«karyer mexanik uskunalari» fanidan

2. Kompleksdagi mashinalar texnik va ekspluatatsion unumdorligini hisoblash.
2.1. Ekskavator unumdorligini hisobash
Ekskavatorning soatlik nazariy unumdorligi quyidagicha topiladi.

bu erda:E – cho‘michning sig‘imi, m³;

n_z – bir minutdagi sikllar soni, min ^-1 (bir minutda to‘kadigan cho‘michlar soni);
n
t_s – bir ssiklning haqiqiy (hisobiy) vaqti, sekund.
Ekskavatorning smena davomidagi ekspluatatsion unumdorligi quyidagicha topiladi.
∙0,55=
bu erda: K_n – cho‘michni to‘lalik koeffitsienti (1-jadvalga qarang) ;
K_r – kon jinsining ko‘pchish koeffitsienti. (1-jadvalga qarang);
T_s – smena davomiyligi, soat;
K_v – ekskavatorning smena vaqtidan foydalanish koeffitsienti, temir yo‘l vagonlariga yuklashda = 0,55÷ 0,8 olinadi; avtosamosvallar, konveyerlar va ag‘darmaga to‘kishda = 0,8 ÷ 0,9 olinadi.

Ekskavatorning yillik unumdorligi quyidagicha topiladi:

Q_yil=Q_sm  n = ·2·305=1798890 m³/yil
bu erda,n– bir sutkadagi smenalar soni;
T_yil – ekskavatorning bir yildagi ish kunlari soni. Ekskavatorning bir yildagi ish kunlari soni uning texnik holatiga va rejaviy ta’mirlash grafigiga bog‘liq ravishda 265-305 kun oraligida olinadi.
2.2. Burg‘ilash stanogi unumdorligini hisoblash
Burg‘ilash stanogining ekspluatatsion unumdorligi ishlarni tashkil etishga ketgan vaqtlarni hisobga olgan holda aniqlanadi
metr/smena
buerdaT_sm – smena vaqti, soat;
K_i – smena davomida stanokdan foydalanish koeffitsienti, 0,50,8;
t_osn – bir metr skvajinani burg‘ulash uchun sarflangan vaqt, min/m;
– yordamchi jarayonlar uchun sarflangan vaqt, 2min
Bir metr skvajinani burg‘ulash uchun sarflangan vaqt
min/metr
bu erda – texnik burg‘ulash tezligi, m/min.
SHaroshkali bug‘ulash stanoklari uchun uning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
m/sek=4.2 m/min
bu erda R_os – o‘q yo‘nalishidagi uzatish kuchi, kN;
n_v – burg‘ulash stavining aylanish chastotasi, ayl/sek;
P_b –bug‘ulash qiyinligining ko‘rsatgichi, shartli tanlab olinadi P_b = f;
D_c – skavajina diametri m;
Sharoshkali dolotada o‘q yo‘nalishidagi bosim yuqori bo‘lganda kon jinsi yuqori samaradorlikda burg‘ilanadi. O‘q yo‘nalishidagi bosimning ortishi bilan burg‘ilash tezligi oshadi. O‘q yo‘nalishidagi bosimning yuqori chegarasi sharoshkali dolotaning qattiqligi orqali aniqlanadi:

bu erda: f – professor M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha qattiqlik koeffitsienti;
Yordamchi jarayonlarga quyidagilar kiradi:
1) Burg‘ilash stavini ko‘tarish va bo‘laklarga bo‘lish;
2) Burg‘ilash vaqtida burg‘ilash shtangasini uzaytirish;
3) Stanokni skvajinaga ko‘chirish va o‘rnatish;
4) Kabelni ko‘chirish;
5) Dolotani almashirish;
6) Gidropatnonni ushlash;
Amaliyotda 24 min/m.

Dolota tipi va diametrini hisobga olgan holda tavsiya etiladigan burg‘ilash rejimi jadvalda ko‘rsatilgan.

Sharoshkali dolotaning burg‘ilash rejimi.
5-jadval

Dolotaning diametri, sm	tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsienti, f	dolotaning aylanma tezligi, ob/min	Dolotaga beriladigan bosim, N·10^4	Mexanik burgulash tezligi, vbur,sm/min
16 i 20	4-6	150-160	10-12	36
	6-10	140-160	12-15	30
	10-12	120-130	16-18	25
	12-14	105-120	18-20	18
	14-16	80-110	20-32	13
25	6-10	140	18-20	25
	10-12	110	20-30	20
	12-14	88	18-20	16
	14-16	81	26-30	11
	16-20	81	18-20	8