KirkçEŞme tesisleri

KÜÇÜK ABDULLAH BABA

146

147

KÜÇÜK AYASOFYA CAMÜ

Kuzguncuk

istanbul Ansiklopedisi

saçaklı minaresi, istanbul'daki ahşap minarelerin en zengin ve dikkate değer örneklerinden biridir.

Kuzguncuk bir azınlık semti niteliği taşımasına bağlı olarak iki Rum, bir Ermeni kilisesi ve iki sinagog içermektedir.

Bunlardan Ayios Panteleymon Kilise ve Ayazması 186l'de yanmış, 1896'da yeniden yapılmıştır. Kilisenin çan kulesi ise 1911 tarihlidir. Ayazması da 1831'de yapılmıştır.

Ayios Yeoryios Kilisesi ise bir Bizans kilisesi üzerine Ayios Panteleymon anısına yapılmıştır. Kuzguncuk İskelesi yanında yer alanSurpKrikorLüsavoriç Kilisesi(-») 1835 tarihli ahşap kilisenin harap olması üzerine 1861'de yaptırılmıştır. Kal de Abaşo (Aşağı Sinagog) adıyla da anılan Beth Ya-akov Sinagogu 1878 tarihlidir. Virane ya da Kal de Ariva (Yukarı Sinagog) adıyla a-nılan ikinci sinagog ise, 1840'larda inşa e-

Kuzguncuk'ta İcadiye Caddesi'nde deniz yönüne bakış. Nazım Timuroğlu. 1994

dilmiştir. Bu anıtsal yapılar dışında, Kuzguncuk'ta Küçük Hamam ve Dağ Hamamı adlı iki hamam, Kuzğuncuk-Paşalima-nı arasında 1812 tarihli İsmet Bey Çeşmesi ve Kuzguncuk çekek alanındaki 1831 tarihli İskele Çeşmesi semtin tarihi eserleri arasındadır.

Kuzguncuk sahilinde yer alan yalılardan günümüze kalan görkemli örnek, Fethi Ahmed Paşa Yalısı'dır(->) . İlk sahibi II. Mahmud (1808-1839) ve Abdülmecid(1839-1861) dönemlerinde önemli devlet görevlerinde bulunan Fethi Ahmed Paşa'dır. Harem ve selamlık olmak üzere iki ayrı kısımdan oluşan yalının ardında çam, çınar, köknar ağaçlarının çoğunlukta olduğu büyük bir koru bulunmaktadır (bak. Fethi Paşa Korusu). Günümüze yalnız selamlık bölümü kalan yalının korusu, halka açılması ve içinde yapı yapılmaması koşuluyla belediyeye bırakılmıştır.

Kuzguncuk'un köy içi dokusunu, bugüne dek geçirdiği yangınlardan kalabilen ve 19. yy'ın ikinci yarısıyla 20. yy'ın başına tarihlenen sıra evler, tek evler, köşkler ve son dönem apartmanları oluşturmaktadır. 1864 yangını sonrası yapılan ve semtin özgün dokusunu oluşturan, dar parselasyon üzerinde yükselen sıra evler, iki ile dört kat arasında değişmektedir. Bu yapılar ya tümüyle kagir ya da kagir zemin kat üzerinde yükselen ahşap üst katlardan oluşmaktadır.

Çileğiyle tanınan Kuzguncuk'ta, Musevilerin balıkçılık ve sebzecilikle, Rumların kahvecilik, berberlik ve meyhanecilikle, Ermenilerin de kuyumculuk ve tuhafiyecilikle uğraştıkları bilinmektedir.

1914'te Kuzguncuk'ta 70 Müslüman, 250 Rum, tepede İcadiye'dekiler de dahil 1.600 Ermeni, 400 Yahudi, 4 yabancı uyruklu hanesi tespit edilmişti. 1933'te başta Yahudiler, sonra Rum, Türk ve Ermeniler olmak üzere 580 hane ve 4.000 nüfus vardı.

Bugün Kuzguncuk'taki azınlık nüfus çok azalmıştır. Semtten ayrılan geleneksel sakinler nedeniyle evlerin el değiştirmesi, bir kısmının iç ve dış özelliklerinin değişimini de etkilemektedir. 1994 itibariyle asıl Kuzguncuk nüfusu 4.000 kadardır.

Son dönemlerde Kuzguncuk, İstanbullu aydınların, mimarların tercih ettikleri bir semt haline gelmiş ve eski evlerin restorasyonu hızlanmıştır. Kuzguncuk, yine de İstanbul'un, geleneksel Boğaziçi köylerinin özelliklerini bir ölçüde taşımayı sürdüren yerleşmelerinden biridir.

NUR AKIN