Kismi İSTİsnalar ithalat iSTİsnasi serbest Bölgelerden Yapılan İthalat : 3

Yüklə 189,88 Kb.

səhifə	1/3
tarix	04.12.2017
ölçüsü	189,88 Kb.
	#33786

1 2 3

KISMİ İSTİSNALAR 1

1. İTHALAT İSTİSNASI 1

1.2. Serbest Bölgelerden Yapılan İthalat : 3

1.3. Türkiye Turing Ve Otomobil Kurumunca Verilen Triptik Karneleri: 5

1.4. Gümrük Vergisinden Muaf Veya Müstesna İthalatta Katma Değer Vergisi Uygulaması : 5

2.1. Kültür ve eğitim amacı taşıyan istisnalar: 6

2.2. Sosyal amaç taşıyan istisnalar: 7

2.3. Askeri amaç taşıyan istisnalar: 9

2.4. Diğer İstisnalar: 9

2.4.1. GVK’na Göre Vergiden Muaf Esnaf ile Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Teslim Ve Hizmetleri: 10

2.4.2. GVK’na Göre Gerçek Usulde Vergilendirilmeyen Çiftçiler ile Vergiden Muaf Serbest Meslek Erbabının Teslim Ve Hizmetleri: 12

2.4.3. GVK’na Göre İşletmelerin Devir, Bölünme Ve Birleşmeleri : 13

2.4.5. Banka ve Sigorta İşlemleri: 14

2.4.6. Darphane, Damga Matbaası ve Milli Piyango İdaresi’nin Teslim ve Hizmetleri : 17

2.4.7. Külçe Altın ve Gümüş, Değerli Madenler ve Kağıtlar ile Hurda Metal, Cam, Kağıt vb. Teslimi : 17

2.4.8. Zirai amaçlı Teslim ve Hizmetler : 18

2.4.9. Serbest Bölgelerde Verilen Hizmetler: 19

2.4.10. Boru Hattı İle Yabancı Petrol, Gaz Vs. Taşınması Hizmetleri 19

2.4.11. Organize Sanayi Bölgeleri İle Küçük Sanayi Sitelerindeki Arsa Ve İşyeri Teslimleri İle Konut Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri. 19

2.4.12. Varlık Yönetim Şirketlerinin Devraldıkları Alacakların Teminatını Oluşturan Mal Ve Hakların Teslimi 20

2.4.13. Bankalar Kanunu uyarınca; mal ve hakların TMSF’na teslimi ile bunların TMSF tarafından teslimi 20

2.4.14. Basın, Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğüne verilen haber hizmetleri 20

2.4.15. Gümrük Antrepoları Ve Geçici Depolama Yerleri İle Gümrük Hizmetlerinin Verildiği Gümrüklü Sahalarda Verilen Ardiye, Depolama Ve Terminal Hizmetleri 21

2.4.16. Hazine Ve Arsa Ofisi Genel Müdürlüğünce Yapılan Taşınmaz Mal Teslimleri İle Hazinece Yapılan İrtifak Hakkı Tesisi İşlemi 21

2.4.19. Konut Finansmanı Amacıyla Teminat Gösterilen Veya İpotek Konulan Konutun, Konut Finansman Kuruluşları, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, İpotek Finansmanı Kuruluşları Ya da Üçüncü Kişilere Teslimi 22

3. GEÇİCİ MADDELERLE DÜZENLENEN İSTİSNALAR : 23

3.1. Özelleştirme Kanunu Kapsamındaki Teslim ve Kiralamalar : 23

3.2. Türkiye'nin Taraf Olduğu Uluslararası Anlaşmalar Çerçevesinde Türkiye'de Gerçekleştirilecek Toplantıları Düzenleyen Ve Katılanlara Tanınan KDV İstisnası: 23

3.3.Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamındaki İşlemler : 24

3.4.Karayolları Genel Müdürlüğü İle Orman Genel Müdürlüğü’nün Taşınmaz Mal Teslimleri : 25

3.5. Dünya Üniversitelerarası Spor Oyunları- İzmir 2005 25

3.6. Millî Eğitim Bakanlığına bilgisayar ve donanımlarının bedelsiz teslimleri 25

3.6.1.Uygulama Esasları: 25

3.6.1.1. İstisnanın Kapsamı 25

3.6.1.2.2. Katma Değer Vergisi Mükelleflerince Yapılacak Bedelsiz Teslim ve/veya İfalarda İstisna Uygulaması 26

4. KDV Kanununda Yer Almayan İstisnalar: 29

4.1. Meda Programı Ve Avrupa Yatırım Bankasının Akdeniz Ülkelerindeki Diğer Mali Anlaşmaları Çerçevesinde Mali Ve Teknik İşbirliğinin Uygulanmasına İlişkin Çerçeve Anlaşması” Uyarınca Topluluk Tarafından Finanse Edilecek Mal Ve Hizmet Teslimlerinde Katma Değer Vergisi İstisnası 29

5. İSTİSNADAN VAZGEÇME 30

KISMİ İSTİSNALAR

1. İTHALAT İSTİSNASI

Madde 16 - 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden istisnadır:
a) Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali,
b) (4503 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 5.2.2000) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167 nci maddesinin (5) numaralı fıkrasının (a) bendi ile (7) numaralı fıkrası hariç), geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali, (Bu Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşyayla ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idarelerine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.)
Gümrük Kanunun 10'uncu maddesinin 7 ve 8 numaralı bentleri kapsamında ithal edilen ev eşyasının, katma değer vergisi istisnasından yararlanabilmesi için, bu eşyanın nakli hane sahibine ait olduğunun anlaşılması ve her cinsten bir adet olması şarttır. Muaf olarak ev eşyası ithal hakkı Yurtiçi Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazalarından eşya satın alınarak kullanıldığında, bu eşyanın satın alındığı tarihten itibaren bir yıl içinde dahili ticarete konu edildiği tespit edilirse bu Kanuna göre ödenmesi gereken vergi, devreden ve devralandan ayrı ayrı aranır ve Gümrük Kanunu uyarınca gümrük vergisindeki esaslar dairesinde ceza uygulanır.
c) (5035 Sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 2.1.2004) Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar,
2. (4503 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen fıkra, Yürürlük: 5.2.2000) Gümrük Kanununa göre geri gelen eşyanın dışarıda bir işleme tabi tutulması veya asli kısmına bir ilave yapılması halinde eşyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir.
Kanunun 1/a maddesine göre, bu kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali de Katma Değer Vergisinden istisna olacaktır.

1.1. İhraç Edildikten Sonra Geri Gelen Mallar:

Kanunun 1/b maddesinde, ihracat istisnasından faydalanılarak ihraç edilen ancak, Gümrük Kanunu’nda belirtilen şekilde geri gelen eşya hakkında düzenlemeye yer verilmiş olup, parantez içi hükmünde;

“Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşyayla ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idarelerine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.” hükmüne yer verilmiştir.

Konu ile ilgili düzenlemeler 23 ve 46 seri nolu KDV Genel Tebliğleri ile aşağıdaki şekilde yapılmıştır;

3065 Sayılı Kanunun 11 ve 32. maddeleri hükümlerine göre, ihraç edilen malların bünyesine giren katma değer vergileri indirim konusu yapılmakta, indirilemeyen kısım mükellefe iade edilmektedir. 11. maddenin (c) bendinde ise; imalatçılar tarafından ihraç edilmek kaydıyla teslim edilen mallara ait katma değer vergisinin ihracatçılar tarafından ödenmeyeceği, imalatçılar tarafından beyan edilmesi gereken bu verginin vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilip tecil edileceği ve ihracatın tamamlanmasından sonra tecil edilen bu verginin terkin edileceği hükme bağlanmaktadır.

İthalat istisnasının uygulanabilmesi için ilgili gümrük idareleri ihracat istisnasından yararlanılan miktarı tespit etmek amacıyla mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesinden durumu bir yazı ile soracak, bu yazıda geri gelen eşyanın cinsi, miktarı, tutarı, ilgili bulunduğu gümrük çıkış beyannamesinin tarih ve sayısı ile faydalı olabilecek diğer bilgilere de yer verilecektir.

Vergi dairelerince ihracat istisnasından faydalanılan miktarın belirlenmesinde, Kanunun 11. maddesi ile ihracatçıya getirilen imkanlar göz önüne alınarak aşağıdaki şekilde hareket edilecektir.^¹

1. Vergi dairesince yapılacak inceleme sonunda, mükellefin geri gelen mallarla ilgili olarak yüklendiği vergiyi tamamen indirim konusu yaptığı tespit edilirse, bu mallarla ilgili olarak ihracat istisnasından yararlanılan bir miktarın bulunmadığı ilgili gümrük idaresine bildirilecektir. Bu yazıyı alan gümrük idareleri geri gelen eşya ile ilgili olarak ithalat istisnası kapsamında işlem yapacaklardır.

Geri gelen mallara ilişkin olarak yüklenilen vergilerin indirim yolu ile giderilmiş veya iade talep edilmeksizin sonraki dönemlere devredilmiş olması halinde, bu vergilere ilişkin olarak yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.

İhraç edilen mallarla ilgili olarak iadesi talep edilen katma değer vergisi henüz nakden veya mahsuben iade edilmemiş ise, geri gelen mallar için gümrükte katma değer vergisi ödenmesi istenmeyecektir Bu durumda, ihracatçının ilgili dönem beyannamesinde "iade" olarak beyan edilen tutarın geri gelen mallara isabet eden kısmı, malların gümrükten çekilerek fiilen işletmeye girdiği vergilendirme dönemi katma değer vergisi beyannamesinin satışlardan iade edilen işlemlerle ilgili satırına yazılarak indirilecektir. ^²

2. Geri gelen malların bünyesine giren vergiler için ihracatçının, bu vergileri indiremeyip nakden veya diğer vergi borçlarına mahsuben iade olarak aldığının belirlenmesi halinde ise bu iadeden; geri gelen mallara isabet eden kısım kadar ihracat istisnasından faydalanıldığı belirtilecektir.

Geri gelen mallara isabet eden iade tutarının gümrükte ödenmesi veya aynı miktarda teminat gösterilmesinden sonra ithalat istisnası kapsamında işlem yapılacaktır.

3. Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1-c maddesi kapsamında teslim edilen ve ihracatı gerçekleştirilen malların geri gelmesi halinde ithalat istisnasından faydalanılabilmesi için, ihracatçıya düzenlenen faturada hesaplandığı halde tahsil edilmeyen katma değer vergisinin ihracatçı tarafından ilgili gümrük idaresine ödenmesi veya aynı miktarda teminat gösterilmesi gerekmektedir. Gümrük idaresine ödenen miktarlar ihracatçı tarafından ilgili dönem beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.

Bu durumda, Kanunun 11/1-c maddesi uyarınca fatura üzerinde hesaplandığı halde ihracatçı tarafından ödenmeyen katma değer vergisi tutarının ilgili gümrük idaresine ödendiğinin ihraç kaydıyla mal teslim eden tarafından tevsiki şartıyla, döviz alım belgesi ve gecikme zammı aranmaksızın anılan madde kapsamında terkin veya iade işlemleri yerine getirilebilecektir.

Öte yandan, geri gelen malların ihracatçılar tarafından imalatçılarına, tedarikçilerine yada yurt içindeki üçüncü şahıslara teslimi, genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.

Ayrıca 16. maddenin 2. fıkrasında Gümrük Kanununa göre geri gelen eşyanın dışarıda bir işleme tabi tutulması veya asli kısmına bir ilave yapılması halinde eşyanın kazandığı değer farkının istisnaya dahil olmadığı hükme bağlanmıştır.

1.2. Serbest Bölgelerden Yapılan İthalat :

Kanun’un 5035 Sayılı Kanun ile değişen 16/1-c maddesinde, 02.01.2004 tarihinden itibaren Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların ithalinin katma değer vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

Bu hükme göre, serbest bölgelerden yapılan ithalatta katma değer vergisi uygulanmayacaktır. Ancak; aynı Kanunun 30/a ve 32 nci maddelerine göre, bu istisna kapsamına giren işlemler için yüklenilen vergilerin indirimi yada mükellefe iadesi mümkün bulunmamaktadır.^³ İndirilemeyen bu vergiler gelir veya kurumlar vergisi uygulamasında gider olarak dikkate alınabilecektir.^⁴

Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi 5084 sayılı Kanunla değiştirilerek, bu bölgelerde vergi, resim ve harç mükellefiyetine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağına ilişkin hükümler madde metninden çıkarılmıştır.

Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanununun 16/1-c maddesi gereğince serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar ile 17 nci maddesinin 4 üncü fıkrasının (ı) bendi uyarınca serbest bölgelerde verilen hizmetler katma değer vergisinden müstesnadır.

Bu hükümler uyarınca, münhasıran serbest bölgede faaliyet gösteren ve dolayısıyla işlemleri katma değer vergisinden istisna olan işletmelerin katma değer vergisi açısından mükellefiyet kaydının tesis edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Serbest bölgelere ilişkin mevzuattaki hükümlere göre, serbest bölge rejiminin uygulandığı mal ve hizmetlerde KDV uygulaması, iki ayrı istisna kapsamında değerlendirilecektir

1.2.1. Serbest Bölgede Yapılan Teslim ve Hizmetler:^⁵

Serbest bölgede faaliyet göstermek isteyen gerçek veya tüzel kişiler DPT Müsteşarlığında ruhsat almak zorundadırlar. Bölgede sadece toptan satış yapılabilmektedir. Bu bölge dâhilinde yapılan mal teslimleri KDV Kanunun 16/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi olmayacaktır.

Hizmet ifaları ise Kanunun 17/4-ı maddesi gereğince KDV’ye tabi tutulmayacaktır. Serbest bölge işleticisi tarafından, faaliyet ruhsatı alan kullanıcılara, kira veya hizmet sözleşmesi gereği yapacağı teslim ve hizmetler de bu hükümler uyarınca vergiye tabi olmayacaktır.

Diğer yandan 93 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin 4. bölümünde belirtildiği gibi, münhasıran serbest bölgede faaliyet gösteren ve dolayısıyla tüm işlemleri KDV ‘den müstesna olan firmaların KDV mükellefiyetinin tesis edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Kanunun 30/a maddesine göre, serbest bölge rejimine göre vergiden müstesna olarak yapılan bir teslim veya hizmet için Türkiye’de herhangi bir şekilde KDV yüklenilmişse, bu verginin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Örneğin serbest bölge dâhilinde taşımacılık yapan bir mükellefin bozulan aracını tamir eden yurt içindeki firmaya ödenen KDV’nin indirilmesi veya indirilemeyen KDV’nin iadesi mümkün değildir.

1.2.2. Türkiye’den Serbest Bölgeye Yapılan Teslim ve Hizmetler:

Mal Teslimleri

Serbest bölgeye yapılan mal teslimlerinde ihracat istisnası uygulanacaktır. KDV Kanunun 11. ve 12. maddeleri ile düzenlenen ihracat istisnası uygulamasında, “İhracat Rejimi Kararı ve Yönetmeliği ile bu karara ilişkin tebliğlerden “ oluşan mevzuat gereğince, ihracatın tevsiki amacıyla gümrük çıkış beyannamesi aranılmaktadır. Serbest bölgeye yapılan mal teslimlerinde de, bu mallar için gümrük çıkış beyannamesi düzenlenmesi halinde, KDV Kanununun 11. maddesi kapsamında ihracat istisnası hükümlerine göre işlem yapılacaktır. Bu durumda, mükelleflerce ihracat istisnası kapsamında serbest bölgeye yapılan teslimlere ilişkin olarak yüklenilen KDV indirim konusu yapılacak, indirimin mümkün olmaması halinde ise indirilemeyen KDV mükellefe iade edilecektir.

Serbest bölgedeki bir işletmede çalışanlara yemek hizmeti veren Türkiye’deki firma, serbest bölgeye giren yemekler için gümrük beyannamesi düzenlemek şartıyla mal ihracı istisnası uygulayabilecektir.

Ancak, gümrük beyannamesi düzenlenmeyen mallar için KDV istisnası uygulanması mümkün değildir. Örneğin serbest bölgeye giren mallardan belli bir tutarın (500 Dolar) altındakiler için gümrük beyannamesi düzenlenmemesi halinde, bu mallar için KDV yönünden ihracat istisnası uygulanamayacaktır.

Hizmet İfaları

Gümrük hattı dışında sayılan serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalara Türkiye’den yapılacak hizmet ifalarında KDV istisnası uygulanması yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Bu durumda Türkiye ‘den serbest bölgeye yapılan hizmetlerde istisna uygulanmayacaktır.

Örneğin serbest bölgedeki müşterisine muhasebecilik veya müşavirlik hizmeti veren serbest muhasebeci, bu hizmeti karşılığında KDV beyan edecektir. Aynı şekilde serbest bölge ile Türkiye dahilinde herhangi bir yer arasında yapılan taşımacılık hizmeti de KDV’ye tabi olacaktır.

1.2.3. Serbest Bölgeden İthalat ve İhracat

Serbest Bölgeler Kanununun 8. maddesine göre, serbest bölgeden diğer ülkelere yapılacak ihracat ile diğer ülkelerden serbest bölgeye yapılacak ithalat dış ticaret rejimine tabi değildir. Gümrük hattı dışında sayılan serbest bölgeye yapılacak ithalatta KDV’de uygulanmayacaktır.

Ancak, serbest bölgeden Türkiye’ye yapılacak mal ve hizmet ithalatı ise, İthalat Rejimi Kararı ve İthalat Yönetmeliğine de uygun olarak, KDV Kanunun 1/2 . maddesi hükmü gereğince KDV’ye tabi tutulacaktır.

1.3. Türkiye Turing Ve Otomobil Kurumunca Verilen Triptik Karneleri: ^⁶

Bilindiği üzere, Ülkemize gezi, ziyaret, iş gibi geçici amaçlarla gelen ve asıl ikametgahı yurt dışında bulunan Türk veya yabancı uyrukluların bu seyahat sırasında getirdikleri taşıtlar ile bazı eşyalar, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu veya bu kurumun tekeffül ettiği benzeri yabancı kurumların verecekleri triptik belgeleri ile yurda sokulmaktadır. Belgeler, getirilen bu eşyanın zamanında, yurt dışına çıkarılmaması halinde doğacak olan gümrük vergi ve resimlerinin teminatı niteliğini taşımaktadır.

Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun geçici amaçlarla ülkemize gelenlere sağladığı bu teminat bir hizmet niteliği taşıdığından triptik belgeleri karşılığında kurum tarafından alınan bedeller esas itibariyle katma değer vergisinin konusuna girmektedir.

Ancak Katma Değer Vergisi Kanununun 16/1-c maddesinde; Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların vergiden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır. Sözü edilen kurum tarafından yapılan hizmet gümrük hattı dışında ifa edildiğinden, bu hizmetin vesikası niteliği taşıyan triptik belgesi karşılığında alınan bedellere Katma Değer Vergisi Kanununun sözü edilen 16/1-c maddesi gereğince vergi uygulanmayacaktır.

1.4. Gümrük Vergisinden Muaf Veya Müstesna İthalatta Katma Değer Vergisi Uygulaması : ^⁷

Katma Değer Vergisi Kanununun ithalat istisnasını düzenleyen 16/1. maddesinin (b) bendinde Gümrük Kanununun bazı maddelerine atıfta bulunularak, bu maddeler kapsamına giren malların ithalinin katma değer vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

Gümrük Kanununun atıfta bulunulan bu maddelerinde, gümrük vergisinden muaf veya müstesna olarak ithal edilecek ve esas itibariyle gayri ticari nitelik taşıyan bazı mallar sayılmaktadır. Bu malların ithalinin, sözü edilen 16/1-b maddesi gereğince katma değer vergisinden de müstesna olduğu açıktır.

Bir malın ithalinin katma değer vergisinden müstesna olabilmesi için, dahildeki teslimlerinin vergiden müstesna olması veya 16/1. maddenin sözü edilen (b) bendinde sayılan Gümrük Kanununun ilgili maddeleri kapsamına girmesi şarttır. Bu şartları taşımayan ancak çeşitli mevzuat hükümlerine göre, gümrük vergisine tabi tutulmayan malların ithalinde ise katma değer vergisinin uygulanacağı tabiidir. Diğer taraftan, katma değer vergisi açısından sıfır orana tabi malların ithalinde de katma değer vergisi sıfır oranda uygulanacaktır.

Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanununun 49. maddesinde; Gümrük Vergisi ve diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören mallara ait ithalatta katma değer vergisinin de aynı usule tabi tutulacağı hükme bağlanmaktadır. Buna göre, başta Gümrük Vergisi Kanununun 118. maddesi olmak üzere çeşitli mevzuat hükümleri gereğince, gümrük vergisi teminata bağlanarak ithal edilen mallara ait katma değer vergisi de teminata bağlanacaktır. Ancak, bu şekilde ithal edilen malların katma değer vergisinden müstesna olması veya "sıfır" vergi oranına tabi bulunması halinde, bu malların ithalinde vergi hesaplanmayacağından teminat uygulaması da söz konusu olmayacaktır.

2. SOSYAL VE ASKERİ AMAÇLI İSTİSNALARLA DİĞER İSTİSNALAR (MADDE 17)

2.1. Kültür ve eğitim amacı taşıyan istisnalar:

Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan ve tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların:

a) İlim, fen ve güzel sanatları, tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetleri,

b) Tiyatro, konser salonu, kütüphane sergi, okuma ve konferans salonları ile spor tesisleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kültür ve eğitim faaliyetlerine ilişkin teslim ve hizmetleri,

Maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde, fıkrada sayılan kurum ve kuruluşların ilim, fen ve güzel sanatları, tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetler vergiden istisna edilmiştir.

Fıkranın (b) bendi ile ise aynı kuruluşların tiyatro, konser salonu, kütüphane, sergi, okuma ve konferans salonları ile spor tesisleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kültür ve eğitim faaliyetlerine ilişkin teslim ve hizmetleri vergiden istisna edilmiştir.

Burada önemli bir husus, 1. fıkrada sayılan kuruluşların, (a) ve (b) bendinde gösterilen sınırlar içerisinde yaptıkları teslim ve hizmetlerin istisna edilmiş olmasıdır. Bu bentlerde sayılan sınırlamalar haricinde yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabi olacaktır.

Eğitim Ve Öğretim Hizmetlerinde KDV:

Kanunun 17/1. maddesinde sayılan kurum ve kuruluşların, bedel almaksızın yaptığı eğitim ve öğretim hizmetleri KDV’den istisnadır. Bu hizmetin bir bedel karşılığında yapılması halinde ise KDV uygulanmaktadır.

Örneğin; katma bütçeli idareler olan devlet üniversitelerinde yapılan eğitim ve öğretim hizmetleri KDV’den istisnadır. Çünkü üniversite harçları devletin parafiskal gelirleri içinde yer alan bir harç türüdür ve asla üniversitede verilen hizmetin karşılığı olamayacaktır. Ancak, son yıllarda sayıları oldukça artmış olan vakıf üniversitelerinin eğitim ve öğretim hizmetler KDV’den istisna değildir. Çünkü bu hizmetler karşılığında bir bedel tahsil edilmektedir.

Aynı şekilde devlet okulları tarafından ücretsiz verilen eğitim ve öğretim hizmetleri KDV’den istisnadır. Ancak, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kız teknik öğretim okullarının bünyesinde faaliyette bulunan kreş ve anaokullarında bedel karşılığında hizmet verildiği için KDV uygulanmaktadır.

Bu bilgiler doğrultusunda, Anadolu ve Fen Liselerine, Üniversitelere hazırlık amacıyla açılan kurslar ile bilgisayar, yabancı dil ve sürücü kurslarında verilen eğitim ve öğretim hizmetlerinin KDV’ye tabi olması gerektiği açıktır.

2.2. Sosyal amaç taşıyan istisnalar:

a) Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların hastane, nekahathane, klinik, dispanser, prevantoryum, sanatoryum, kan bankası ve organ nakline mahsus bankalar, anıtlar, botanik ve zooloji bahçeleri, parklar ile veteriner, bakteriyoloji, seroloji ve distofajin laboratuarları gibi kuruluşlar, öğrenci veya yetiştirme yurtları, yaşlı ve sakat bakım ve huzurevleri, parasız fukara aşevleri, düşkünevleri ve yetimhaneleri işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri,

1. fıkrada sayılan kurum ve kuruluşların 2. fıkranın (a) bendinde sayılan kuruluşları işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetler de vergiden istisna edilmiştir. Bu teslim ve hizmetlerin bedelli veya bedelsiz olması istisna uygulamasında farklılık yaratmayacaktır. Örneğin, SSK, Bağ-Kur gibi kuruluşların gezici muayene istasyonu veya sağlık karavanı ile sağlık taraması yapması, aşı uygulama hizmetleri, vb hizmetler bir bedel karşılığı yapılsa dahi KDV’ye tabi olmayacaktır. Bu hizmet bedellerinin döner sermaye işletmesince tahsil edilmesi istisna uygulamasına engel teşkil etmemektedir. Tedavide kullanılan ilaçların teslimi de (aynı kurum ve kuruluşlar tarafından verilmesi şartıyla) KDV’den istisnadır. Ancak KDV’den istisna edilen bu faaliyetlerin sürdürülmesi için satın alınan mal ve hizmetler, istisna kapsamına girmemektedir. ^⁸

Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık tesisleri eczanelerinden sigortalılarına ve personeline verilen ilaçlar ile bunlara ve bakmakla yükümlü oldukları kimselere yapılan sağlık hizmetleri KDV’den istisnadır. ^⁹

Vergi muafiyeti tanınan vakıfların hastane işletmek ve yönetmek suretiyle ifa ettikleri kuruluş amacına uygun teslim ve hizmetleri vergiden istisna edilmiştir. ^¹⁰

b) (5228 Sayılı Kanunun 15 nci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 31.07.2004) (5615 sayılı Kanunun 13’üncümaddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 1.5.2007) 8/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Kanun hükümlerine tabi özel okullar tarafından ilgili dönemdeki kapasitelerinin %10’unu, üniversite ve yüksekokullarda ise %50’sini geçmemek üzere(*) verilen bedelsiz eğitim ve öğretim hizmetleri, kanunların gösterdiği gerek üzerine bedelsiz olarak yapılan mal teslimi ve hizmet ifaları, birinci fıkrada sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları ile fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan (5281 sayılı kanunla değişen ibare) gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin teslimi,^¹¹

Maddenin 2. fıkrasının (b) bendinde ise 1. fıkra ile 2. fıkranın (a) bendinde gösterilen kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan teslim ve ifa edilen hizmetler vergiden istisna edilmiştir. Bu istisnanın uygulanabilmesi için teslimin veya ifa edilen hizmetin bedelsiz olması gerekir. Mesela bir sanatoryumun para vererek aldığı hizmet arabası vergiye tabi olacaktır. Ancak bu araba vergi mükellefi olan bir gerçek veya tüzel kişi tarafından sanatoryuma bedelsiz olarak teslim edilirse, aracın teslimi vergiden istisna edilecektir.

Vatandaşların inşa ettirdikleri okulların Milli Eğitim Müdürlüklerine bağışı KDV'nden istisnadır. ^¹²

625 sayılı Özel Okullar Kanunu’nun 4. maddesine göre, eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim gören kişi sayısının (kapasitesinin) belli bir oranında muhtaç ve fakir öğrenci okutulması zorunludur. Kanun maddesinde bu sayının kapasitenin %10’unu geçemeyeceği hükme bağlanmıştır. Buna göre, gerek özel okullarda, gerekse kurslar ve dersanelerde bu kapsamda bedelsiz olarak eğitim ve öğretim verilen öğrenciler için KDV hesaplanmayacaktır. Ancak, bu kontenjanı aşan sayıda öğrencinin bedelsiz okutulması halinde, aşan kısım için emsal bedel üzerinden KDV hesaplanacaktır.

c) (4605 Sayılı Kanununun 6 ncı maddesiyle eklenen bent. Yürürlük: 30.11.2000) Yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarına, bu maddenin 1 numaralı fıkrasında sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapacakları teslim ve hizmetlere ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler.

Yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarınca anılan Kanunun 17/1 maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapacakları teslim ve hizmetlerle ilgili istisna uygulamasının usul ve esasları, 4605 sayılı Kanunun yayımlandığı 30.11.2000 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 79 Seri Nolu Genel Tebliğ ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

1. Katma Değer Vergisi Kanununun 17/1 maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara bu kapsamda bedelsiz olarak teslim edilecek mal ve hizmetler için herhangi bir sınırlama getirilmemiştir.

2. Bu istisna kapsamında satın alınacak mal ve hizmet bedellerinin asgari sınırı katma değer vergisi hariç 5.000 YTL olması gerekmektedir. Bu kapsama istisnadan yararlanmak şartıyla birden fazla mal veya hizmet dahil edilebilecektir.

3. İstisnadan yararlanacak yabancı hayır ve yardım kurumlarının kanuni merkezinin yurt dışında bulunması ve Türkiye’de gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetini gerektiren herhangi bir faaliyette bulunmaması gerekmektedir.

4. İstisnadan yararlanacak yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarının bu Kanunun 17/1 maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapacakları teslimin niteliği, miktarı ve tutarına ilişkin bilgiler ile Türkiye’deki adreslerini belirten bir dilekçe ile Gelirler Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunacaklardır.

Bu başvurunun değerlendirilmesi sonucu yabancı hayır ve yardım kurumlarının bağışlayacağı mal veya hizmetle ilgili alımlarında, katma değer vergisi istisnası uygulamasına yönelik usul ve esasları belirten yazının ilgili kuruluş tarafından onaylı bir örneği satıcılara verilmek suretiyle, satıcılar tarafından düzenlenecek fatura veya benzeri belgede katma değer vergisinin tahsil edilmemesi sağlanacaktır.

5. İstisnadan yararlanan kuruluşlara bu kapsamda yapılacak teslim ve hizmetlerle ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisi, 3065 sayılı Kanunun 30/a maddesine göre indirim konusu yapılamayacaktır.

d) (5226 Sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle eklenen bent, Yürürlük: 27.07.2004) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelerine münhasır olmak üzere, bu projelendirmelerden yararlananlara verilen mimarlık hizmetleri ile projelerin uygulanması kapsamında yapılacak teslimler.

İstisna kapsamına girecek mal ve hizmetler ile bunların asgarî standartları ve bu bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

e) (5228 Sayılı Kanunun 15 nci maddesiyle eklenen bent, Yürürlük: 31.07.2004) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, kanunlarla kendilerine verilen görev gereği ve kuruluş amaçlarına uygun ruhsat, izin, onay ve benzeri hizmetleri ile bu hizmetlerle ilgili olarak kullanılacak basılı kâğıtların bu kuruluşlar tarafından teslimi (motorlu taşıtlar tescil plaka teslimleri hariç),

Maliye Bakanlığı, istisna kapsamına girecek mal ve hizmetler ile bunların asgari tutarlarını ve bu bendin uygulamasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.

2.3. Askeri amaç taşıyan istisnalar:

a) Askeri fabrika, tersane ve atölyelerin kuruluş amaçlarına uygun olarak yaptıkları teslim ve hizmetler,

b) (3297 sayılı Kanunun 18'inci maddesiyle kaldırılmıştır)

c) (3099 sayılı Kanunun Geçici Maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır)

Bu madde ile askeri fabrika, tersane ve atölyelerin kuruluş amaçlarına uygun olarak yaptıkları teslim ve hizmetler vergiden istisna edilmiştir. Bu istisnanın sınırı teslim ve hizmetin, adı geçen fabrika, tersane ve atölyelerin kuruluş amacına uygun olmasıdır. Mesela, bir askeri tamir atölyesi askeri araçların tamir veya tadilatı dolayısıyla vergi hesaplamayacak ancak tamir veya tadilatı üçüncü kişilere yaparsa, bedelli olup olmadığına bakmaksızın vergi hesaplayacaktır.

2.4. Diğer İstisnalar:

KDV Kanunu’nun Diğer İstisnalar başlıklı 17/4. maddesi (a) dan (ş) ye kadar toplam 19 bentten oluşmaktadır. Bu madde ile düzenlenen istisnalar aşağıdaki başlıklar altında madde hükümlerine yer vermek suretiyle açıklanacaktır.

2.4.1. GVK’na Göre Vergiden Muaf Esnaf ile Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Teslim Ve Hizmetleri:

a) (4842 Sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 1.7.2003) Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaf ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler,

2.4.1.1. Basit Usulde Vergilendirilen Mükellefler:

Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-a maddesinde 4842 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle Gelir Vergisi Kanununa göre basit usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri 1/7/2003 tarihinden geçerli olmak üzere katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Konu ile ilgili düzenlemeler 88 Seri No’lu KDV Genel Tebliğinde aşağıdaki şekilde açıklanmıştır;

Bu mükelleflerin 1/7/2003 tarihinden sonra yapacakları işlemler için katma değer vergisi beyannamesi verilmeyecek, mükellefiyetleri de terkin edilecektir.

Ortaklarının tamamı basit usule tabi olan adi ortaklıkların teslim ve hizmetleri de bu hüküm kapsamında değerlendirilecektir. Ancak ortaklarından en az birisi Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek usulde vergilendirilen adi ortaklıkların teslim ve hizmetleri istisna kapsamına girmemektedir.

Gelir Vergisi Kanununa göre basit usulde vergilendirilen mükelleflerin 1/7/2003 tarihinden sonra yaptıkları teslim ve hizmetlerde işlem bedeli üzerinden katma değer vergisi hesaplanmayacak, bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenecek belgelerde katma değer vergisi gösterilmeyecek veya "KDV dahildir" mealinde bir şerhe yer verilmeyecektir.

Ancak, bu mükelleflerin düzenleyecekleri belgelerin özel gider indirimi ve vergi iadesinde geçerli belge olarak kullanımına devam edilecektir. Kayıtları meslek odaları bünyesinde oluşturulan bürolarda tutulan basit usule tabi mükelleflerin bürolara belge tesliminde eski uygulama geçerli olacaktır.

Diğer taraftan, basit usule tabi mükelleflerin ellerinde bulunan belgelerde yer alan katma değer vergisi sütunu, mükellefler tarafından üzeri çizilerek söz konusu belgelerin kullanılmasına devam edilecektir.

“KDV Dahildir” Şerhi Bulunması Halinde Uygulama:

88 Seri Nolu Genel Tebliğde; İstisna uygulamasının başladığı 1/7/2003 tarihinden itibaren, düzenledikleri belgelerde katma değer vergisi gösteren veya "KDV Dahildir" mealinde bir şerhe yer veren basit usulde vergilendirilen mükelleflerin , belgede ayrıca gösterilen veya iç yüzde yoluyla hesaplanacak vergi tutarını Katma Değer Vergisi Kanununun 8/2. maddesi gereğince vergi dairesine beyanname ile yatırmak zorunda oldukları belirtilmiştir.

Bu durumda, vergi dairesine ödenecek tutardan, alışlar dolayısıyla yüklenilen vergiler indirilmeyecek, yüklenilen bu vergi tutarı, Gelir Vergisi Kanunun izin vermesi halinde gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır.

İstisna kapsamına girdiği halde belgelerde yer alan katma değer vergisi, belge tarihini izleyen ayın 20 nci günü akşamına kadar beyan edilip, 26 ncı günü akşamına kadar vergi dairesine ödenecektir^¹³. Vergi daireleri, kendiliğinden başvuran ya da bu şekilde işlem yaptıkları vergi idaresince tespit edilen basit usule tabi gelir vergisi mükellefleri için geçici katma değer vergisi mükellefiyeti tesis etmek süretiyle yersiz hesaplanan vergiyi tahsil edeceklerdir.

Ancak, istisna uygulamasının başladığı 1.7.2003 tarihinden itibaren, düzenlenen belgelerde "KDV dahildir" mealinde bir şerhe yer verildikten sonra "KDV dahildir" ibaresinin üstünün çizilerek iptal edilmesi, katma değer vergisinin teslim veya hizmet bedeline dahil olduğu anlamına gelmeyen ibareler kullanılması durumunda belgede gösterilen tutar üzerinden vergi hesaplanmayacaktır. Ayrıca basit usule tabi mükelleflerin kullanmış oldukları fiyat tarifeleri 1.7.2003 tarihinden önce basılmış olduğundan ‘’Fiyatlara KDV Dahildir’’ ibaresi bulunmaktadır. Esas olan satış nedeniyle düzenlenen belge olduğundan basit usule tabi mükelleflerin fiyat tarifelerine dayanarak yapmış oldukları satışlar için katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.^¹⁴

Düzenledikleri belgelerde katma değer vergisi gösteren veya "KDV dahildir" mealinde bir şerhe (belgenin KDV satırını çizerek "KDV dahildir" yazılması veya KDV satırı yerine belgenin her hangi bir yerine "KDV dahildir" yazılması durumu değiştirmeyecektir) yer veren basit usulde vergilendirilen mükelleflerden mal veya hizmet satın alan mükellefler, bu şekilde düzenlenen belgelerde gösterilen veya iç yüzde yoluyla bulunan katma değer vergisini indirim konusu yapabileceklerdir.^¹⁵

Alış Faturalarında Yer Alan KDV:

Teslim ve hizmetleri 1/7/2003 tarihinden itibaren istisna kapsamına giren bu mükelleflerin mal ve hizmet alışları ile yapacakları ithalat genel hükümler çerçevesinde vergiye tabi bulunmaktadır. Bu şekilde yüklenilen vergiler Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre gider, maliyet ya da kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

Alış İadeleri:

88 Seri Nolu Genel Tebliğde; Bu mükelleflerin 1/7/2003 tarihinden önce satın aldıkları malları bu ta rihten sonra iade etmeleri halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılacağı belirtilmiştir;

- İade edilen mal için bir fatura düzenlenecek, bu faturaya tutar olarak, iade edilecek malın alış faturasındaki bedel ve katma değer vergisi olarak gösterilen tutarların toplamı yazılacak ve faturaya bu hususu belirten bir şerh konulacak ayrıca alış faturasının tarih ve numarasına atıfta bulunulacaktır.

Basit usule tabi mükellef bu fatura nedeniyle vergi dairesine katma değer vergisi ödemeyecek, faturadaki tutarın tamamını hasılat olarak hesaplarına alacaktır.

Satıcı ise bu bedel üzerinden iç yüzde yoluyla hesaplayacağı vergiyi indirim konusu yapabilecektir.

Maliye Bakanlığı konuya ilişkin olarak yayımladığı 4 Nolu Sirkülerde, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin 1/7/2003 tarihinden sonra satın aldıkları malları iade etmeleri halinde de yukarıda yapılan açıklamalara göre işlem yapılmasının uygun görüldüğünü belirtmiştir. Dolayısıyla basit usule tabi mükelleflerin tüm mal iadelerinde yukarıdaki uygulama geçerli olacaktır.

01.07.2003 Tarihinden Önceki İşlemler:

Basit usule tabi gelir vergisi mükellefleri son katma değer vergisi beyannamelerini (2003/Nisan, Mayıs, Haziran dönemine ilişkin olmak üzere) 25 Temmuz 2003 günü mesai saati sonuna kadar vergi dairesine vermiş olmaları gerekmektedir. Bu beyannamede "Sonraki Dönemlere Devreden KDV" bulunması halinde devreden vergi tutarı 2003 takvim yılı gelir vergisi hesaplarında gider olarak dikkate alınacaktır.

Bu dönemde mükellefin iade hakkı doğuran işlemlerinin bulunması halinde iade alacağı ilgili Genel Tebliğlere göre değerlendirilip sonuçlandırılacaktır. İade edilecek tutar bu dönemdeki devreden vergiden düşülecek, devreden verginin kalanı gider yazılacaktır.

İade alacağı Katma Değer Vergisi Kanununun 29/2. maddesinde öngörülen indirimli orana tabi işlemlerle ilgili ise bu dönem beyannamesine bir dilekçe eklenerek iadesi talep edilen tutar, buna ilişkin hesaplama listesi ve diğer ilgili belgeler eklenecektir. Ancak 2003 yılına ilişkin olarak iade edilecek verginin alt sınırı 2002/3606 sayılı Bakanlar kurulu Kararı uyarınca 2002 içen geçerli miktarın 2003 yılı için belirlenecek yeniden değerleme oranında artırılması ile tespit edilmesi gerektiğinden iade en erken 2004/ocak ayı içinde yapılabilecektir. Mükellefin iade talebi bu tutarın altında ise iade yapılmayacak, devreden vergi tutarının tamamı gelir vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır. İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen ve indirimle giderilemeyen verginin bu şekilde belirlenen alt sınırı geçmesi halinde geçen kısım iade edilecek, iade edilen tutar 2003/Temmuz ayında verilen son beyannamedeki devreden vergiden çıkarılarak kalan bir miktar olması halinde bu tutar gider olarak dikkate alınacaktır.

İstisnadan Vazgeçen Mükellefler^¹⁶:

Gelir vergisi bakımından basit usule tabi olan ve Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 4842 sayılı Kanunla değişik 17/4-a maddesindeki istisna kapsamında işlem yapmak istemeyen mükellefler katma değer vergisi beyannamelerini üçer aylık dönemlerde vereceklerdir.

Ancak, basit usulde vergilendirildikleri ve işlemleri katma değer vergisinden istisna olduğu halde düzenledikleri belgelerde katma değer vergisi gösteren veya "KDV dahildir" mealinde bir şerhe (belgenin KDV satırını çizerek "KDV dahildir" yazılması veya KDV satırı yerine belgenin her hangi bir yerine "KDV dahildir" yazılması durumu değiştirmeyecektir) yer veren mükellefler, bu belgelerde gösterilen katma değer vergisini Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 5035 sayılı Kanunla değişik 41 ve 46 ncı maddelerindeki hüküm uyarınca takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar beyan edip, 26 ncı günü akşamına kadar da Kanunun 8/2 nci maddesi gereğince ödeyeceklerdir.

2.4.2. GVK’na Göre Gerçek Usulde Vergilendirilmeyen Çiftçiler ile Vergiden Muaf Serbest Meslek Erbabının Teslim Ve Hizmetleri:

b) Gelir Vergisi Kanunu'na göre gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler ile aynı Kanunun 66 ncı maddesine göre vergiden muaf olan serbest meslek erbabı tarafından yapılan teslim ve hizmetler,

2.4.3. GVK’na Göre İşletmelerin Devir, Bölünme Ve Birleşmeleri :

c) (4684 sayılı Kanunun 19/A maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 3.7.2001) Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen işlemler ile Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir ve bölünme işlemleri ( Bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler bakımından Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (a) bendi hükmü uygulanmaz. İşlem sonunda faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen vergiler, faaliyete başlayan veya devir ve bölünme sonrasında devredilen veya bölünen kurumların varlıklarını devralan mükellefler tarafından mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılır.),

Gelir Vergisi Kanunu’nun 81. maddesinin 2 ve 3. fıkralarında sayılan şartlar dahilinde ferdi işletmelerin sermaye şirketlerine devri veya dönüşümü işlemlerinde gelir vergisi yönünden değer artış kazancı hesaplanmayacağı hükme bağlanmıştır. Kurumlaşmayı teşvik amacıyla getirilen bu uygulama kapsamında aynı şartlara uyularak yapılan devir ve dönüşüm işlemleri bu fıkra ile KDV’den de istisna edilmiştir.

Buna göre KDV istisnası uygulanması için gereken şartlar şunlardır;

Devrolan ferdi işletmenin kazancının bilanço esasına göre tespit edilmesi,
Bilançonun, sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde devrolunması,
Bilançonun, devir alan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi,
Ferdi işletmenin sahip veya sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması,
Ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması.

Bu şartlar dahilinde bir ferdi işletmenin, sermaye şirketine devri KDV’den istisnadır. Ancak, bu şartlara uygun hareket edilmemesi halinde, değer artış kazancı hesaplanacağı gibi, KDV açısından da istisna uygulanamayacaktır.

Ayrıca maddenin parantez içi hükmü ile bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler bakımından Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (a) bendi hükmünün uygulanmayacağı, dolayısıyla faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen vergilerin, faaliyete başlayan veya devir ve bölünme sonrasında devredilen veya bölünen kurumların varlıklarını devralan mükellefler tarafından mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Benzer şekilde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37-39. maddeleri kapsamındaki devir ve bölünme işlemleri de KDV Kanunu’nun 17/4-c maddesi uyarınca KDV’den istisna edilmiştir.

2.4.4. Özel Mülkiyete Konu Gayrimenkullerin Kiralanması :

d) İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri,

Bilindiği gibi, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin 3 üncü fıkrasının (f) bendi gereğince, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri vergiyi tabi bulunmaktadır. Ayrıca, 30 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiralanması işlemlerinde "sorumluluk" uygulaması getirilmiştir.

Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde sayılan mal ve haklar arasında yer alan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri, bir iktisadi işletmeye dahil olmamaları şartıyla, Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-d maddesine göre vergiden istisna edilmiştir. Dolayısıyla, bir iktisadi işletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinde katma değer vergisi ve sorumluluk uygulaması söz konusu olmayacaktır.

Diğer yandan, gayrimenkulün değil de gayrimenkule bağlı hakların kiralanması istisna kapsamına girmemektedir. Örneğin, voli mahalleri ve dalyanların kiralanması işlemi, aslında buralarda su ürünü üretimi ve kullanımı hakkının kiralanmasıdır. Bu durumda bir gayrimenkulün değil, bir hakkın kiralanması söz konusu olduğundan, voli mahalleri ve dalyanların kime ait olduğu önemli olmamakta ve vergilendirmeyi engellememektedir.^¹⁷

Benzer şekilde tapuya şerh düşülmek suretiyle gayrimenkul olarak tescil ettirilen hakların kiralanmasında, kiralanan hakkın iktisadi işletmenin aktifinde yer alıp almadığına bakılacaktır. Ancak hakkın tapuya tescili söz konusu değilse, KDV Kanunu’nun 17/4-d maddesiyle düzenlenen istisnaya bakılmaksızın vergileme yapılacaktır. Aynı şekilde bir apartman duvarının reklam amacıyla kullanım hakkının kiralanması da KDV’ye tabi olacaktır. Verginin, kullanım hakkını kiralayan firma tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi mümkündür.^¹⁸

Konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı tarafından verilen özelgelerden bazıları aşağıdaki gibidir;

* Belediyelere ait iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanma işlemi, KDV'nden istisnadır. Ancak kiralama işleminin bir ticari organizasyon içinde yapılması halinde, bu kiralama işlemi KDV'ne tabi tutulacaktır. ^¹⁹

* Özel idare müdürlüklerinin sahibi bulunduğu gayrimenkulleri kiralama işlemleri KDV'ne tabi değildir. ^²⁰

* TC Emekli Sandığına ait gayrimenkullerin kiralanması işlemi KDV'ne tabi değildir. Ancak bu sandıktan kiralanan gayrimenkullerin kiraya verilmesi KDV'ne tabidir.^²¹

* Nakil vasıtalarının kiralanması işlemi, KDV'ne tabidir. kiralayanın mükellef olmaması halinde, kiracı, KDV'ni sorumlu sıfatıyla beyan ederek ödeyecektir. ^²²

2.4.5. Banka ve Sigorta İşlemleri:

e) (4842 Sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 1.7.2003) Banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamına giren işlemler ve (5766 sayılı Kanunun 12’inci maddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 1.8.2008) sigorta aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı (*) acente ve prodüktörlerinin sigorta muamelelerine ilişkin işlemleri ile Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin (24) numaralı bendinde belirtilen kurumların kredi teminatı sağlama işlemleri,

Katma Değer Vergisi Kanununun I7/4-e maddesinde, banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamına giren işlemler ile sigorta acente ve prodüktörlerinin sigorta muamelelerine ilişkin işlemleri katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Banka ve sigorta muameleleri vergisinin konusunu ise, banka ve sigorta şirketlerinin Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine aldıkları paralar oluşturmakta; bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine almış oldukları paralar da aynı verginin kapsamına girmektedir.

Bu hükümlere göre; banka ve sigorta şirketlerinin finansal kiralama işlemleri hariç, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine aldıkları paralar BSMV’ye tabi olacağından KDV’den istisna olmaktadır.

Ancak, Bankerlerin sadece banka muameleleri ve hizmetleri BSMV’ye tabi olduğundan, diğer mal teslimleri ve hizmetleri KDV’ye tabi olacaktır.

Örneğin; A Bankası’nın taşıt satışı BSMV’ye tabi olacağından bu satış nedeniyle KDV hesaplanmayacak iken Banker R.Gürbüz taşıt sattığında bu işlem BSMV’ye tabi olmadığı için satış bedeli üzerinden KDV hesaplayacaktır.

Yurt Dışından Sağlanan Krediler:^²³

Katma değer vergisi uygulamasında, mal ve hizmetlerin yurt dışından veya yurt içinden temin edilmesi hallerinde, bu işlemler arasında özellikle oran ve istisna uygulaması bakımından bir farklılık bulunmaması esastır. Bu şekilde, aynı mahiyetteki işlemler vergi karşısında aynı esaslara tabi tutularak vergilemede eşitlik ve tarafsızlık sağlanmaktadır.

Nitekim, mal ve hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranları dahilde ve ithalde farklılaştırılmadığı gibi Kanunun 16/1-a maddesi ile dahilde vergiden müstesna olan mal ve hizmetlerin ithalde de vergiden istisna olacağı hükme bağlanarak, aynı mahiyetteki işlemlerin yurt içinde yapılması veya yurt dışından kaynaklanması hallerinde farklı vergi uygulamasından kaçınılmıştır.

Türkiye'de banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulmamış olan yurt dışı kredi işlemlerinin mahiyet itibariyle banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olan yurt içi bankacılık hizmetlerinden farksız olduğu açıktır.

Dolayısıyla, yurt dışı kredi işlemlerinin Kanunun 17/4-e maddesi hükmü kapsamında değerlendirilmesi gerekli olup, bu kapsamdaki işlemler nedeniyle ödenen faiz, komisyon ve bunlara ilişkin kur farkları katma değer vergisine tabi değildir.

Ancak, katma değer vergisine tabi bir mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin bedelin ödenmesine bağlı olarak ortaya çıkan vade farklarının kredi işlemi ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Bu nedenle, bir mal teslimi veya hizmet ifasına bağlı vade farkı, faiz veya benzeri diğer menfaatlerin Kanunun 24. maddesi uyarınca vergiye tabi işlemin matrahına dahil edilerek vergilendirileceği tabiidir.

Reasürans İşlemleri :^²⁴

Mükerrer sigorta olarak da tanımlanan reasürans işlemlerinde sigorta şirketi, müşteriden aldığı primin bir kısmını reasürans şirketine devretmekte ve rizikoyu paylaşmaktadır. Bunun sonucu olarak, sigortaya konu rizikonun gerçekleşmesi halinde, reasürans şirketi (reasürör) kendi üstlendiği riziko ile sınırlı olmak üzere sigorta şirketine ödemede bulunmaktadır.

Sigorta şirketinin yapmış olduğu sigorta karşılığı müşteriden aldığı primler, banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olduğundan Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-e maddesi uyarınca katma değer vergisinden müstesnadır. Reasürans işlemleri nedeniyle reasürans şirketlerine aktarılan primler, sigorta şirketlerince sigortalılardan alındığı sırada vergilendirilmiş bulunduğundan, prim aktarma işlemi ayrıca katma değer vergisine tabi olmayacaktır.

Tarım kredi kooperatiflerinin ortaklarına sağladığı Krediler:

Tarım kredi kooperatiflerinin ortaklarına sağladığı nakdi ve aynı krediler nedeniyle kendi namına tahakkuk ettirdiği faizleri BSMV'ne tabi olduğundan KDVK'nun 17/4-e maddesi gereği KDV'nden istisnadır. ^²⁵

Sigorta Ve Reasürans Brokerları:

Sigorta faaliyetlerine aracılık hizmeti yapan ve komisyonları banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olan sigorta primleri üzerinden hesaplanan sigorta ve reasürans brokerlerinin bu hizmetleri KDV'ye tabi değildir. ^²⁶

Sigorta Aracılarının KDV Uygulaması Karşısındaki Durumu (GT 110)

KDV Kanununun (17/4-e) maddesinde 5766 sayılı Kanunun (12/a) maddesi ile değişiklik yapılarak sigorta aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine ilişkin hizmetler KDV'den istisna edilmiştir.

5684 sayılı Sigortacılık Kanununun "Tanımlar" başlıklı 2 nci maddesinde, sigorta acenteleri ve brokerleri aracı olarak tanımlanmıştır.

Buna göre, sözleşme yapma ve prim tahsil etme yetkisi bulunan veya bulunmayan sigorta acenteleri ile sigorta brokerlerinin sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine ilişkin işlemleri karşılığı aldığı komisyon bedelleri üzerinden KDV hesaplanmayacaktır.

Dolayısıyla, faaliyetleri tamamen bu istisna kapsamındaki işlemlerden oluşan, hiçbir vergilendirme döneminde vergiye tabi işlemleri bulunmayan sigorta aracıları bu istisna kapsamındaki işlemleri nedeniyle KDV beyannamesi vermeyeceklerdir.

Ayrıca, bu istisna kapsamındaki hizmetlerle ilgili olarak yüklenilen KDV, KDV Kanununun (30/a) maddesine göre indirim konusu yapılmayacak, işin niteliğine göre gider, maliyet veya kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. İstisna kapsamına giren işlemlerle istisna kapsamına girmeyen işlemlerin birlikte yapılıyor olması halinde, istisna kapsamına giren işlemler nedeniyle yüklenilen KDV'nin aynı şekilde gider, maliyet veya kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı tabiidir.

Öte yandan, faaliyetleri KDV Kanununun (17/4-e) maddesi uyarınca KDV'den müstesna olan sigorta aracıları (sigorta acentesi ve brokerler) tarafından işletmelerine ait taşınır ve taşınmazların teslimi ve sigorta muamelelerine ilişkin olanlar dışındaki hizmetleri KDV'ye tabidir.

Bu nedenle, sözü edilen sigorta aracılarının istisna kapsamına girmeyen KDV'ye tabi arızi işlemlerinin bulunması halinde, bu işlemler sadece işlemin gerçekleştiği dönem için bir defaya mahsus olarak verilecek 1 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edilecektir

* Anonim şirketlerin ortaklarından faizle borç para alma ve verme işlemi, devamlılık arz ederse banka muameleleri vergisine, aksi halde KDV'ne tabidir. ^²⁷

2.4.6. Darphane, Damga Matbaası ve Milli Piyango İdaresi’nin Teslim ve Hizmetleri :

f) (5602 Sayılı Kanunun 10’uncu maddesiyle değişen bent, Yürürlük:1.4.2007) Darphane ve Damga Matbaası tarafından yapılan teslim ve hizmetler

2.4.7. Külçe Altın ve Gümüş, Değerli Madenler ve Kağıtlar ile Hurda Metal, Cam, Kağıt vb. Teslimi :

g) (5228 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 1.8.2004) Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve (5766 sayılı Kanunun 12’inci maddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 7.6.2008) (*) atıklarının teslimi,

Hurda Metalden Elde Edilen Külçe Teslimlerinde KDV Uygulaması ( GT 110)

KDV Kanununun (17/4-g) maddesinde 5766 sayılı Kanunun (12/b) maddesi ile değişiklik yapılarak "(hurda metalden elde edilen külçeler dâhil)" ibaresi madde metninden çıkarılmıştır. Değişikliğin yürürlüğü 5766 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen gündür.

Bu durumda, 5766 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen (7/6/2008) tarihten başlamak üzere hurda metalden elde edilen külçelerin yurt içi teslimleri ve ithalinde genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplanacaktır.

Öte yandan, bu Tebliğin yayımlandığı tarihi izleyen günden başlamak üzere, KDV Kanununun 9 uncu maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, hurda metalden elde edilen külçe teslimlerinde 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (F) bölümündeki açıklamalar çerçevesinde tevkifat uygulanması uygun görülmüştür.

1.1.2004 Tarihinden İtibaren Yapılacak Metal, Plastik, Kağıt, Cam Hurda Ve Atıkların Teslim Veya İthalinde KDV Uygulaması: ^²⁸

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-g maddesinde 02.01.2004 tarih ve 25334 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu metal, plastik, kağıt, cam hurda ve atıkların teslimi 1.1.2004 tarihinden itibaren katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Buna göre, 1.1.2004 tarihinden itibaren yapılacak hurda veya atık metal, plastik, kağıt, cam teslimlerinde katma değer vergisi uygulanmayacaktır. Ayrıca bu düzenlemeden önce katma değer vergisine tabi tutularak ithal edilen hurda mallar ile sökülecek gemiler ve suda yüzen sökülecek diğer araçlar katma değer vergisinden istisna olarak ithal edileceklerdir. Bu malların yurtiçi teslimlerinde de katma değer vergisi istisnası uygulanacağı tabiidir.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-g maddesinde 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca hurda veya atık maddelere ilişkin katma değer vergisi üzerinden yapılan tevkifat (istisnadan vazgeçen mükellefler dışında) sona ermiş bulunmaktadır. Ancak bu malların 1.1.2004 tarihinden önce gerçekleşen satış ve teslimlerine ilişkin olarak tevkif edilen vergilerin iadesine devam edilecektir. Yapılan değişiklik ile teslim veya ithali vergiden istisna edilen hurda veya atık malların kapsam ve mahiyeti konuyla ilgili olarak daha önce yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerindeki açıklamalara göre belirlenecektir.

Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-g maddesindeki istisnadan aynı Kanunun 18/1 maddesi uyarınca vazgeçen mükelleflere ait işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi daha önce yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerindeki esaslar dahilinde tevkifata tabi tutulacaktır.

2.4.8. Zirai amaçlı Teslim ve Hizmetler :

h) (4697 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 10.7.2001) Zirai amaçlı su teslimleri ile köy tüzel kişiliklerince köyde ikamet edenlere yapılan ticari amaçlı olmayan perakende içme suyu teslimleri, kamu kuruluşları, tarımsal kooperatifler ve çiftçi birliklerince yapılan arazi ıslahına ait hizmetler,

Zirai amaçlı su teslimlerinde istisnanın uygulanması açısından suyu teslim edenin statüsü önem taşımamaktadır. Kim teslim ederse etsin zirai amaçlı su teslimleri KDV’ye tabi olmayacaktır. Ayrıca, köy tüzel kişiliklerince köyde ikamet edenlere yapılan ticari amaçlı olmayan perakende içme suyu teslimleri de KDV’den istisnadır ancak, köy tüzel kişiliklerince şişelenerek yapılan su satışları ve suyun işletme hakkının üçüncü şahıslara satılması işlemlerinde KDV istisnası uygulanmayacaktır.

Kooperatifin sulama amaçlı su teslimleri dışında başkaca bir faaliyeti olmaması koşuluyla KDV mükellefiyeti tesis ettirmesine gerek bulunmamaktadır. ^²⁹

Arazi ıslahına ait hizmetlerde ise, istisnanın uygulanabilmesi için hizmetin, kamu kuruluşları, tarımsal kooperatifler ve çiftçi birliklerince yapılması gerekir.

2.4.9. Serbest Bölgelerde Verilen Hizmetler:

ı) (5228 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 1.8.2004) Serbest bölgelerde verilen hizmetler,

2.4.10. Boru Hattı İle Yabancı Petrol, Gaz Vs. Taşınması Hizmetleri

j) Boru hattı ile yapılan yabancı ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetleri.

Verginin Konusu bölümünde açıklandığı üzere; boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları vergi kapsamına alınmıştır. Ancak aynı Kanunun 17/4-j maddesi ile boru hattı ile yapılan yabancı ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetleri KDV’den istisna edilmiştir. Buna göre boru hattı ile sadece yerli ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması KDV’ye tabi bulunmaktadır. Boru hattı dışındaki araçlarla yerli veya yabancı ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması hizmetleri ise KDV’ye tabi olacaktır. (14. madde kapsamındaki Taşımacılık İstisnasına girenler hariç)

2.4.11. Organize Sanayi Bölgeleri İle Küçük Sanayi Sitelerindeki Arsa Ve İşyeri Teslimleri İle Konut Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri.

k) (4369 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesiyle eklenen bent Yürürlük: 1.8.1998) Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri ile konut yapı kooperatiflerinin üyelerine konut teslimleri.

Organize sanayi bölgesi veya küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla, müteşebbis heyet, kooperatif veya diğer isimler altında iktisadi işletmeler oluşturulmaktadır. Bu organizasyonlar, arsayı temin etme, altyapıyı tamamlama, işyerlerini inşa etme gibi hizmetlerin tamamını veya bir kısmını yürütmek üzere kurulmaktadır. Sözü edilen organizasyonların sadece arsa teslimleri ile işyeri teslimleri istisna kapsamına alınmıştır. Bu organizasyonların yapacakları her türlü hizmetler ile arsa ve işyeri dışındaki teslimlerinin yanı sıra bölge ve site dışındaki arsa ve işyeri teslimleri de genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisine tabi olacaktır. Ayrıca bunlara yapılan mal ve hizmet satışlarında genel hükümler çerçevesinde vergi uygulanacağı tabiidir.^³⁰

Konut Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri :^³¹

4369 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesi ile Kanunun 17/4 üncü maddesine eklenen (k) bendinde, sadece konut yapı kooperatiflerinin üyelerine yapacakları konut teslimleri 01/08/1998 tarihinden itibaren istisna kapsamına alınmış bulunmaktadır. Bu istisna sürekli olup, istisnanın uygulanması bakımından kooperatifler tarafından teslim edilen konutların net alanına ilişkin bir sınırlama söz konusu değildir. Ancak, istisna sadece konut yapı kooperatiflerinin üyelerine yapacağı konut teslimlerine münhasırdır. Bu düzenlemeye göre, istisnanın başladığı 01/08/1998 tarihinden sonra kurulan ve vergiye tabi başka işlemleri bulunmayan konut yapı kooperatiflerinin mükellefiyet tesis ettirmelerine ve beyanname vermelerine gerek bulunmamaktadır.

Ancak 5904 S. Kanunun 13. maddesi ile 3065 sayılı KDV Kanunun 17-4/k Maddesinde yer alan “ile konut yapı kooperatiflerinin üyelerine konut teslimleri" ibaresi çıkarılarak bu istisna kaldırılmıştır. Diğer bir anlatımla 3.7.2009’dan sonra konut yapı kooperatiflerinin üyelerine yapacakları konut teslimleri genle esaslara tabi olacaktır. Ancak KDV Kanununa eklenen geçici 27. maddesi ile aşağıdaki istisna hükmü getirilmiştir.

GEÇİCİ MADDE 27 (5904 sayılı Kanunun 16 ıncı maddesiyle eklenen geçici madde Yürürlük; 03.07.2009) (1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bina inşaat ruhsatı almış olan konut yapı kooperatiflerince, üyelerine yapılan konut teslimleri katma değer vergisinden müstesnadır.

2.4.12. Varlık Yönetim Şirketlerinin Devraldıkları Alacakların Teminatını Oluşturan Mal Ve Hakların Teslimi

l) (4842 Sayılı Kanun un 23 üncü maddesiyle eklenen bent, Yürürlük: 1.5.2003) 30.1.2002 tarihli ve 4743 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan varlık yönetim şirketlerinin bankalar, özel finans kurumları ve diğer mali kurumlardan devraldığı alacakların tahsili amacıyla bu alacakların teminatını oluşturan mal ve hakların (müzayede mahallinde satışı dahil) teslimi ile aynı Kanuna göre finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşmaları hükümleri kapsamında yeniden yapılandırılan borçların ödenmemesi nedeniyle bu borçların teminatını oluşturan mal ve hakların (müzayede mahallinde satışı dahil) teslimi,

2.4.13. Bankalar Kanunu uyarınca; mal ve hakların TMSF’na teslimi ile bunların TMSF tarafından teslimi

m) (5228 Sayılı Kanunun 15 nci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 31.07.2004) Bankalar Kanunu uyarınca; mal ve hakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna teslimi ile bunların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından (müzayede mahallinde satışı dahil) teslimi, bu Fonun devraldığı alacakların tahsili amacıyla, bunların teminatını oluşturan mal ve hakların (müzayede mahallinde satışı dahil) teslimi ve temettü hariç ortaklık haklarıyla yönetim ve denetimleri devralınan şirketlerin aktiflerinin Fon alacaklarının tahsili amacıyla (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) teslimi,

Bu istisna işlem bedelinden Fona intikal eden tutarla orantılı uygulanır.

2.4.14. Basın, Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğüne verilen haber hizmetleri

n) (5035 Sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen fıkra, Yürürlük: 2.1.2004) Basın, Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğüne verilen haber hizmetleri.

2.4.15. Gümrük Antrepoları Ve Geçici Depolama Yerleri İle Gümrük Hizmetlerinin Verildiği Gümrüklü Sahalarda Verilen Ardiye, Depolama Ve Terminal Hizmetleri

o) (5228 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle eklenen bent, Yürürlük: 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere 31.07.2004) Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda; ithalat ve ihracat (5615 sayılı Kanunun 13’üncü maddesiyle değişen ibare, Yürürlük: 4.4.2007) işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar ^³² için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri ile vergisiz satış yapılan işyerlerinin ve bu işyerlerine ait depo ve ardiye gibi bağımsız birimlerin kiralanması,

2.4.16. Hazine Ve Arsa Ofisi Genel Müdürlüğünce Yapılan Taşınmaz Mal Teslimleri İle Hazinece Yapılan İrtifak Hakkı Tesisi İşlemi

p) (5766 Sayılı Kanunun 12’ inci maddesiyle değişen bent, Yürürlük: 7.6.2008) Hazine yapılan; gayrimenkul teslim ve kiralamaları, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni ve ön izin verilmesi işlemleri.

2.4.17. Kurumların aktifinde veya belediyeler ile il özel idarelerinin mülkiyetinde, en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerin satışı İşlemi ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin bankalara devir ve teslimleri.işlemleri

r)(5615 sayılı Kanunun 13'üncü maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 04/04/2007) Kurumların aktifinde veya belediyeler ile il özel idarelerinin mülkiyetinde, en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri.

İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları gayrimenkul ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.

İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır

2.4.18. Özürlülerin Eğitimleri, Meslekleri ,Günlük Yaşamları İçin Özel Olarak Üretilmiş Araç-Gereç ve Özel Bilgisayar Programları

s) (5378 sayılı Kanunun 32. maddesi ile eklenen bent) Özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları.

Özürlülerin Kullanımına mahsus araç ve gereçlerin tesliminde istisna uygulama esasları: (GT 110)

(4.1). 5378 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile KDV Kanununun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasına, 7/7/2005 tarihinden geçerli olmak üzere eklenen (s) bendi uyarınca, özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve bilgisayar programlarının teslimi KDV'den müstesnadır.

Buna göre, münhasıran özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç (örneğin görme özürlülerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye; ortopedik özürlülerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar) ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul edilecektir. Binek otomobili ve diğer nakil vasıtalarının ise sözü edilen "araç-gereç" kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

(4.2). 5766 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin (ç) bendi ile KDV Kanununun 32 nci maddesinin birinci fıkrasına ".. 15 inci maddeleri .." ibaresinden sonra gelmek üzere "ile 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi" ibaresi eklenmiştir.

Bu düzenleme ile KDV Kanununun (17/4-s) maddesi kapsamındaki işlemler dolayısıyla yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkân tanınmıştır.

Buna göre, istisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergiler mükellefler tarafından indirim konusu yapılacak, indirim yoluyla telafi edilememeleri halinde iade konusu yapılabilecektir. Bu istisna uygulaması kapsamındaki işlemlerden kaynaklanan KDV iade talepleri, ihracat istisnasından doğan KDV iadeleri için belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır.

İade talebi bir dilekçe ile yapılacak ve dilekçeye aşağıdaki belgeler eklenecektir.

- istisna kapsamındaki satış faturalarının fotokopisi veya bunların dökümünü gösteren liste,

- iade talep edilen döneme ait indirilecek KDV listesi,

- istisna kapsamındaki işlemin bünyesine giren vergilerin tutarına ilişkin hesaplamaları gösteren tablo.

(4.3). KDV Kanununa 5766 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin (d) bendi ile eklenen geçici 25 inci maddesinde, "Bu maddenin yürürlük tarihinden önce Kanunun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (s) bendinde düzenlenen istisnadan vazgeçen mükelleflerin, bu maddenin yürürlük tarihini izleyen ayın sonuna kadar istisnadan vazgeçme taleplerini geri almaları halinde, 18 inci maddesinin (3) numaralı fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan hüküm uygulanmaz. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm uyarınca, daha önce kısmi istisna niteliği taşıdığı için KDV Kanununun 18 inci maddesi uyarınca istisnadan vazgeçen mükellefler, üç yıl mükellefiyette kalma şartı aranmaksızın 31/7/2008 tarihine kadar bağlı bulundukları vergi dairesine müracaat ederek bu taleplerinden vazgeçebileceklerdir.

2.4.19. Konut Finansmanı Amacıyla Teminat Gösterilen Veya İpotek Konulan Konutun, Konut Finansman Kuruluşları, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, İpotek Finansmanı Kuruluşları Ya da Üçüncü Kişilere Teslimi

ş) (5582 sayılı Kanunun 35. maddesi ile eklenen bent; Yürürlük:06.03.2007) 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinde tanımlanan konut finansmanı amacıyla teminat gösterilen veya ipotek konulan konutun, konut finansman kuruluşları, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, ipotek finansmanı kuruluşları ya da üçüncü kişilere teslimi (müzayede mahallinde yapılan satışlar dahil) ile bu şekilde alınan konutun, konut finansman kuruluşları, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı veya ipotek finansmanı kuruluşları tarafından teslimi (müzayede mahallinde yapılan satışı dahil)."