KirkçEŞme tesisleri

Bibi. Yüngül, Taksim Suyu, 27-30; Nirven, istanbul Sulan, 185-188; Çeçen, Taksim-Hami-diye, 57-61.

KÂZIM ÇEÇEN Mimari

Gölet hacmi, uzunluk ve yükseklik bakımından Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş ikinci büyük benttir. Yalnız boyutuyla değil mühendislik konsep-ti açısından da öncekilerden daha gelişmiş bir çizgiyi işaret eder. Geniş bir yay çizerek sırtını gölete veren payanda kulesiz durdurma duvarının büyük bir kemer gibi çalıştığı düşünülmelidir. Durdurma du-

varı, vadinin yamaçlarına birleşirken dönerek gölet tarafındaki daire planlı hacme bağlanır. Tasarımın bu biçimi, büyük kemere âdeta takviye edilmiş bir üzengi desteği sağlar.

Durdurma duvarı, kurşuni renkte taşla ve yanaşık derzle örülmüştür. Genişliği zeminde 9,40 m, bent üstünde 6 m'dir. Bu şev, duvarın yüksekliği ve çizdiği yayın uzunluğu nedeniyle, olduğundan daha küçük olarak algılanmaktadır. Duvar üzerinde biri yüksekliğinin ortasından, diğeri bitiminin l m kadar altından geçen birer silme takımı vardır. Silmeler, bent duvarının geniş açılımını görsel olarak belirginleştirmektedir. Duvarın bitimindeki korniş

II. Mahmud Bendi üzerindeki kitabe. Kâzım Çeçen, 1992

ve demir korkuluk panolarının bağlandığı dikmeler de yatay bir bant oluşturarak bu görsel etkiye katılmaktadır. Çok sade bir biçimi olan korkuluk dikmeleri, dikdörtgen kesitli ve üstte tablalıdır; demir korkuluk panoları ise, iç içe geçmiş dairelerden oluşan sade ampir bir motif şeması gösterir.

Durdurma duvarının gölet tarafında küçük payanda öğeleriyle desteklenmiş alçak bir set vardır. Kare tabanlı ve eğri yüzeyli payandalar ile iç taraftaki korkuluk panoları, durdurma duvarının dolaşılan üst yüzeyini iki yandan ritmik bir süreklilikle çevrelemektedir.

Bendin, kitabe taşı, gölete ait korkuluğun ortasına yerleştirilmiştir. Tarih kasidesini de içeren kitabe taşı karakteristik ampir özelliklere sahiptir. Kare kesitli bir kolon ile üstündeki tablası, kitabe panosuna bir çerçeve oluşturmaktadır. Öğelerin olabildiğince yalınlaştırıldığı, mulür-lerin en aza indirildiği klasik öğelerin üstünde oval bir madalyon vardır ve içine alçak kabartma ile II. Mahmud'un tuğrası işlenmiştir. Tuğranın sağ üst yanında padişahın "Adlî" mahlası yazılıdır. Sol alt köşede de hattat Haşim imzası bulunmaktadır. Madalyonun çevresi, II. Mahmud dönemine özgü ampir ışın demeti ile çevrelenmiştir. Tarih kitabesi 13 beyittir ve çok sade çizilmiş çerçevelere her sırada ikişer adet olmak üzere düzgünce istif edilmiştir. Bütünün ampir çizgilerine uyumludur.

Kontrol odası, durdurma duvarının içindedir ve daire planlıdır. Taştan örülmüş bir kubbe ile örtülüdür. Dip savağının bulunduğu hacim ise yarım daire bir beşik tonoz içindedir. Dip savağına, durdurma duvarının önünde bulunan ve öne çıkan bir kapıdan girilmektedir. Bu kapı, yüksekçe bir tabana oturan geniş ve masif görünümlü bir çift ayak ile üzerine oturan bir tablanın çerçevelediği, düz ve bezemesiz bir saçaklığı olan portal niteliğinde bir çerçevenin ortasında bulunmaktadır.

Kapının kendisi demir parmaklıklı ve yarım daire kemerlidir. Kilit taşı kemer taşlarından büyüktür ve öne çıkarılmıştır; üzerinde stilize bir akant yaprağı motifi vardır. Bütünüyle ampir üslubunda bir düzenlemedir.

AFİFE BATUR