Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık veya Uzaklık (18 – 30 Yaş)
Üretkenliği Karşı Durgunluk (30 – 60 Yaş)
Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (60 Yaş – Ölüm)
Anne bebeğini sevip, korur, onu beslerse bebek kendini güvende hissedecektir. Bu sayede temel güven duygusu oluşacaktır. Ancak tam tersi bir durum olursa güvensizlik duygusu oluşacaktır.
Anne bebeğini sevip, korur, onu beslerse bebek kendini güvende hissedecektir. Bu sayede temel güven duygusu oluşacaktır. Ancak tam tersi bir durum olursa güvensizlik duygusu oluşacaktır.
Yani güven duygusu, özellikle annelerin bebeklerin beklenti ve gereksinimlerini düzenli olarak gidermeleri halinde oluşur. Çocuk hem kendine hem çevresine güven duyacaktır. Çocuk bu güven duygusunu daha sonradan tüm yaşamına genelleyecektir. Güven duygusu yaşamın ilk bir yıllık süreci için kritik dönemdir.
Bu dönem oyun dönemi olarak da adlandırılmaktadır. Çocuğun yürümeye ve konuşmaya başlaması ile annesine olan bağımlılığında azalma olur. Çocuk özerk bir şekilde davranıp bağımsız eylemlerden zevk almaya başlar.
Bu dönem oyun dönemi olarak da adlandırılmaktadır. Çocuğun yürümeye ve konuşmaya başlaması ile annesine olan bağımlılığında azalma olur. Çocuk özerk bir şekilde davranıp bağımsız eylemlerden zevk almaya başlar.
Çocuğa kendi eylemlerini kontrol etme imkânı verilmesi ve bu tür eylemlerinden dolayı çocuğun ağır şekilde cezalandırılmaması çocuktaki özerklik duygusunun gelişmesini sağlayacaktır. Anne-baba, çocuğun bu eylemlerinde destekleyici ve yönlendirici olmalıdır. Kendi kendine yemek yeme, eşyalarını toplama, giyinme ve soyunma, giysisini seçme gibi davranışlarda çocuk teşvik edilmelidir. Böylece çocukta bağımsızlık duygusunun temelleri atılır. Anne-babanın aşırı kontrolcü olması, çocuğun kendi kapasitesi hakkında kuşkuya düşmesine ve utanç duymasına neden olacaktır.
Bu dönemde çocuk çevresindeki olanlara daha duyarlı hale gelmiştir. Çocuk çevresindeki olayları anlayabilmek için sık sık sorular sorar. Çocuk enerjisini çeşitli etkinliklerle ortaya koymak ister. Fakat ciddi düzeyde artan girişkenlikle birlikte, problemli davranışlarda da aynı oranda ciddi bir artış görülür. Çünkü bu dönemde çocuğun kas-zihin koordinasyonu ve ahlaki sistemi yeterince sağlanamamış ve gelişmemiştir. Bu nedenle çocuğun var olan enerjisinin olumlu hedeflere yöneltilmesi önemlidir.
Bu dönemde çocuk çevresindeki olanlara daha duyarlı hale gelmiştir. Çocuk çevresindeki olayları anlayabilmek için sık sık sorular sorar. Çocuk enerjisini çeşitli etkinliklerle ortaya koymak ister. Fakat ciddi düzeyde artan girişkenlikle birlikte, problemli davranışlarda da aynı oranda ciddi bir artış görülür. Çünkü bu dönemde çocuğun kas-zihin koordinasyonu ve ahlaki sistemi yeterince sağlanamamış ve gelişmemiştir. Bu nedenle çocuğun var olan enerjisinin olumlu hedeflere yöneltilmesi önemlidir.
Çocuğu sorduğu sorular yüzünden azarlamak, cezalandırmak ve araştırma çabalarının önüne geçmek çocuktaki girişimcilik duygusunu köreltecek ve kendini suçlu hissetmesine neden olacaktır.
Bu dönemde çocuk oyun oynamak yerine, bir şeyler üretmek, yaptığı işlerde başarılı olmak isteyecektir. Yaptığı işlerde beğeni toplamak, arkadaşları ve yetişkinler tarafından takdir edilmek isteyecektir. Yaptığı işlerde başarılı oldukça kendisine güven duyacak, kendisine olan güveni arttıkça da çalışma ve başarılı olma güdüleri artacaktır. Aksi halde aşağılık ve yetersizlik duygularına kapılacaktır.
Bu dönemde çocuk oyun oynamak yerine, bir şeyler üretmek, yaptığı işlerde başarılı olmak isteyecektir. Yaptığı işlerde beğeni toplamak, arkadaşları ve yetişkinler tarafından takdir edilmek isteyecektir. Yaptığı işlerde başarılı oldukça kendisine güven duyacak, kendisine olan güveni arttıkça da çalışma ve başarılı olma güdüleri artacaktır. Aksi halde aşağılık ve yetersizlik duygularına kapılacaktır.
Bu dönemde çocuğu evde veya okulda başkalarıyla kıyaslamak (çalışkan veya tembel), çocuklardan yetenekleri üzerinde başarı talep etmek olumsuz benlik gelişimine sebep olur. Bu nedenle sonuca değil, çocuğun yaptığı çabaya vurgu yapmak ve çocuğa yetenekleri ölçüsünde sorumluluklar vererek cesaretlendirmek gerekmektedir.
“Ben kimim” sorusunun sorulduğu ve kimlik arayışının yoğunlaştığı dönemdir. Birey kendi ilgi ve yetenekleriyle ilgili uyumlu bir kimlik duygusu geliştirmişse, gelecek yaşamıyla ilgili kararlarını başarılı şekilde vermeye başlamış, kendine özgü bir değerler sistemi oluşturarak kişisel ve mesleki planlar oluşturabilmiş demektir. Kimlik krizi ise, bireyin bu türden kararlar alamamış ve gelecekle ilgili herhangi bir plan yapmamış olmasını betimler.
“Ben kimim” sorusunun sorulduğu ve kimlik arayışının yoğunlaştığı dönemdir. Birey kendi ilgi ve yetenekleriyle ilgili uyumlu bir kimlik duygusu geliştirmişse, gelecek yaşamıyla ilgili kararlarını başarılı şekilde vermeye başlamış, kendine özgü bir değerler sistemi oluşturarak kişisel ve mesleki planlar oluşturabilmiş demektir. Kimlik krizi ise, bireyin bu türden kararlar alamamış ve gelecekle ilgili herhangi bir plan yapmamış olmasını betimler.
Ergen birey, kimlik kazanma sürecinde bir yandan toplumca genel kabul görmüş değer ve amaçlarla karşı karşıya kalması, diğer yandan vücudundaki hızlı fizyolojik gelişimin sebep olduğu değişimlerle baş etmek zorunda olması, öte yandan aileden bağımsızlık kazanma isteği ve cinsiyetine-yaşına uygun yeni roller edinmesi, ergen için önemli sorun teşkil etmektedir. Bütün bunlar ergenin düşünsel ve duygusal yapısında, köklü bir değişime sebep olur.
