicdan əzabı çəkməyə başladı, qaşlarını çatıb dedi:
Nohurda balıq tutma mərasimi yaddan çıxdı; hamı hotelə qayıtdı. Frənk Missis Narrakombenin adına bir teleqram vurdu: ”Bağışlayın, bu gün gələ bilməyəcəyəm. Sabah görüşərik”. Yəqin Meqan başa düşəcək ki, onun işləri çıxıb. Frənk bir qədər yüngülləşdi. Bu günkü hava gözəl idi, istiydi; dəniz sakit və maviydi. Frənk üzməyi xoşlayırdı. Uşaqların ona ümid bağlaması Frənki ruhlandırmışdı; o, qızlara fərəh hissiylə baxırdı; Stellanın, Həllideyin gülümsər çöhrəsini görmək ona ləzzət verirdi. Hər şey ona bir qədər yuxu kimi, bir qədər də təbii görünürdü: sanki Meqanla birlikdə qaçıb aradan çıxmamışdan əvvəlki normal həyatına sonuncu dəfə baş vururdu. Həllidey ona çimərlik kostymu verdi və beləliklə, hamı dənizə getdi. Kişilər qayanın arxasında soyundular, qızlar o biri qayanın dalına keçdilər. Suya birinci Frənk baş vurdu və üzməyə başladı; o, yaxşı üzgüçü olduğunu sübut etməyə çalışdı. Geriyə baxanda sahilə doğru üzən Həllideyi, üç bacının isə dayazda atılıb-düşdüyünü, bir-birlərinə su çilədiklərini, sonra suya baş vurduqlarını gördü. Frənk dənizdə bu cür çimən adamları heç vaxt xoşlamazdı; amma indi, bu dəqiqələrdə qızların məsum köməksizliyi ona ləzzət verirdi. Frənk bir qədər də qürurlandı: qürurlandı ki, onların arasında yeganə və əsl üzgüçü odur. Frənk onlara yaxınlaşmaq istədi, lakin dərhal da düşündü ki, belə mehribancasına suda oynaşan dəstəyə cur olmaq bəlkə də yaxşı çıxmaz; arıq, sarışın qızcığaza sarı üzmək onun üçün naqolay hərəkət sayıla bilər. Lakin Səbinə onun yaxınlaşdığını görən kimi yalvardı ki, ona da üzməyi öyrətsin; beləliklə, hər iki qızcığaz Frənkin başını o qədər qatdı ki, o, hətta Stellaya tərəf dönüb belə baxmadı, bilmədi ki, qız ondan utanır ya yox. Qəflətən Stellanın təşvişli haray səsini eşitdi, geri döndü; Stellanın bədəni yarıya qədər suda idi və o, qorxmuş halda ağ zərif əllərini Frənkə uzadıb dedi:
Frənk dərhal gördü ki, doğurdan da Filin vəziyyəti yaxşı deyil; o, dərinə düşmüşdü, ordan çıxmağa çalışırdı, lakin bacarmırdı. Bu, sahildən təxminən yüz addım aralıda idi. Birdən Fil qışqırdı, əllərini havada yellətdi və suyun dibinə getdi. Frənk gördü ki, Stella qardaşına tərəf cumur, qışqırdı:
Frənk özü Həllideyin batdığı tərəfə sürət götürdü; o, hələ ömründə heç vaxt belə sürətlə üzməmişdi. Frənk Həllideyə çatanda gördü ki, o, ikinci dəfə suyun üzünə çıxdı. Görünür, Həllidey qıc olmuşdu; onu sudan çıxartmaq çətin olmadı, çünki Həllidey müqavimət göstərmədi. Stella Frənkin qışqırtısından dayandı; qardaşını çıxartmaqda Frənkə kömək elədi. Həllideyi sahildə qumun üstünə uzatdılar; Stella təşviş içində Frənklə birgə qardaşının hərəkətsiz bədənini ovxalamağa başladı. Balaca qızlar bu mənzərəni qorxa-qorxa seyr edirdilər. Bir azdan Həllidey gülümsədi və zəif səslə bildirdi ki, bu hadisə onun yaramazlığı ucbatından baş verdi. Əgər Frənk ona kömək eləsə, o, ayağa duracaq; belə də oldu, onlar qayaya tərəf, paltarlarını dəyişməyə getdilər. Frənk Stellanın sudan və göz yaşlarından islanmış və qızarmış yanaqlarına baxdı; qızın üzündə əvvəlki həyəcandan əsər-əlamət belə qalmamaışdı. Frənk düşündü:”Mən onu sadəcə Stella çağırdım. Maraqlıdır, onun mənə acığı tutmaz ki?” Onlar geyinəndə Həllidey yavaşdan dedi:
Dostlar geyinib hotelə qayıtdılar, lakin narahatçılıq hələ tam ötməmişdi. Çay süfrəsinə əyləşdilər. Həllidey öz otağına keçib uzandı. Səbinə çörəklə mürəbbəsini yeyib qəflətən bildirdi:
Frənk gördü ki, Stella gözlərini aşağı dikdi; durdu və dalğın-dalğın pəncərəyə yaxınlaşdı; arxadan Səbinənin pıçıltılarını eşitdi: “Bilirsiz, gəlin qan ittifaqı yaradaq... Frida, sənin bıçağın hardadı?” Frənk gözünün ucuyla görürdü ki, hər üç bacı təntənəli surətdə barmaqlarını kəsib öz qanlarından kağız parçasının üstünə damçıladırlar. Frənk dönüb qapıya tərəf getdi, lakin onu dərhal tutub saxladılar.
Balaca qızcığazlar onun əlindən tutub stola dartdılar. Kağızın üstündə qanla hansısa fiqur çəkilmişdi və orda üç ad yazılmışdı: Stella Həllidey, Səbinə Həllidey və Frida Həllidey. Ulduza oxşar fiqurun içinə salınmış adlar qanla yazılmışdı və Səbinə şəstlə başa salmağa çalışdı:
Frənk ayılınca gördü ki, onun sinəsi və boynuna yaş saçlar toxundu. Kimsə onun burnundan dişlədi, kimsə sol əlini yaraladı, xırda dişlər yüngülcə onun yanaqlarına dəydi. Sonra onu buraxdılar və balaca Frida qışqırdı:
Frənk qızardı, özünü itirdi və gözucu çaşqın qalmış və üzü allanmış Stellaya baxdı. Səbinə çımxırdı.
Frənkin canını qəribə bir utancaqlıq dalğası bürüdü, lakin o, demək olar ki, sakit tərzdə dilləndi:
Səbinə yenə çımxırdı:
Frənkin təəccübünə səbəb olsa da, Stella öz əlini öpdü, sonra ona uzatdı; o, təntənəli surətdə bu zərif və soyuq əli tutdu və onu öz yanağına qoydu. Balaca qızcığazlar əl çaldılar.
Frida əmr etdi: - Stella, mənə bir fincan da çay ver, amma açıq olmasın a... Hamı çay süfrəsinə qayıtdı. Frənk qanlı kağız parçasını büküb cibinə qoydu. Söhbət qızılcadan və onun müalicə üsullarından düşdü; bol apelsin, bal yemək, məktəbə getməmək... Frənk qızların söhbətlərinə sakitcə qulaq asırdı və bəzən Stella ilə baxışları dostcasına toqquşurdu. Qızın çöhrəsi yenə əvvəlki halına qayıtmışdı; aydın, bəyaz idi, yüngülcə gün yandırmış qızılı-çəhrayı rənginə çalırdı. Frənk bu mehriban ailənin onu qəbul etdiyindən son dərəcə məmnun qalmışdı və o, nəşəli-nəşəli qızların gözəl çöhrələrinə baxırdı. Çaydan sonra balaca qızlar bitki kolleksiyası ilə məşğul olmağa başladılar. Frənk pəncərə qabağında kresloda oturan Stellaya yaxınlaşdı və onunla söhbət edə-edə qızın sulu boya ilə çəkdiyi şəkillərinə tamaşa etdi. Hər şey ona yuxu kimi gəlirdi. Zaman dayanmışdı, hər şey yaddan çıxmışdı, hər şey! Bu günə aid olmayan hər bir şey öz mənasını itirmişdi! Sabah o, Meqanın yanına qayıdacaq və bu möhtəşəm yuxudan yalnız o qanlı kağız parçası - qızcığazların adlarının qanla həkk olunduğu kağız parçası yadda qalacaq. O uşaqlardan!.. Bəs Stella? Stella artıq uşaq deyildi - Meqanla yaşıd idi... Qızın utancaq, təmkinli və kəsik-kəsik danışığında mehriban dostluq tonu vardı və Frənk susanda elə bil Stella rahat danışırdı. Qızın içində sanki əxlaqlı, bakirə və soyuq, yatmış bir gözəlçə gizlənmişdi... Dəniz suyundan xeyli udmuş Həllidey nahar yeməyinə gəlmədi. Səbinə gözlənilmədən bildirdi:
Frənk Əşürst güldü və təzim etdi.
Frənk Stellaya baxdı; qızın qırmızı ənliyi üzünə yayılırdı. Səbinə şaqqanaq çəkdi, Frida isə qışqırdı:
Frənk sarışının saçlarından ikiəlli yapışdı, dedi:
Frida vəcdə gələrək cingiltili səslə qışqırdı:
Səbinə də az aşın dəni deyildi, dərhal tutdu:
Frənk sarışın hörükləri buraxdı. Stella! Bu zarafatdan sonra o, qızı belə çağıracaq! Amma Stella ona adıyla müraciət etmirdi, bir azdan, hamı yatmağa hazırlaşanda, Frənk qıza qəsdən beləcə müraciət etdi:
Qızın Frənkin əlini möhkəmcə sıxdı və dərhal da buraxdı. Frənk kimsəsiz yemək otağında tənha və hərəkətsiz qaldı. Ötən gecə o, alma ağacının altında Meqanı bağrına basmışdı; gözlərini, dodaqlarını öpürdü. Frənk oyanan xatirələr içindəcə dərindən bir ah çəkdi. Bu gecə onun Meqanla yeni həyatı başlamalıydı; o Meqanla ki, yalnız Frənki istəyirdi, Frənklə olmağı arzu edirdi! İndi isə... hələ bir gün də keçəcək, bəlkə bir qədər artıq da oldu! Axı nə üçün o, bu təmiz qızlarla dostlaşdı? Axı o, öz bakirə, təmiz həyatıyla vidalaşmağa hazırlaşırdı? “Axı mən Meqanla evlənmək istəyirəm?”-deyə düşündü, - mən ona söz vermişəm...” Frənk şam yandırdı və yataq otağına qalxdı. Həllideyin otağını ötüb keçəndə oğlan onu çağırdı:
Həllidey çarpayısında oturmuşdu, qəlyan çəkirdi və nəsə oxuyurdu, dedi:
Frənk açıq pəncərənin yanındakı kresloda oturdu. Fil dedi:
Həllidey bir anlıq susdu, sonra təmkinlə davam etdi:
Həllidey qəlyanı qoyub əllərini başının arxasında qatdadı və pəncərəyə sarı döndü.
Frənk dostunun şam işığında görünən gülümsər çöhrəsinə baxdı və birdən xoflandı: hə, o düz deyir, o, boğula bilərdi, dənizin dibində qala bilərdi və o gülümsər çöhrəsi də əbədi olaraq onu tərk edə bilərdi. Onu dəniz uda bilərdi... Və Həllideyin təbəssümü Frənkə möcüzə kimi gəldi; elə bil ona əyan oldu ki, həyatla ölümü bir-birindən nə fərqləndirir: xırda bir canlı alov! Frənk durdu və astadan dedi:
Həllidey onun qolundan tutdu, dedi:
Frənk mütəəssir oldu və həyəcanla dostunun əlini sıxdı, sonra yenə aşağı düşdü. Giriş qapısı hələ açıq idi; Frənk evin qabağındakı çəmənliyə çıxdı.Tünd göy səmada ulduzlar sayrışırdı və onların əlçatmaz işığında yasəmən çiçəkləri hansısa qeyri-adi, təsvirəgəlməz çalar almışdı. Frənk üzünü ətirli budağa yaxınlaşdırdı və onun gözləri qarşısında əlində qəhvəyi rəngli pişik tutmuş Meqan canlandı. O, Həllideyin sözlərini xatırladı: “...Mən bir qız barədə düşünürdüm... bilirsən də... və sevindim ki, ona qarşı münasibətdə mənim vicdanım təmizdir...” Frənk yasəmən budağını götürüb cəmənlikdə gəzməyə başladı. Arxa tərəfdən işıq düşən boz kölgəsi də onu izləyirdi; Frənk elə bil yenidən alma ağaclarının çiçəklərinin üstünə qonan o canlı bəyaz gecədə oldu, çay şırıltısını eşitdi; ay işığının parıldatdığı o göy nohurun yanında oldu; yenə onun bütün canını Meqanın öpüşlərinin sehri bürüdü, qızın ona tuşlanan çöhrəsi, o çöhrədəki ehtiraslı sevgi, sədaqətli məhəbbət işartıları yenə yadına düşdü və o, yenidən həmin bütpərəst gecənin gözəlliyini və həyəcanını yaşadı.Frənk yasəmən güllərinin kölgəsində ayaq saxladı; burda Gecə çay sularının şırıltısıyla danışmırdı; burda Gecə dənizin güclü uğultusuyla dil açmışdı. Burda quşların çiviltisi eşidilmirdi, bayquşların çığırtısı gəlmirdi, cırcıramaların vızıltısı, çobanaldadanın hayqırtısı yox idi. Amma hardasa uzaqda royal çalırdılar, ağ kotteclər tünd mavi səmanın rənginə bələnmişdilər. Havadan yasəmən ətri gəlirdi. Hotelin yuxarı mərtəbəsindəki pəncərələrin birindən işıq gəlirdi. Pərdə arxasından kiminsə kölgəsi o tərəf bu tərəfə gedirdi. Frənkin içində də bax belə bir qarışıqlıq, belə bir anlaşılmaz və qatışıq duyğular əmələ gəlmişdi. Sanki yeni yaşantılarla üzləşən sevgi və bahar çalışırdılar ki, onun qəlbinə yenidən yol açsınlar; onun yeni yaşantılarını tamamilə alt-üst etsinlər. Bu qız, onu Frənk çağıran qız, onun əlini elə çoşğunluqla sıxdı ki! Bu sakit və saf qəlbli qız onun dəli və qeyri-qanuni məhəbbəti haqqında bilsə nə düşünər görəsən? Frənk çəmənliyin üstündə oturdu, ayaqlarını çarpazlayıb beləcə arxası kottecə xeyli qaldı. Doğrudanmı o, şərəf və ləyaqəti, bakirəliyi oğurlamağa hazırlaşırdı? O çöl gülünün ətrini içinə çəkib.... daha sonra... bəlkə elə onu tullasın? “Kembricdəki bir qızı xatırladım... mən onunla evlənə... - özün bilirsən də...” Frənk çəmənliyə dirsəkləndi; çəmənlik hələ istiydi, bir azca nəmlik vardı; həm bərk, həm yumşaq idi, adama xoş təsir bağışlayırdı. “Mən nə etməliyəm?”- Frənk düşündü. Yəqin Meqan indi pəncərə qabağında onu gözləyir; çiçəkləyən alma ağacına baxıb onun barəsində düşünür. Yazıq qız! Axı mən onu sevirəm! Mən onu həqiqətənmi sevirəm, yoxsa sadəcə, o, məni sevdiyinə, gözəl olduğuna görə özünə çəkir? Nə etməli?..” Pianonun səsi gurlaşdı, ulduzlar sayrışmağa başladı; Frənk sanki heyranedici nəzərlərlə qarşısındakı qaranlıq dənizə baxdı. Ayağa duranda hiss etdi ki, bədəni tamam quruyub. Bütün pəncərələrdə işıqlar sönmüşdü; o, geri qayıdıb yatağına girdi. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|